Tôi là một độc giả quen thuộc của quý báo, và là một người làm việc trong lĩnh vực môi trường nên rất quan tâm đến vấn đề này. Nhân thấy quý báo thăm dò ý kiến bạn đọc về việc sử dụng túi bóng trên trang Đời sống, tôi có vài ý kiến như sau:
Túi bóng thường được làm từ polyethylene, một loại nhựa dẻo được tạo ra từ dầu thô. Đây là loại túi bóng mà thông thường được sản xuất và sử dụng khắp nơi trên thế giới, không kể đến loại túi bóng được tái chế từ rác thải qua các công đoạn rất thủ công tại các làng nghề ở Việt Nam chúng ta.
Theo Bách khoa gia đình thì “Nhìn chung các loại nhựa PP, PE, PS là những loại nhựa không có tính độc. PE và PP thường được dùng để sản xuất các đồ đựng thực phẩm cố định như khay, hộp, đĩa. Nhựa PVC là một loại nhựa có tính độc, không thể dùng sản xuất túi hay hộp đựng thực phẩm được”. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta không hề có một thông tin hay chỉ thị nào để biết được rằng túi bóng mà chúng ta đang dùng hằng ngày thuộc loại nào.
Theo Vincen Cood người sáng lập ra trang web reusablebags.com thì mỗi năm trên thế giới sử dụng từ 500 đến 1000 tỷ túi bóng các loại. Và ước tính khoảng 12 triệu thùng dầu thô được sử dụng hàng năm cho việc sản xuất túi bóng chỉ để phục vụ người Mỹ.
Còn ở Việt Nam chúng ta thì sao, chưa có ai thống kê đầy đủ thì phải. Chỉ biết rằng, túi bóng được sử dụng miễn phí cho mọi mục đích như đựng thức ăn (bất kể nóng hay nguội), đựng hàng hóa và ở mọi nơi, từ quán ăn, nhà hàng đến chợ, siêu thị. Ước tính mỗi hộ gia đình chỉ sử dụng khoảng 5 túi bóng mỗi ngày (đây là con số khiêm tốn cho mỗi hộ gia đình ở thành phố) và với dân số Hà Nội hiện khoảng 780.000 hộ thì số túi bóng được sử dụng ở riêng Hà Nội mỗi năm cũng xấp xỉ 1,5 tỷ.
Túi bóng thường chỉ được sử dụng một lần và thải ra môi trường. Theo các nhà khoa học thì túi bóng thuộc loại không phân hủy tự nhiên và có thể tồn tại trong môi trường bình thường đến hàng nghìn năm.
Với việc sử dụng túi bóng ở nước ta hiện nay ở khắp nơi và không có một chỉ tiêu an toàn nào, ai dám chắc là chúng không ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Làm sao dám chắc các túi bóng được dùng hằng ngày kể cả để đựng thức ăn nóng như xôi, cháo, phở không phải là loại túi bóng tái chế từ các làng nghề không theo đúng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và không thuộc vào loại nhựa PVC?.
Bên cạnh đó, chỉ cần để ý cũng có thể thấy túi bóng đã trở thành một loại rác thải ở mọi nơi xung quanh chúng ta. Túi bóng trước chợ, trước cổng trường, dưới cống rãnh, trong ao hồ, trên bờ rào, trong công viên, ngoài đường phố. Nó không chỉ làm mất mỹ quan mà còn gây ra nhiều rắc rối về mặt môi trường. Túi bóng có thể làm tắc nghẽn cống rãnh thoát nước, gây ra hiện tượng ngập lụt ở các thành phố mỗi khi có mưa lớn, như ở từng xảy ra ở Banglades. Ai dám chắc hiện tượng ngập lụt ở Hà Nội và TP HCM mỗi khi có mưa lớn không phải một phần là do túi bóng làm tắc cống?
Một vấn đề lớn của túi bóng nữa là nó không phân hủy trong môi trường, nên khi nó trôi dạt ra các môi trường sống của các loài động vật đã gây ra cái chết cho các loài này. Theo Planet Ark, một tổ chức môi trường thế giới, thì trên thế giới mỗi năm có ít nhất 100.000 con chim, cá voi, hải cẩu và rùa biển bị chết vì túi bóng. Vấn đề là động vật không thể tiêu hóa và đẩy túi bóng ra ngoài được, nên khi ăn vào, nó sẽ ở lại trong ruột các loài vật gây ra đau đớn và dẫn đến cái chết. Thậm chí, khi một con vật ăn vào chết đi, đến lúc phân hủy thì túi bóng vẫn còn nguyên rồi tồn tại trong môi trường và con khác lại có thể ăn vào. Các động vật biển thường nhầm túi bóng với thức ăn, còn các loài chim khi vướng phải túi bóng thì không thể bay và sẽ chết vì đói.
Chúng ta có thể thấy rằng sự tiện lợi của túi bóng đã gây ra một vấn nạn cho thế giới. Túi bóng thì rẻ nhưng cái giá phải trả đối với môi trường thì lại quá đắt. Vì thế, rất nhiều quốc gia trên thế giới đã hành động vì vấn đề này.
Thế giới đã hành động như thế nào?
Ở Ireland, chính phủ đã đánh thuế lên người sử dụng túi bóng khi mua sắm và kết quả là lượng túi bóng được sử dụng đã giảm khoảng 90% chỉ sau 6 tháng áp dụng chính sách này. Khoản tiền thuế thu được sẽ được dùng để tài trợ cho các sáng kiến về môi trường.
Ở Banglades đã cấm sản xuất túi bóng từ năm 2002. Ở Đài Loan, Hồng Kông, Ý, Phần Lan, Đan Mạch, Thụy Điển cũng đã áp dụng thuế sử dụng túi bóng hoặc cấm các cửa hàng, siêu thị cung cấp miễn phí túi bóng cho khách hàng. Và bắt đầu từ ngày 1 tháng 6 năm 2008, chính phủ Trung Quốc cấm sản xuất túi bóng siêu mỏng và cấm các cửa hàng, siêu thị cung cấp túi miễn phí cho khách hàng.
Ở nhiều nước trên thế giới cũng đã đưa ra các giải pháp thay thế cho túi bóng như là túi giấy, túi sinh học dễ phân hủy, thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, người ta cũng đang bàn cãi về chi phí cao và ảnh hưởng tới môi trường của việc sản xuất các loại túi này.
Chúng ta nên chọn túi bóng hay túi giấy? Câu trả lời là không túi nào cả.
Giải pháp tối ưu cho vấn đề này là hãy sử dụng túi có thể dùng lại được nhiều lần cho công việc mua sắm của mình. Giải pháp này đã được áp dụng ở hệ thống siêu thị METRO ở Việt Nam. Thiết nghĩ đây là một giải pháp hoàn toàn đúng đắn và đáng ủng hộ. Tại sao các hệ thống siêu thị và cửa hàng khác ở nước ta không áp dụng giải pháp này?. Hay tại sao nhà nước ta không ban hành một quyết định tương tự như Hong Kong, Đài Loan hay Trung Quốc đã làm? Việc chấm dứt hoàn toàn sử dụng túi bóng không thể là việc ngày một ngày hai. Và trước khi chờ nhà nước có chủ trương cho vấn đề này, mỗi chúng ta, đặc biệt là chị em phụ nữ, những người vẫn thường ngày đi chợ, đi mua sắm hãy áp dụng một số hành động đơn giản sau đây:
- Suy nghĩ kỹ trước khi quyết định có nên sử dụng túi bóng khi mình mua một món hàng nhỏ mà không nhất thiết cần đến túi bóng;
- Luôn nhớ mang theo túi sử dụng nhiều lần khi bạn đi mua sắm;
- Kêu gọi các cửa hàng thân quen ngừng cung cấp túi bóng miễn phí hay áp dụng giảm giá cho những khách hàng không sử dụng túi bóng;
- Kêu gọi hàng xóm, họ hàng, đồng nghiệp cùng nhau hạn chế sử dụng túi bóng;
- Hãy tiến tới nói không với túi bóng vì sức khỏe, môi trường và vì lợi ích của mỗi chúng ta và của cả hành tinh này.