Đạo Dụ năm Tự Đức thứ 36 (1883) quy định người vô gia cư, có chứng nghiện rượu sẽ bị sung quân và phát vãng lên miền núi để khai khẩn đất hoang. Ai gây án trong lúc say xỉn không làm chủ được hành vi, bất luận là tội nặng hay tội nhẹ, cũng phải bị phạt như người ở trạng thái tỉnh táo.
Châu bản triều Nguyễn ghi lại cụ thể nhiều vụ ẩu đả, giết người do thủ phạm là người say rượu với mức hình phạt nghiêm khắc như xử giảo giam hậu (xử thắt cổ nhưng giam chờ xét), thậm chí lăng trì xử tử ngay.
Trong số này có vụ Tô Bá Thuật say rượu, thấy anh trai Tô Bá Tĩnh chửi mình nên cầm dao đâm hai nhát khiến anh tử vong sau hai ngày. Trong bản tấu trình lên Bộ Hình, Tỉnh thần Quảng Yên Nguyễn Dục nói rằng tội danh này đáng bị xử chém nhưng mẹ Thuật đã 70 tuổi, nhà chỉ có hai anh em, nếu vội thi hành án thì không nỡ. Nguyễn Dục truyền xử chém nhưng tạm lưu giam, chờ sau khi người mẹ qua đời sẽ phúc tấu lên đợi chỉ.
Trong vụ án khác, Phạm Văn Nguyệt cùng cha Phạm Văn Thác trú ở ngôi nhà bỏ hoang gần ven sông tại thôn Thủy Thuận. Một ngày, người con say rượu giật lấy mảnh vỏ cây cau đánh vào đầu cha. Với hành vi đánh chết cha, Nguyệt bị phạt lăng trì xử tử ngay.
Bản Tấu của Quyền tổng đốc tỉnh Định An Trịnh Quang Khanh gửi lên Bộ Hình cho biết: Phí Văn Đoan uống rượu rồi lại sai vợ là đi mua tiếp. Khi vợ không nghe, Đoan lăng mạ thậm tệ rồi dùng bình rượu ném không may trúng bụng khiến vợ bị hỏng thai rồi tử vong. Văn Đoan nhận hết tội, bị phạt xử giảo giam hậu (xử thắt cổ nhưng giam chờ xét).
Nhiều bài học thấm thía về tác hại của rượu được ghi nhận trong lịch sử. Sách Đại Việt Sử ký toàn thư kể rằng: Đỗ Thích lợi dụng lúc vua Đinh Tiên Hoàng say rượu sau bữa tiệc đã giết hại để thực hiện mưu đồ làm phản. Vua Lê Long Đĩnh đam mê tửu sắc, nổi tiếng với những thú tiêu khiển tàn ác đến mức phải "ngọa triều" (dã sử chép vua say đắm tửu sắc phát bệnh trĩ), chết khi mới 24 tuổi.
Theo Việt Nam sử lược, vua Trần Dụ Tông cũng là người ham mê tửu sắc... bắt các quan thi nhau uống rượu để trao giải. Dân tình khổ sở, năm nào cũng phải đói kém. Cơ nghiệp nhà Trần bắt đầu suy từ đấy.
Tác hại của rượu là khôn lường, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã đúc kết và đưa ra lời khuyên:
"Ngà ngà mượn dịp hành hung
Say nhiều nôn mửa, bỗng dưng mê trầm
Hơi men nung nấu can tâm
Đau đầu thổ huyết họng sưng mắt mù
Biến sinh cước khí ung thư
Phế suy tâm hoãn gan khô da vàng
Lâu ngày thấp nhiệt huân chưng
Biến nên vi thống trường phong gân mềm
Rượu làm khí lực hao mòn
Chi bằng nhịn rượu để còn gạo ăn
Chẳng những phòng bệnh phải răn
Cũng là giáo phú hưng dân đồng thời
Nên dùng làm thuốc mà thôi
Già thì uống ít, trẻ thì cấm ngăn".