Sét hay tia sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và mặt đất hay giữa các đám mây mang các điện tích trái dấu. Sét sinh ra từ các đám mây vũ tích (mây dông), là loại mây thường có độ cao chân mây từ một đến hai km tính từ mặt đất và độ cao đỉnh mây có thể tới 15 km. Sự di chuyển của tinh thể băng, giọt nước mưa, khí và bụi... trong đám mây dông sinh ra các điện tích trái dấu do ma sát, trong đó điện tích âm có xu hướng di chuyển xuống phía dưới của đám mây.
Do hiện tượng điện hưởng, khu vực mặt đất phía dưới đám mây sẽ bị nhiễm điện dương (ngược với điện tích âm của đám mây ở phía trên). Khi điện trường giữa đám mây và mặt đất đủ lớn, không khí trong đó đủ ẩm, lúc này xảy ra sự phóng điện giữa đám mây với mặt đất (giống như khi tụ điện mà lớp điện môi ở giữa bị đánh thủng) tạo ra tia sét.
Trong trường hợp bạn ở giữa cánh đồng khi trời đang có cơn dông, nếu cảm thấy tóc bị dựng lên (cơ thể bị nhiễm điện), bạn có nguy cơ bị sét đánh bất cứ lúc nào. Bạn hãy ngay lập tức cúi người ngồi xuống (để giảm độ cao) và lấy tay che tai, không chạm đất để (cách điện với mặt đất) cho đến khi cơn dông qua vị trí của bạn.
Tuyệt đối không núp dưới gốc cây to để tránh sét vì cây cối dẫn điện khá tốt, điện tích tập trung nhiều ở ngọn cây vì ngọn cây thường nhọn, cao. Điện trường ở ngọn cây cao hơn khu vực xung quanh nên dễ bị sét đánh. Khi cây bị sét đánh trực tiếp, người đứng gần đó cũng có thể bị phóng điện (sét đánh tạt ngang), hoặc bị sét lan truyền trên mặt đất, càng nguy hiểm hơn khi trên người có vật bằng kim loại hoặc bạn đi chân đất, dép ẩm ướt.
Bạn có thể vào một ngôi nhà khung gỗ, mái lá cọ để giảm nguy cơ bị sét đánh. Vì không khí bên trong nhà thường khô hơn bên ngoài, mái lá cũng làm tăng đáng kể điện trở trên đường đi của tia sét qua đó làm giảm cường độ tia sét khi bạn bị sét đánh.
Bạn vào trong ngôi nhà khung kim loại, mái tôn sẽ rất an toàn. Mặc dù sét rất dễ đánh lên trên mái nhà, nhưng dòng điện đó chỉ chạy trên bề mặt mái tôn và khung kim loại rồi truyền xuống đất. Tia sét sẽ không thể xuyên qua mái tôn và đánh xuống bạn vì dựa vào tính chất của vật dẫn trong điện trường: điện trường bên trong vật dẫn (kể cả vật rỗng) bằng không. Nhà mái tôn, khung kim loại đóng vai trò như Lồng Faraday (Faraday cage), bảo vệ bạn khỏi các tác động của điện trường bên ngoài.
Giống như khi bạn ngồi trong ôtô hoặc máy bay bị sét đánh, dòng sét (điện) chỉ chạy trên bề mặt vỏ ôtô, máy bay. Ngoài ra, Lồng Faraday cũng có tác dụng làm yếu sóng điện từ như: sóng điện thoại, 4G, wifi... vì trong sóng điện từ cũng có thành phần điện trường.
Như vậy, để phòng tránh sét đánh, hãy chạy vào trong nhà (mái tôn hoặc đổ bê tông có cốt thép) là an toàn nhất. Nhà có cột thu lôi càng tốt. Bạn chỉ cần bịt tai tránh ảnh hưởng của âm thanh tiếng sét.
Câu 2: Cột thu lôi được chế tạo dựa vào tính chất nào của vật dẫn nhiễm điện, đặt trong điện trường?
A. Điện tích tập trung nhiều ở chỗ nhọn, lồi còn chỗ lõm hầu như không có điện tích
B. Điện trường bên trong vật dẫn (kể cả vật rỗng) bằng không