Chủ nhật, 10/11/2024
Thứ bảy, 22/7/2023, 08:48 (GMT+7)

Tranh kiếng - nét đẹp văn hóa dân gian

Hơn 70 tranh vẽ trên kiếng (kính), từ năm 1920, của người Việt, Hoa, Khmer, triển lãm ở Bảo tàng Mỹ Thuật TP HCM.

Triển lãm trưng bày các chủ đề về dòng tranh Nam Bộ, Huế, cộng đồng người Hoa, Khmer hoặc các đề tài về thờ cúng, trang trí, tôn giáo.

Tại chủ đề về dòng tranh kiếng của người Hoa ở Việt Nam, nổi bật là các tác phẩm về thờ phụng, có từ thập niên 1920. Phía dưới các bức vẽ là mô hình tái hiện lại gian thờ của người Hoa ở Nam Bộ.

Tranh kiếng xuất hiện ở Việt Nam từ thế kỷ 19, do những di dân người Hoa truyền bá, xuất hiện trong cung đình Huế từ thời vua Minh Mạng. Đầu thế kỷ 20, dòng tranh này có mặt tại nhiều vùng miền cả nước. Trong hơn một thế kỷ phát triển loại hình nghệ thuật này đã hình thành nhiều dòng tranh nổi tiếng với phong cách và đặc điểm riêng biệt như Chợ Lớn (Sài Gòn), Lái Thiêu (Bình Dương), Khmer.

Trong triển lãm, bức tranh kiếng Quan Âm Bồ Tát của người Hoa vẽ từ năm 1920 là tác phẩm xưa nhất. Chủ nhân bộ sưu tập cho biết hiện vật này có nguồn gốc từ ngôi miếu trên đường Nguyễn Thái Bình, quận 1.

Phần lớn các tranh kiếng người Hoa trong triển lãm vẽ các chủ đề về các vị thần trong tín ngưỡng dân gian như Quan Thánh Đế Quân, Thiên Hậu Thánh Mẫu, Huệ Quang Đại Đế, Cửu Thiên Huyền Nữ, tứ hữu (mai, lan cúc trúc), tứ thời (xuân, hạ, thu, đông), các tuồng tích xưa, có từ hơn nửa thế kỷ trước.

Hai bức vẽ tích thời tam Quốc "Hứa Chử lõa y chiến Mã Siêu" và "Đổng thái sư náo phụng nghi đình", của tiệm tranh kính Tân Huê - một thời nổi tiếng ở Chợ Lớn.

Tranh kiếng dân gian trang trí trên xe hủ tiếu của người Hoa vào những năm 1960.

Các tranh Nam Bộ ghép thành tác phẩm lớn với chủ đề về thiên nhiên, ngoài cùng là hai câu đối.

Dòng tranh kiếng Huế trưng bày tại triển lãm phần lớn là các tác phẩm mới - được vẽ trong vài năm qua.

Tranh kiếng của dân tộc Khmer ở triển lãm chủ yếu có nguồn gốc ở tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng. Người Khmer tiếp nhận kỹ thuật vẽ tranh kiếng có phần muộn hơn người Việt. Nội dung tranh thường vẽ chủ đề Phật giáo Nam Tông, gia đình, trấn yểm tà ma.

Giang Tuyết Nhi, 22 tuổi, khách tham quan, cho biết: "Mình thường thấy tranh kiếng trong các đền miếu, gia đình người Hoa, xe hủ tiếu. Nay xem triển lãm mới biết người Khmer cũng có dòng tranh riêng".

Bức tranh năm 1993 của người Khmer. Tranh có đặc trưng là thường vẽ sẵn trên kiếng hình ảnh phụ nữ hoặc nam giới mặc y phục truyền thống nhưng không có mặt. Khi có người đặt vẽ chân dung thì tác giả mới thêm khuôn mặt vào tranh có sẵn.

Triển lãm còn tái hiện không gian thờ cúng của người Việt ở Nam Bộ với các tranh kiếng, câu đối, hoành phi treo trên tường. Các đồ thờ cúng như lư, bình hoa, tủ - đều có tuổi đời khoảng nửa thế kỷ.

Ngày đầu mở cửa, triển lãm thu hút đông người xem. Hoạt động mở cửa tự do, kết thúc vào ngày 26/7.

Quỳnh Trần