 |
|
Chủ tịch Hồ Chí Minh. |
Năm 1925, tại Quảng Châu, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, tổ chức các lớp huấn luyện đào tạo cán bộ về nước hoạt động. Năm 1930, Tống Văn Sơ (tên lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc khi ở Hong Kong) tổ chức hội nghị thành lập Đảng CSVN. Những hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc trở thành mục tiêu theo dõi của thực dân Pháp. Chính quyền Pháp ra sức truy lùng và đã cấu kết với thực dân Anh bắt Nguyễn Ái Quốc ở Hong Kong. Gần 2 năm bị giam giữ trong nhà tù (6/6/1931-22/1/1933), Tống Văn Sơ đã trải qua 3 cuộc thẩm vấn, 9 phiên tòa xét xử của tòa án Hong Kong và Hội đồng cơ mật của Hoàng gia Anh ở London. Âm mưu của thực dân Pháp là vận động chính quyền Anh đưa Nguyễn Ái Quốc về Đông Dương để thực hiện bản án tử hình. Được sự giúp đỡ của luật sư trẻ người Anh F.H. Loseby, Tống Văn Sơ được trả tự do.
 |
|
Ảnh và bút tích của Người. Ảnh: Anh Tuấn |
Triển lãm còn trưng bày rất nhiều bút tích, hình ảnh, hồ sơ của mật thám và tin tức của các hãng thông tấn nước ngoài viết về Người trong thời gian xét xử phiên tòa. Bút tích của Người trích trong bản thảo tác phẩm Vừa đi đường vừa kể chuyện của T. Lan ghi: "Khi bị bắt giam, trong tâm trạng chỉ có một điều lo. Lo nhưng không phải lo cho số phận của mình sẽ ra sao. Vì vẫn biết rằng kết quả cuối cùng chỉ có thể hoặc là sẽ bị bọn thực dân thủ tiêu, hoặc là sẽ thoát khỏi xiềng xích, trở lại hoạt động cách mạng. Lo là lo những công việc mình chưa làm xong, ai sẽ tiếp tục làm thay. Ít nhiều kinh nghiệm mình đã gom góp được thì làm thế nào để truyền cho các đồng chí khác".
Cũng trong bản thảo trên, Nguyễn Ái Quốc ghi lại: "Khám H.Kãng rất to, rộng, gọi là ngục Victoria. Nhà giam B có 3 tầng, mỗi tầng 2 dãy xà lim. Bề cao 3 thước tây, bề ngang chỉ hơn 1 thước, bề dọc không đầy 2 thước, bề rộng chỉ đủ một người nằm xiên xiên... Mỗi ngày ăn hai bữa cơm gạo xay, 1/4 là thóc. Hôm nay, bữa sáng có rau muống, chiều có mắm thối hoặc cá ươn".
Tiến sĩ sử học Đỗ Quang Hưng nhận xét: "Nhờ sự giúp đỡ của một nhà nghiên cứu người Mỹ và Bộ Ngoại giao Pháp, lần đầu tiên có một triển lãm cung cấp những tư liệu rất sâu, chi tiết về Bác trong giai đoạn hoạt động cam go này. Điều tuyệt vời nhất là đã sưu tập thêm được tài liệu của các luật sư, hồ sơ tranh cãi trong 9 phiên tòa xét xử, những tài liệu thuộc địa của Pháp, Anh".
Báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng ngày 10/8/1932 nhận định: "Toàn bộ câu chuyện về vụ án này sẽ để lại những dư vị thật chua chát. Có thể đó là một bài học cho những ai nắm quyền cai trị thuộc địa này".
Thu Hương