Nếu lên Lào Cai hay Lai Châu, bạn sẽ bắt gặp rất nhiều ngôi nhà trình tường nhỏ xinh của người dân tộc Hà Nhì sống dưới chân núi, gần các con sông, con suối. Bạn không chỉ được ngắm vẻ đẹp của núi rừng Tây Bắc, mà còn cảm nhận được những nét văn hóa dân tộc qua các trang phục của họ.
Từ xưa tới nay, người Hà Nhì nổi tiếng chịu thương chịu khó. Ngoài việc trồng lúa trên những thửa ruộng bậc thang, họ còn tự tay trồng bông, dệt vải và tự làm ra trang phục của mình, mang những nét đặc trưng riêng. Những bộ trang phục của nam và nữ đều được may từ vải chàm do người dân tộc tự dệt với màu xanh hay màu đen đặc trưng, nổi bật với những đường viền lượn cong.
Những chiếc tay áo trong trang phục của người dân tộc Hà Nhì cũng rất độc đáo, họ thêu những họa tiết sặc sỡ, nổi bật. Để hoàn thiện bộ trang phục phụ nữ và trẻ em thường phải mất tới khoảng hơn một tháng làm thủ công, trong đó việc thêu thêm những hoa văn tại cánh tay áo mất tới cả tuần lễ.
Ngoài ra người phụ nữ Hà Nhì rất chăm chú đến việc điểm trang cho mái tóc thêm duyên dáng. Họ đã sáng tạo ra những bộ tóc giả, những chiếc khăn trùm để làm duyên.
Người phụ nữ Hà Nhì đen đang nhuộm mái tóc giả.
Mái tóc giả được bện bằng những sợi tách ra từ vỏ, rễ cây trong rừng. Những cuộn tóc giả dài được bện từ hàng chục sợi dây nhỏ đã được nhuộm bằng thuốc nhuộm chế biến từ các loại cây cỏ. Sau khi đổ thuốc vào những máng gỗ, họ nhúng tóc giả nhiều lần vào thuốc nhuộm sao cho có màu đen bóng giống như tóc thật. Để có được bộ tóc giả ưng ý, người phụ nữ ở đây phải tốn khá nhiều thời gian và công sức để tỉa tót.
Những nhà có con gái đang ở tuổi trưởng thành thường treo một vài bộ tóc giả để làm đồ trang sức. Mỗi khi đeo tóc giả, các cô gái thường xõa mái tóc sang bên phải, chải chuốt thật kỹ rồi mới kết nối tóc giả vào, bện chặt với nhau tạo thành những mái tóc dài đến chấm đất. Phía mỗi đuôi tóc đều được bện lại lại ba chùm giống như một bông hoa.
Người Hà Nhì. Ảnh: sapatours
Với những phụ nữ Hà Nhì, mái tóc như một phần quan trọng. Ngày thường cũng như ngày hội, họ đều không rời mái tóc của mình dù nó rất nặng, được cuộn trên đầu thành từng khoanh. Để trang điểm thêm cho mái tóc, họ thường phủ một tấm khăn vuông bằng vải nhuộm chàm, được thêu hoa văn ở 4 góc. Tùy từng độ khéo tay của mỗi cô gái mà độ phong phú hay tinh xảo của chiếc khăn được thể hiện. Thông thường họ hay gắn thêm tua chỉ màu đính kèm những hạt cườm vào mỗi góc khăn để tạo sự duyên dáng và nổi bật.
Những người phụ nữ Hà Nhì cũng rất chăm chút đến việc trang điểm cho các cô con gái nhỏ của mình bằng những chiếc mũ rất độc đáo với nhiều màu sắc và kiểu dáng. Chiếc mũ thường được lót bên trong một lớp thổ cẩm, bên ngoài trang trí bằng những chùm len có màu sắc sặc sỡ, giữa chùm len có đồng bạc trắng và những hạt cườm ngũ sắc trông rất rực rỡ.
Những chiếc mũ sắc sỡ của những em bé người Hà Nhì. Ảnh: Sapatour
Theo quan niệm của người Hà Nhì, đồng bạc này thể hiện cho ước muốn giàu sang, no đủ và có tác dụng tránh gió độc, trừ tà ma rất tốt. Mũ của bé trai có tua rua vải, màu sắc khá sặc sỡ, còn mũ của trẻ gái thì diêm dúa hơn, bởi được đính thêm những dải hạt cườm đủ màu sắc. Chiếc mũ trên đầu trẻ em cũng thể hiện sự sáng tạo và sự phối màu đặc sắc của người Hà Nhì.
Anh Phương