Vườn bưởi Phúc Trạch của người dân huyện Hương Khê. Video: Đức Hùng
Cuối tháng 7 âm lịch, bà Nguyễn Thị Tứ (xã Phúc Trạch, Hương Khê, Hà Tĩnh) tất bật thu hoạch bưởi. Vụ này gia đình bà có 22 gốc bưởi cho quả, quả nhỏ bán 40.000 đồng, quả lớn 70.000 đồng, cuối vụ dự tính thu hơn 10 triệu đồng.
Theo bà Tứ, thời tiết mùa hè khắc nghiệt, nắng nóng kéo dài khiến sản lượng bưởi giảm. Nhà nào năm ngoái vườn bưởi đạt 5.000 quả, năm nay chỉ hơn 4.000.
Bưởi Phúc Trạch mọng nước, tép giòn, vị ngọt xen lẫn chua thanh, được người dân Hà Tĩnh xem là đặc sản quý, khi đi xa thường mua làm quà biếu. Giống bưởi này hiện được trồng ở 22 xã, thị trấn của huyện Hương Khê với 2.400 ha. Những xã trồng nhiều nhất là Phúc Trạch, Hương Trạch, Lộc Yên, Hương Thủy.
Bà Tứ hái bưởi bán cho thương lái. Ảnh: Đức Hùng
Người dân nhân giống bằng cách ươm hạt và chiết ghép cành. Cây bưởi khỏe mạnh, cho quả đều ba vụ sẽ được chọn để chiết, ghép mắt. Cành cây chiết có đường kính 1,5 đến 2 cm, được khoét nhỏ một miếng, sau đó bôi đất, bọc túi nylon, vài tháng sau tự ra rễ.
Lứa bưởi mới thường được trồng vào tháng 2 hoặc tháng 10 hàng năm. Những gia đình trồng từ 500 gốc trở lên thường mua giống tại các trang trại nông nghiệp trên địa bàn, giá 30.000-50.000 đồng một cây. Sau khoảng 12 năm, cây bưởi trở nên già cỗi sẽ được đốn gốc và trồng mới thay thế.
Bưởi Phúc Trạch ưa nước, có khả năng kháng được nhiều bệnh như vàng lá và gân xanh. Khí hậu ở Hương Khê ngày nóng, đêm lạnh, thích hợp cho sự phát triển của cây, tạo ra hương vị riêng biệt cho từng múi bưởi, bà Tứ cho biết.
Bưởi Phúc Trạch có vị ngọt, mùi thơm, tép bưởi giòn tan, mọng nước. Ảnh: Đức Hùng
Tất bật trèo lên cây hái bưởi, ông Thế Vĩnh (trú xã Hương Trạch) khoe nhà có 200 gốc bưởi Phúc Trạch, mùa này 100 gốc cho thu hoạch. Trung bình mỗi cây tán rộng khoảng 4,5 m, cao 5 m, cho chừng 50 quả, có cây tới hơn 100 quả.
Ông Vĩnh vừa bán lứa bưởi đầu tiên với hơn 1.500 quả, thu về 50 triệu đồng. Dự kiến cuối vụ đến hết tháng 8 âm lịch, gia đình sẽ bán nốt 800 quả còn lại, lãi thêm 20 triệu đồng.
Bà Tâm (thương lái) cho hay, bưởi Phúc Trạch đắt hàng, được người dân vùng xuôi các huyện Thạch Hà, Lộc Hà, TP Hà Tĩnh... ưa chuộng. Đầu tháng 7 bà đã lên Hương Khê mua nguyên cả vườn bưởi, cứ hai tuần cho người lên thu hoạch nhập cho đầu mối. Giá một quả khi bán cho đại lý từ 80.000 đồng trở lên.
Theo ông Lê Quang Vinh, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Hương Khê, địa bàn có 1.900 ha bưởi Phúc Trạch đang cho quả. Năm nay sản lượng của huyện ước tính 12.000 tấn, trị giá khoảng 400 tỷ đồng.
Hương Khê có gần 30.000 hộ làm vườn, trồng bưởi Phúc Trạch. Thu nhập bình quân một năm của họ xấp xỉ 40 triệu đồng.