Người dân sửa soạn cờ tổ quốc, cờ phướn... chuẩn bị dựng cây nêu trong ngày 30 Tết ở huyện đảo Lý Sơn. Ảnh: Trí Tín. |
Những ngày này hơn 4.000 hộ dân ở Lý Sơn lại chộn rộn sơn mới thân cây nêu, mua cờ... duy trì tục "rước nêu" vào ngày 30 Tết. Kể về tục dựng nêu, nghệ nhân Võ Hiển Đạt (83 tuổi, ngụ thôn Tây, xã An Vĩnh) cho hay, dịp cận Tết ngày xưa, người dân tìm cây tre già thẳng tắp, giữ nguyên chùm lá tươi trên ngọn. Giữa thân tre treo hai câu đối viết trên giấy dó lủng lẳng: "Bộc trúc nhứt thinh trừ cựu. Đào phù vạn hộ canh tân". (Dịch nghĩa là đốt một tiếng pháo tre trừ năm cũ. Lá phù dán vào cây nêu là để thần linh hộ mệnh năm mới).
Còn vật tín ngưỡng gắn trên cây nêu thường là giỏ tre đựng vàng mã, bùa bát quái dán lá vàng bạc, trầu cau, gạo muối và một bó tỏi. "Sau khi thực hiện nghi thức mời ông bà về ăn Tết, chủ hộ cùng con cháu đốt pháo nổ tưng bừng và dựng nêu. Đến nay, mỗi dịp xuân về, người dân Lý Sơn còn nhắc nhớ câu ca Giờ Dậu pháo nổ cho nhà nhà lên nêu", cụ Đạt nói.
Cây nêu trước đình làng An Vĩnh có gắn cờ Tổ quốc, cờ phướn rực rỡ, nơi diễn ra lễ tế tự đội hùng binh Hoàng Sa hàng năm ở đảo Lý Sơn. Ảnh: Trí Tín. |
Theo cụ Đạt, vài năm gần đây, trong lễ ra quân đánh bắt đầu năm, ngư dân Lý Sơn còn dựng cây nêu gắn cờ Tổ quốc trên những con tàu thẳng tiến ra Hoàng Sa, Trường Sa cầu ước điều tốt lành cho năm mới. Các tộc họ và người dân dần thay thế cây tre bằng gỗ thông, kiền kiền làm cây nêu để cất giữ bền lâu tận dụng tết năm sau.
Ông Phạm Thoại Tuyền (ngụ thôn Đông, xã An Vĩnh) nhìn nhận, khác với nhiều vùng miền, cây nêu ở đây được chạm khắc công phu mang đậm yếu tố văn hóa biển đảo. "Nhà nào làm nông nghiệp thì trên đỉnh cây nêu chạm trổ linh vật con công, nghề biển thì chọn cá hóa rồng. Ở các đình làng, dinh, miếu thờ tự thì các tộc họ chọn rồng, tượng trưng cho đế vương", ông Tuyền nói.
Ông Tuyền cho rằng, cây nêu ngày Tết là biểu tượng thiêng liêng nhất trong mỗi gia đình ở đảo Lý Sơn. Đây là dịp để con cháu tri ân công đức tổ tiên từng dong buồm ra Hoàng Sa, Trường Sa cắm mốc, khẳng định chủ quyền biển đảo. Hòa trong tiếng chiêng, trống rộn vang, các vị bô lão của làng khấn nguyện cho năm mới quốc thái dân an, nông đắc tài, ngư đắc lợi. Sau lễ cúng, người trong làng ngồi bên nhau trò chuyện vui vẻ, chúc tụng nhau sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt.
Biểu tượng hình rồng trên đỉnh cây nêu ngày tết tại các đình làng, lăng miếu ở huyện đảo Lý Sơn. Ảnh: Trí Tín. |
Nói về tục dựng nêu ngày tết ở đảo tiền tiêu, thuyền trưởng Bùi Tá Thanh (ngụ thôn Đông, xã An Vĩnh) tóm gọn trong sáu chữ "Nghinh xuân, mộc điểu, thượng kỳ”. Ông Thanh cho hay, mừng xuân mới thì người dân đảo dựng nêu và cây cờ, trong đó có lá cờ Tổ quốc và cờ đại.
"Trải qua nhiều đời, gia đình tôi đã duy trì dựng nêu vào ngày 30 Tết xem như là tập tục rất đỗi thiêng liêng của dòng họ mỗi mùa xuân về", ông Thanh chia sẻ.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi - cây nêu của người Lý Sơn không cao như cây nêu của người Cor nhưng được chạm trổ tinh xảo với nhiều hoa văn thể hiện ước vọng đầu năm mới của cư dân miền biển. "Không chỉ mang ý nghĩa xua quỷ, trừ tà vào dịp đầu năm mới nữa mà cây nêu ở đảo Lý Sơn còn là biểu tượng minh chứng cho tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc của người dân nơi đây”, ông Vũ nói.
Trí Tín