Theo Luật bảo hiểm xã hội 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, trợ cấp thai sản dành cho lao động nam có vợ sinh con được chia thành hai trường hợp chính sau đây:
Trường hợp 1: Lao động nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc
Căn cứ Khoản 2, Điều 50 Luật bảo hiểm xã hội 2024 quy định thời gian nghỉ việc hưởng trợ cấp thai sản như sau:
- Trường hợp vợ sinh mổ hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi, thời gian nghỉ hưởng trợ cấp là 7 ngày làm việc.
- Trường hợp vợ sinh đôi, thời gian nghỉ hưởng trợ cấp là 10 ngày làm việc. Nếu vợ sinh ba trở lên thì được nghỉ hưởng trợ cấp thêm 3 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ ba trở đi được sinh ra.
- Trường hợp vợ sinh đôi và phải sinh mổ, thời gian nghỉ hưởng trợ cấp là 14 ngày làm việc. Nếu vợ sinh ba trở lên phải mổ thì được nghỉ hưởng trợ cấp thêm 3 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ ba trở đi được sinh ra.
- Trường hợp còn lại không thuộc các trường hợp nêu trên, thời gian nghỉ hưởng trợ cấp là 5 ngày làm việc.
Ngày bắt đầu nghỉ hưởng chế độ này phải trong vòng 60 ngày kể từ khi vợ sinh con, nếu nghỉ nhiều lần thì ngày bắt đầu nghỉ của lần cuối cùng phải trong vòng 60 ngày kể từ khi sinh và tổng thời gian không quá thời gian quy định trên.
Mức hưởng trợ cấp thai sản trong trường hợp này được tính như sau: 100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của 6 tháng gần nhất trước khi nghỉ hưởng chế độ (nếu đóng chưa đủ 6 tháng thì tính theo mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của các tháng đã đóng) chia cho 24 ngày, và nhân số ngày được nghỉ hưởng chế độ theo quy định trên.
Ngoài mức trợ cấp này, nếu vợ không đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản thì chồng được hưởng thêm khoản trợ cấp một lần khi sinh con.
Mức hưởng trợ cấp một lần khi sinh con bằng 2 lần mức tham chiếu tại tháng vợ sinh con. Do hiện tại chưa bãi bỏ mức lương cơ sở, nên mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Chính phủ quy định mức lương cơ sở hiện hành là 2,34 triệu đồng và chưa có kế hoạch điều chỉnh trong năm 2025, nên mức hưởng là 2,34 triệu đồng x 2 = 4,68 triệu đồng.
Lưu ý đối với một số trường hợp đặc biệt như sau:
- Nếu cả cha và mẹ đều tham gia BHXH bắt buộc, nhưng mẹ mất sau khi sinh con xong thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ hưởng trợ cấp thai sản để chăm sóc con đối với thời gian còn lại của người mẹ theo quy định.
- Nếu mẹ tham gia BHXH bắt buộc nhưng không đủ điều kiện hưởng theo quy định (đóng BHXH chưa đủ 6 tháng trong vòng 12 tháng trước khi sinh con) mà mất khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng trợ cấp theo quy định cho đến khi con đủ 6 tháng tuổi.
Nếu cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng không nghỉ việc hưởng trợ cấp theo quy định trên thì ngoài tiền lương, còn được nhận trợ cấp thai sản đối với thời gian còn lại của người mẹ kể từ ngày liền kề sau khi người mẹ mất.
- Nếu chỉ có cha tham gia BHXH bắt buộc mà mẹ mất sau khi sinh con hoặc gặp rủi ro sau khi sinh, không đủ sức khỏe để chăm sóc con theo xác nhận của cơ sở khám chữa bệnh, thì cha được nghỉ hưởng trợ cấp thai sản cho đến khi con đủ 6 tháng.
Trường hợp 2: Lao động nam đóng BHXH tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc, vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện từ đủ 6 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi vợ sinh con
- Nếu cả cha và mẹ cùng tham gia BHXH tự nguyện và đủ điều kiện hưởng trợ cấp thì chỉ có cha hoặc mẹ được nhận khoản này.
- Nếu cha vừa có đủ điều kiện nhận trợ cấp thai sản theo chế độ BHXH tự nguyện, vừa có đủ điều kiện nhận trợ cấp thai sản theo chế độ BHXH bắt buộc thì cha chỉ được nhận trợ cấp thai sản theo chế độ BHXH bắt buộc.
- Nếu mẹ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản theo chế độ BHXH bắt buộc, còn cha đủ điều kiện nhận trợ cấp thai sản theo chế độ BHXH tự nguyện, hoặc ngược lại thì cả hai đều được hưởng trợ cấp thai sản theo chế độ mà mình đang tham gia.
Mức hưởng trợ cấp thai sản trong trường hợp này là 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên mất trong tử cung, hoặc thai mất trong khi chuyển dạ. Mức hưởng này được điều chỉnh theo từng thời kỳ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội và khả năng ngân sách nhà nước.
Như vậy, đối với trường hợp của bạn, cần xác định thuộc đối tượng tham gia BHXH nào tại thời điểm vợ sinh con để biết mức hưởng trợ cấp thai sản và mức trợ cấp một lần khi sinh con (nếu có) theo quy định của Luật bảo hiểm xã hội 2024.
Thạc sĩ luật Nguyễn Trúc Anh