Dự luật đề xuất hai hình thức tử hình tử tù là xử bắn và tiêm thuốc độc. Bắn chỉ áp dụng trong trường hợp khẩn cấp, đối với phạm nhân phạm tội đặc biệt nghiêm trọng.
Tại buổi thảo luận tổ, đại biểu Nguyễn Thị Tuyến đồng tình với dự luật và lý giải: "Nếu chỉ tiêm thuốc độc thì e không đủ tính răn đe, nhất là trong bối cảnh tình tội phạm đang gia tăng mạnh. Nếu chỉ áp dụng hình thức bắn thì lại gây áp lực tâm lý nặng nề cho người thi hành án". Đại biểu này phản ánh thực tế nhiều địa phương được gợi ý xây pháp trường xử bắn đã từ chối thẳng, vì cả chính quyền và người dân đều rất ngại.
Đại biểu Nguyễn Minh Hà cũng cho rằng chỉ nên áp dụng hình thức xử bắn để trấn áp tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, còn phần lớn tử tù nên được tiêm thuộc độc. "Hình thức mới này vừa nhân đạo, vừa giảm gánh nặng tâm lý cho cán bộ thi hành án. Các nước tiên tiến vẫn duy trì hai hình thức này", bà Hà nói.
Viện trưởng VKSND Hà Nội Đặng Văn Khanh đồng tình với Ủy ban Tư pháp là chỉ nên quy định một hình thức tiêm thuốc độc, vì "nhẹ nhàng" hơn là bắn. "Dự luật nói trường hợp khẩn cấp để trấn áp tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mới bắn. Nhưng thực tế để ra quyết định bắn cần rất nhiều thủ tục, không thể nhanh chóng được", ông Khanh lý giải.
Tuy nhiên, rất nhiều ý kiến nghi ngại với hình thức tiêm thuốc độc. Tiêm thuốc gì, ai sẽ tiêm, tiêm bao lâu thì chết và trường hợp tiêm không chết sẽ xử lý thế nào, là những băn khoăn của nhiều đại biểu.
Hòa thượng Thích Thanh Tứ không ủng hộ cả hai hình thức tử hình như dự luật nêu. "Bắn là bất đắc dĩ, chẳng ai muốn làm việc này nên nhiều trường hợp bắn trượt. Còn tiêm thuốc độc phải là bác sĩ. Tiêm để cứu sống người thì họ còn vui vẻ, nhưng tiêm để cho chết thì chắc chắn sẽ ngần ngại", hòa thượng giải thích. Đại biểu này đề xuất áp dụng hình thức phạt tù suốt đời với tử tù, không cho giảm án.
Cho rằng dù tiêm thuốc độc hay bắn tử tù đều tạo áp lực tâm lý cho người thi hành án, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hà đề xuất hình thức tử hình bằng ghế điện vì "rất nhanh và đơn giản hơn nhiều so với tiêm hay bắn". Đại biểu Trần Đình Long cũng cho rằng nên nghiên cứu hình thức khác hiện đại hơn, ví như cho ngồi ghế điện (điện thiêu), vừa sạch sẽ, văn minh, vừa phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam.
So với Pháp lệnh thi hành án hình sự, dự luật này đã đưa ra một điểm mới là cho phép người nhà được nhận thi thể tử tù. Đại biểu Nguyễn Thanh Tân phản ánh thực tế tuy pháp luật không cho phép, nhưng hiện hầu hết thi thể tử tù được gia đình đưa về mai táng. Đại biểu Trần Thị Phương Hoa cũng đồng ý với quy định mới này vì "phù hợp với quan niệm, đạo lý của người Việt nghĩa tử nghĩa tận".
Tuy nhiên, một số đại biểu lại lo ngại có thể gây mất trật tự an ninh khi người nhà đến nhận xác tử tù, hoặc có thể tử tù được tổ chức mai táng rất "hoành tráng", gây phản cảm. Để tránh rắc rối này, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hà đề nghị áp dụng hình thức hỏa táng đối với tử tù và cả phạm nhân chết trong trại giam. Người nhà sau đó chỉ cần nhận lọ tro cốt. "Hình thức này vừa văn minh, vừa nhân đạo, đỡ phải quản lý nghĩa trang tử tù. Nếu cứ chôn cất như lâu nay vừa mất vệ sinh, lại tốn đất", bà Hà lý giải.
Dự luật thi hành án hình sự sẽ được thảo luận tại hội trường vào ngày 26/11 và dự kiến thông qua vào kỳ họp sau.
Hồng Khánh