Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trần Hồng Minh cho biết tuyến đường sắt bắt đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), kết thúc tại khu bến Lạch Huyện. Tuyến đường đi qua 9 địa phương: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng, tổng chiều dài tuyến chính khoảng 390,9 km và ba tuyến nhánh khoảng 27,9 km.
Đoạn từ ga Lào Cai Mới đến ga Nam Hải Phòng có tốc độ thiết kế 160 km/h. Đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội có tốc độ thiết kế 120 km/h; đoạn nối và tuyến nhánh có tốc độ thiết kế 80 km/h. Tuyến sử dụng công nghệ đoàn tàu động lực tập trung cho cả tàu khách lẫn tàu hàng.
Tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 203.200 tỷ đồng (khoảng 8,37 tỷ USD). Chính phủ dự kiến nguồn vốn cho dự án gồm ngân sách trung ương, địa phương; nguồn vốn trong nước, vốn vay từ Chính phủ Trung Quốc và các nguồn hợp pháp khác.
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trần Hồng Minh phát biểu trước Quốc hội sáng 13/2. Ảnh: Media Quốc hội
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trần Hồng Minh cho biết Dự án được kỳ vọng tạo tiền đề, động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; tái cơ cấu vận tải theo hướng phát huy tối đa lợi thế của từng phương thức.
Khi triển khai, tuyến đường sắt sẽ thúc đẩy phát triển công nghiệp xây dựng, công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ; phát triển đô thị, du lịch, dịch vụ; giảm ô nhiễm môi trường; giảm tai nạn giao thông; tạo công ăn việc làm. Tuyến đường sắt mới sẽ tạo thêm một trục cơ động tác chiến trong trường hợp có tình huống khẩn cấp, đáp ứng yêu cầu an ninh quốc phòng trong tình hình mới.
Cần làm rõ các trường hợp được "miễn trừ"
Để sớm hoàn thành dự án theo tiến độ, Chính phủ đề xuất áp dụng 19 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, trong đó 15/19 cơ chế đã được Quốc hội cho phép áp dụng với đường sắt tốc độ cao Bắc Nam. Trong 4 chính sách mới có việc loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm với người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia, thực hiện dự án.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết qua thẩm tra, một số thành viên Ủy ban cho rằng với tiến độ cấp bách của dự án thì việc chuẩn bị đầu tư có thể xảy ra bất cập chưa thể đánh giá trước. Chính sách này sẽ góp phần bảo vệ cán bộ, công chức, viên chức có tinh thần trách nhiệm. Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi trong quá trình triển khai, Ủy ban đề nghị làm rõ phạm vi, các hành vi được miễn trừ, xác định rõ các yếu tố lỗi do vô ý, không vụ lợi, các trách nhiệm cụ thể được miễn trừ.
Có đại biểu cho rằng pháp luật hiện hành đã có quy định về miễn trừ hoặc giảm nhẹ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức khi thực hiện nhiệm vụ; quy định về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Mặc dù dự án được triển khai trong thời gian gấp nhưng quá trình hoàn thiện hồ sơ dự án đều đã tuân thủ theo quy trình thủ tục của pháp luật. Việc áp dụng cơ chế có thể tạo ra chính sách không đồng đều đối với các cán bộ, công chức đã tham gia tham mưu các dự án có tính chất tương tự.
"Đây là chính sách chưa có tiền lệ, do vậy trường hợp cần thiết Chính phủ cần báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định", ông Thanh nói.
Theo báo cáo của Chính phủ, trong 5 năm đầu tiên khai thác, doanh thu dự kiến chỉ đủ bù đắp chi phí vận hành và bảo trì. Nhà nước cần hỗ trợ khoảng 110 triệu USD cho bảo trì kết cấu hạ tầng trong giai đoạn này. Ngoài ra, dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam cũng dự kiến lỗ khoảng 778 triệu USD trong 4 năm khai thác đầu tiên. Tổng cộng, Nhà nước cần hỗ trợ khoảng 887 triệu USD cho hai dự án này. Do đó, Uỷ ban Kinh tế đề nghị đánh giá tổng thể hiệu quả của các dự án đường sắt cùng phương án tài chính nhằm giảm thiểu rủi ro trong tương lai.
Chủ trương đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ được Quốc hội thông qua vào 19/2, ngày cuối cùng của kỳ họp bất thường.
Sơn Hà