Các nhà sưu tập Lý Lược Tam, Nguyễn Anh Kiệt, Nguyễn Đại Phúc, Huỳnh Duy Thiết, Huỳnh Thanh Bình... cùng đóng góp những tác phẩm mỹ thuật độc đáo cho triển lãm "Tranh kiếng Nam bộ 2013".
Sự kiện này tập hợp khoảng 100 tác phẩm mỹ thuật tiêu biểu từ 1.600 tác phẩm được các nhà sưu tập lưu giữ. Các bức tranh kiếng này thuộc nhiều chủng loại, từ tranh thờ tổ tiên, tranh trang trí (thường gọi là tranh cửa buồng), tranh phong cảnh (tứ thời, tứ thú, tứ dân...), tranh chúc tụng (tân gia, khai trương, mừng thọ, tân hôn...), tranh chư vị thần, Phật, Bồ Tát...
Triển lãm diễn ra từ ngày 18 đến 21/8 tại chùa Phật học Xá Lợi, quận 3, TP HCM, do Trung tâm nghiên cứu Phật giáo Việt Nam, ban Phật học Chùa Xá Lợi thực hiện.
Giới nghiên cứu mỹ thuật ghi nhận, cuộc triển lãm tranh kiếng gần đây nhất là của ông Trương Cung Vinh (tên thường gọi là họa sĩ Vạn Huê), diễn ra vào năm 1957 tại Phòng Thông tin Đô Thành (góc đường Catinat - Bonnard ngày trước, nay là đường Đồng Khởi - Lê Lợi). Từ đó đến nay, chưa có một cuộc triển lãm tranh kiếng nào khác được tổ chức.
Dù vậy, loại hình mỹ thuật này vẫn tồn tại và phát triển mạnh mẽ, tạo nên các dòng tranh kiếng ở các địa phương như: Lái Thiêu, Gò Công, Mỹ Tho (Tiền Giang), Chợ Mới (An Giang), và dòng tranh kiếng Khmer Trà Vinh, Sóc Trăng nổi tiếng. Trong hơn 100 năm qua, tranh kiếng đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng và mỹ thuật của công chúng khắp các thôn xã từ miền Đông đến miền Tây Nam bộ và trở thành nghệ phẩm phổ biến trong phần lớn gia đình.
Tranh kiếng có mặt ở cung đình Huế từ thời Minh Mạng - Thiệu Trị. Song đó là các sản phẩm mỹ nghệ nhập khẩu. Mãi đầu thế kỷ 20, các di dân Quảng Đông đến lập nghiệp ở vùng Chợ Lớn, mới bắt đầu mở các tiệm kiếng (cách gọi "kính", "gương" của người miền Nam), buôn bán các loại kiếng tráng thủy để soi mặt, lộng khuôn hình, tủ, khung cửa chớp, cửa gió... và các loại tranh kiếng.
Đến những năm 1920, nghề vẽ tranh kiếng chuyển địa bàn về Lái Thiêu (Thủ Dầu Một) - là xứ sở đang trên đà phát triển các nghề thủ công: thợ gốm, thợ mộc, thợ sơn quang dầu (sơn guốc, đũa, mâm, khay, quả trắp...), thợ cẩn xà cừ.
Điểm đặc sắc của tranh kiếng Nam bộ là: tùy từng tọa độ văn hóa - tín ngưỡng, tranh sẽ có những đổi thay về đề tài, nội dung. Do đó, ngắm một bức tranh kiếng, người ta có thể hình dung ra được nét văn hóa vùng miền với nhiều điểm đặc trưng.
| * Ảnh: Vẻ đẹp mộc mạc của tranh kiếng |
Thất Sơn