- Diễn tả bộ tượng năm nay, ông sẽ chọn từ nào? Hạnh phúc.
- Vậy ngắm nhìn nó, ông thấy gì? Thỏa chí.

Ông Lý Huy Sáng - Tổng giám đốc Công ty TNHH Minh Long I bắt đầu buổi trò chuyện cùng VnExpress trong một buổi chiều cuối năm, trên tay là tượng mèo Ngũ Phúc vừa xuất xưởng với mức giá đắt nhất trong số các mẫu linh vật từng ra mắt: 150 triệu đồng. Mẫu linh vật Tết chỉ sản xuất giới hạn 36 sản phẩm, từng đường chỉ vàng, ánh mắt đều tô thủ công bởi hàng chục nghệ nhân thạo nghề nhất của hãng. Từ khâu tạo hình đến trang trí, cần đến 720 giờ để chế tác một thành phẩm. Là mẫu linh vật Tết đắt nhất mà hãng từng tung ra, Ngũ Phúc cũng gửi gắm những ngụ ý đặc biệt, như lời chúc toàn mỹ dịp xuân về.

Mèo là một trong những loài vật nuôi thân thuộc nhất với con người. Hình tượng chú mèo đi vào thơ ca, ẩn chứa triết lý về cuộc sống trong nhiều tác phẩm dân gian, thần thoại của mọi nền văn hóa khắp 7 lục địa.

Trong văn hóa Việt Nam, xét 12 con giáp có 7 loài được thuần dưỡng từ lâu đời, trở thành vật nuôi trong nhà: trâu, mèo, ngựa, dê, gà, chó, lợn. Mèo chuyên bắt chuột, giữ kho lúa, bảo vệ thành quả lao động của con người nên chiếm nhiều tình cảm đặc biệt. Xét về thời gian, trong ngày giờ Mão là thời khắc bình minh (5-7h). Thời điểm này phương Đông hồng ánh dương, dần thắp sáng cả đất trời bằng những tia nắng ấm áp. Tháng Mão (tháng hai), khí trời bắt đầu ấm lên sau tiết đông, cây cối nảy lộc đâm chồi.

Mão trong ngũ hành được gắn với mùa xuân, thuộc hành Mộc, hàm ý dương khí bắt đầu, vạn vật sáng tươi. Tượng loài mèo cũng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Hình ảnh tượng mèo chiêu tài gần như có ở mọi hàng quán, gửi gắm ước vọng phát đạt, phú quý.

Quen thuộc và được yêu quý đến vậy nên với đề bài làm tượng mèo, người đứng đầu Minh Long I không ít lần đau đầu, băn khoăn. Từ hàng trăm hình mẫu, ông Lý Huy Sáng quyết định chọn nhân vật quen thuộc nhất: mèo mướp. Chú mèo nằm khoanh tròn bên bếp lửa, quấn quít bên chân vòi cơm nhưng cũng đầy uy dũng khi bắt chuột, khuôn mặt hiền, thân linh hoạt.

Chú mèo mướp có thể thấy ở mọi ngôi nhà, từ vùng nông thôn hẻo lánh, nơi núi cao hay phố thị tấp nập. Vậy nên đại diện cho ngày Tết Việt, không gì hợp hơn một chú mèo nhìn vào là thấy thân, cảm mến.

Không chỉ vậy, ngày Tết thường là dịp biếu nhau những món quà, trao đi nhiều lời chúc. Mỗi năm, bức tượng của Minh Long đều chứa đựng bên trong một triết lý, lời chúc. Nhưng với lần này, ông Sáng nghĩ khác đi: gom tất cả ước mong của mọi người vào trong một bức tượng, để món quà đủ đầy, trọn vẹn và toàn nghĩa hơn.

Vậy sẽ chúc gì?

"Tết, thường gặp nhất là nguyện cầu bình an, phát tài phát lộc. Cũng có người mong ước tình yêu, hướng về sức khỏe. Chung quy lại, điều cao nhất là mỗi người hướng tới chính là hạnh phúc", vị tổng giám đốc nhấn mạnh.

Cân bằng chính là có đủ và đều. Vì vậy tượng không thể hiện một lời chúc đơn lẻ, mà mang theo 5 ý nghĩa - những khát vọng lớn nhất trong cuộc đời mỗi người: phú (tiền tài) - quý (sang trọng) - thọ (trường thọ) - ninh (bình an) - khang (sức khỏe). Tặng bức tượng ngày Tết như “Ngũ Phúc lâm môn” - đem những lời chúc tốt lành, trân trọng nhất đến mọi gia đình.

Ý tưởng đã có, nhưng làm sao chuyển tải ngôn ngữ nói thành ngôn ngữ hình thể mà chiếu vào dễ cảm, dễ thấu? Ông Sáng cùng đội ngũ chế tác nghĩ về tạo hóa, vạn vật sinh sôi rồi lụi tàn đều xoay quanh triết lý ngũ hành. Học thuyết ngũ hành là triết lý kinh điển về sự ra đời, cách tuần hoàn và phát triển của vũ trụ. Đó cũng chính là hình ảnh của sự “cân bằng”.

Một trong những điểm mà ông Sáng tâm đắc nhất trên bức tượng năm nay chính là màu men xanh ngọc (celadon). Màu men này là công trình mang tính thế kỷ mà người sáng lập Minh Long I - ông Lý Ngọc Minh, đeo đuổi cả cuộc đời.

Men xanh celadon là tên gọi của dòng gốm cổ có niên đại hàng thế kỷ trước. Sắc xanh lục nhạt, nhìn trong như ngọc nên rất được người châu Á ưa chuộng. Dòng sứ này mô phỏng viên ngọc nên mọi tiêu chí đều dựa trên hình mẫu với hai yếu tố: màu sắc và độ trong. Nếu không đủ trong thì đường nét sẽ bị che, kém tinh tế.

“Trong gốm sứ đây là đỉnh cần phải chinh phục”, ông Sáng cho biết.

Theo ông Lý Ngọc Minh - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Minh Long I, từ những ngày đầu lập nên công ty, ông đã mơ về màu men xanh trong như ngọc. Ông không ngừng đeo đuổi, tìm kiếm vật liệu, thử nghiệm và cũng không ít lần thất bại. Đến nay, sau hơn 50 kiên trì, Minh Long đã chinh phục một đỉnh cao mới trong ngành gốm sứ.

Ông Minh mô tả, màu men này trong, lộ chi tiết sứ, hoàn hảo như ngọc. “Có nhiều màu xanh men nhưng đạt được tông đồ cổ với kỹ thuật nung hoàn nguyên là khó vô vàn”, ông nhấn mạnh.

Trong quá trình nung hoàn nguyên, các vật liệu kết hợp, biến đổi để tạo ra những kết cấu phân tử mới. Nhiệt độ đẩy lên mức tối đa 1.380 độ C mới có thể hình thành cảm giác bề mặt trong, sâu, dịu như ngọc. Tuy vậy thách thức của kỹ thuật này là tính bất ổn, từng yếu tố đều phải kiểm soát chặt chẽ và nghiêm ngặt.

Qua lời vị chủ tịch, bí quyết của Minh Long không gì nằm ngoài sự kiên trì trau dồi kiến thức về gốm sứ, kỹ thuật điều khiển ngọn lửa, tìm kiếm những loại khoáng hiếm độc lạ.

"Nhất liệu, nhì nung, tam hình, tứ trí". Cũng như nấu ăn, món dọn ra muốn hấp dẫn thực khách cần chỉn chu ngay từ lúc đi chợ: lựa được con cá da còn xanh, mớ rau mọng nước. Có thế khi ngọn lửa áp vào, cá mới sém vàng bắt mắt, rau giòn ngọt thấm vị.

Vị chủ tịch của Minh Long I vốn có sải chân dài, bước đi nhanh. Ông nghĩ nhanh, làm gọn, nhưng với gốm sứ vô cùng nhẫn nại, dù mất bao nhiêu thời gian vẫn quyết tâm làm đến cùng, đào sâu thu nạp mọi kiến thức đến khi tường tận. Vị doanh nhân có thể ngồi vài ngày bàn thảo cùng một nhà côn trùng học. Một ngày khác, lại thấy ông đầy tự tin đứng trên sân khấu trước hàng trăm vị CEO, dùng lối kể chuyện bình dân của mình để nói về 4.0, chuyển đổi số. Tất cả thành tựu mà Minh Long có được, theo ông cũng một phần đến từ việc dồn hết tâm lực để trau dồi kiến thức. Nhờ kiến thức rộng, vận dụng vào lĩnh vực nào cũng thành.

“Nếu không có tâm sẽ không làm được màu men này. Sắc độ như sản phẩm của Minh Long, tôi tự tin đến giờ chưa ai đạt tới”.

Kỹ thuật nung hoàn nguyên có tỷ lệ thành phẩm tương đối thấp. Ông Sáng ước tính tham số này dưới 10%, đúc 10 tượng thì chỉ thành công một tượng. Tức để có 36 tượng thành phẩm, trước đó cần sản xuất ra gần 400 bức. Đây cũng là yếu tố khiến bức tượng Ngũ Phúc vô cùng phức tạp trong chế tác, đầy giá trị khi sở hữu.

Tỷ lệ hỏng cao vì các vệt màu chưa đồng nhất khi nung, không tương thích nên gây hiện tượng rạn màu, vỡ tượng. Trong kỹ thuật, mỗi màu sắc lại có một mức hấp thu nhiệt khác nhau. Màu đậm càng nhiều thì hấp thụ nhiệt càng lớn. Trên tượng Ngũ Phúc có nhiều dải màu với độ co giãn nhiệt khác biệt, vậy nên khi đặt cạnh nhau và đem nung ở nhiệt độ cao dễ xung đột, giãn nở không đồng đều.

Nhiều năm nay, với những người yêu thủ công mỹ nghệ, ngày Tết không chỉ là sắm đào, mua mai. Họ còn ngóng Tết, để đem về những bức tượng linh vật của Minh Long I. Bộ sưu tập tinh thần nhưng đầy đặn bên trong triết lý về ước mơ, giá trị tốt đẹp của cuộc sống.

"Bán ra nỗi ước mơ. Sản xuất niềm hạnh phúc", chính là điều mà hãng gốm sứ lớn nhất Đông Nam Á đeo đuổi. Tinh thần ấy tiếp tục thể hiện trên bộ quà Tết 2023. Ngoài bức tượng Ngũ Phúc họa tiết ngũ hành, Minh Long I còn ra mắt nhiều mẫu tượng khác nhằm hướng đến đa dạng người dùng, để ai cũng có niềm vui chung trong dịp năm mới. Ngoài tạo hình, tượng linh vật tạo bước đột phá với những gam màu trẻ trung lần đầu được chế tác như màu hồng, xanh ngọc, xanh nhạt…

Kết thúc buổi trò chuyện, ông Sáng sải bước xuống phòng mỹ thuật, kiểm tra những bức tượng mới ra lò. Ông bước nhanh và đều, mỗi bước chân không ngừng trò chuyện cùng trợ lý, trong 5 phút đến xưởng đã bàn xong cách vận hành một dự án mới.

Vị Tổng giám đốc của Minh Long I nói luôn sẵn lòng làm mọi thứ, nhưng chỉ chọn một thứ hạnh phúc. Hạnh phúc của ông lúc này, chính là tạo ra những sản phẩm thấm đẫm giá trị văn hóa người Việt. Trong rất nhiều buổi trò chuyện, ông thể hiện niềm tự hào về văn hóa dân gian, bộc lộ khát khao lưu giữ những mỹ tục ấy đến nhiều thế kỷ sau nữa.