Chiều 21/5, Quốc hội thảo luận về những điểm còn ý kiến khác nhau của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp.
Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, do dự thảo bổ sung quy định, "Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc VKSND Tối cao là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự, có nhiệm vụ giám định âm thanh, hình ảnh, dữ liệu điện tử" nên đang có hai loại ý kiến.
Nhóm đại biểu tán thành cho rằng đề xuất sẽ góp phần đáp ứng kịp thời nhu cầu về giám định âm thanh, hình ảnh thu thập trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Từ đầu năm 2020, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã thực hiện ghi âm, ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can trên toàn quốc, nên yêu cầu giám định loại việc này ngày càng tăng. Từ trước đến nay chỉ có một số đơn vị giám định kỹ thuật hình sự thuộc Bộ Công an đảm nhiệm, dẫn đến quá tải. Thời gian trung bình mỗi vụ giám định từ 2 đến 3 tháng, có vụ 5 tháng mới ra kết luận, ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ án.
Quan điểm không đồng tình với đề xuất này, phản bác rằng VKS vừa thực hiện quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, vừa trực tiếp giám định sẽ "khó đảm bảo tính khách quan, làm phát sinh thêm biên chế, kinh phí đầu tư trang thiết bị, chưa phù hợp với chủ trương tinh giản biên chế".
Theo bà Nga, Chính phủ đã cân nhắc kỹ đề xuất trên, dựa vào thực tiễn hoạt động tố tụng, nhằm đá ứng yêu cầu cấp thiết trong điều tra, xử lý tội phạm tham nhũng, xâm phạm hoạt động tư pháp. Quy định này cũng không làm tăng biên chế ngành kiểm sát. Vì vậy, Thường vụ Quốc hội đề xuất giữ nguyên quy định này trong dự thảo luật.
Bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Sau trình bày trên, thảo luận về việc này, thiếu tướng Nguyễn Thị Xuân (Uỷ ban Quốc phòng An ninh) không tán thành đề xuất vì "đây là lĩnh vực kỹ thuật chuyên biệt, đòi hỏi trình độ chuyên môn rất cao về kinh nghiệm".
Theo bà, từ khi Luật Giám định tư pháp năm 2012 có hiệu lực, Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) đã tiếp nhận 42 vụ giám định âm thanh, 18 vụ giám định kỹ thuật số điện tử và đều "đáp ứng được yêu cầu, kịp thời, nhanh chóng". Bà cũng lo ngại quy định này xung đột với Luật Tổ chức Viện kiểm sát hay không.
"VKS vừa thực hiện quyền công tố kiểm sát hoạt động tư pháp, vừa trực tiếp thực hiện giám định thì liệu có đảm bảo sự khách quan, công minh?", bà Xuân nêu quan điểm và cho rằng quy định này làm phát sinh thêm biên chế, kinh phí đầu tư, đào tạo, bồi dưỡng giám định viên.
"Liệu tổ chức này có phình ra thêm ở VKS cấp tỉnh, huyện hay không?", bà nói.
Thiếu tướng Nguyễn Thị Xuân. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Đồng tình quan điểm trên, thiếu tướng Nguyễn Thanh Hồng (Uỷ ban Quốc phòng An ninh) cho rằng, nếu vì lý do các phòng giám định kỹ thuật hình sự của Bộ Công an quá tải thì nên lập thêm tổ chức giám định trong công an các địa phương. Ông cũng khẳng định, lý do kéo dài các vụ án có nhiều nguyên nhân, chứ không chỉ phụ thuộc vào kết quả giám định.
"Quy định này cũng gây chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ", ông Hồng nói và đề nghị Quốc hội cân nhắc.
Thiếu tướng Nguyễn Mai Bộ (Uỷ ban Quốc phòng An ninh) tranh luận lại rằng, "câu chuyện không phải là quá tải hay không quá tải mà chưa bao giờ yêu cầu phải tránh oan sai trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử đòi hỏi cao như hiện nay". Đề xuất bổ sung chức năng cho cơ quan giám định ở VKS cũng xuất phát từ yêu cầu này.
Ông dẫn chứng, lịch sử tư pháp Việt Nam có vụ án rất nhiều lần giám định công an không ra kết quả, đến khi giao cho giám định quân đội mới ra. "Tôi giả sử, âm thanh, kỹ thuật, hình ảnh do cơ quan giám định công an thực hiện, nhưng phát hiện ra có vấn đề, mà giao lại cho cơ quan này thì kết quả sẽ thế nào?", ông Bộ nói.
Không đồng tình với quan điểm của ông Bộ, thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu (Uỷ ban Quốc phòng An ninh) lập luận, nếu để chống oan sai thì phải lập cơ quan giám định thuộc Toà án tối cao, bởi đây là trung tâm của nền tư pháp, có quyền quyết định ai đó có tội hay không.
"Từ trước đến nay, đã có bao nhiêu yêu cầu của VKS về giám định mà cơ quan giám định không đạt được kết quả?", ông Cầu đặt câu hỏi và thông tin từ 2012 đến nay, trung bình mỗi năm chỉ có 8 vụ cần giám định âm thanh, hình ảnh. "Vậy nên, anh em ngồi chơi không có việc làm", ông nói.
Ông Cầu cũng khẳng định, nền tư pháp ngày càng phát triển thì vấn đề oan sai sẽ giảm, "chứ không phải chúng ta ghi âm, ghi hình là phát hiện ra nhiều oan sai". Vì vậy, ông đề nghị Quốc hội xem xét thận trọng quy định trên.