Tàu Trung Quốc phun vòi rồng vào tàu Việt Nam tại khu vực gần giàn khoan trái phép. Ảnh: AP
"Trung Quốc mong muốn những nước bên ngoài khu vực nghiêm khắc duy trì sự trung lập, phân biệt đúng sai và tôn trọng những nỗ lực chung của các nước trong khu vực để duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực", Reuters dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đề cập đến vai trò của Mỹ tại châu Á.
Bắc Kinh cũng khẳng định sẽ bảo vệ chủ quyền và giải quyết vấn đề thông qua đối thoại với các nước có liên quan dựa trên "chứng cứ lịch sử và luật pháp quốc tế".
Tuyên bố này của Trung Quốc được cho là phản ứng lại đề nghị của ông Michael Fuchs, phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ, tuần trước cho rằng Bắc Kinh cùng các nước liên quan cần tự nguyện ngừng các hành động làm trầm trọng thêm tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông.
Mỹ cũng mong muốn Trung Quốc và ASEAN có thảo luận thực chất để thực thi lời kêu gọi tự kiềm chế như trong Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002, hướng tới ký kết một Bộ Quy tắc Ứng xử (COC), ông Fuchs nói.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc trả lời rằng nước này và ASEAN đang thực hiện DOC và kiên trì đẩy mạnh các đàm phán về COC.
Trước tình hình Trung Quốc vẫn triển khai nhiều tàu và máy bay hộ tống giàn khoan Hải Dương 981 đặt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam từ đầu tháng 5 đến nay, hôm 10/7, Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu đồng thuận thông qua một nghị quyết nhằm tái khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ với quyền tự do hàng hải, giải quyết các yêu sách và tranh chấp lãnh thổ bằng biện pháp ngoại giao hòa bình.
Trong đó, các nghị sĩ Mỹ yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 và các lực lượng hàng hải liên quan khỏi vị trí hiện nay, kiềm chế những hoạt động hàng hải trái với Quy tắc quốc tế về phòng ngừa đâm va trên biển và trở về nguyên trạng như trước ngày 1/5. Việt Nam và Philippines ngay sau đó tuyên bố hoan nghênh Nghị quyết của Thượng viện Mỹ.
Khánh Lynh