Ngày 28/9, Phó giám đốc Sở Y tế TP HCM Nguyễn Văn Vĩnh Châu, cho biết 5 trạm y tế tham gia thí điểm năm nay gồm An Thới Đông (Cần Giờ), Tân Phú Trung (Củ Chi), Tân Hưng Thuận (quận 12), Phú Trung (Tân Phú) và Trạm Y tế Phường 15 (Tân Bình). Sau đó, Sở sẽ sơ kết, rút kinh nghiệm trước khi triển khai nhân rộng toàn thành phố những năm tiếp theo.
Theo đó, nhân viên trạm y tế và cộng tác viên được nâng cao năng lực để có thể sàng lọc phát hiện rối loạn trầm cảm ở người trưởng thành, thông qua thang đo triệu chứng. Cán bộ y tế chuyên khoa tâm thần tại tuyến quận huyện sẽ đánh giá lại lâm sàng để xác định mức độ bệnh. Các trường hợp từ nhẹ đến vừa, không có nguy cơ mắc các rối loạn nặng sẽ được mời tham gia điều trị tại trạm y tế với các buổi trị liệu tâm lý để vượt qua trầm cảm, trở về cuộc sống sinh hoạt hàng ngày và dự phòng tái phát.
Những người có nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần nặng như rối loạn lưỡng cực, nguy cơ tự sát, loạn thần, nghiện chất... sẽ được chuyển lên tuyến chuyên khoa thăm khám và điều trị.
Theo bác sĩ Châu, các vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó có rối loạn trầm cảm chưa được chú ý phát hiện và quản lý điều trị. WHO khuyến cáo tâm lý trị liệu được áp dụng với hầu hết trường hợp rối loạn trầm cảm. Phối hợp tâm lý liệu pháp và thuốc chống trầm cảm áp dụng với những trường hợp vừa và nặng. Rối loạn trầm cảm nhẹ chỉ cần áp dụng tâm lý trị liệu, không cần thiết phải dùng thuốc.
Phần lớn các trường hợp từ nhẹ đến vừa có thể được hỗ trợ ngay tại tuyến y tế cơ sở và tại cộng đồng. Việc phát hiện, điều trị trầm cảm bằng các biện pháp tâm lý trị liệu và dùng thuốc không quá khó khăn và cho tỷ lệ thành công cao. Tuy nhiên, trên 75% trường hợp rối loạn trầm cảm ở các nước thu nhập trung bình và thấp vẫn không được tiếp cận các dịch vụ điều trị và hỗ trợ, theo WHO. Hệ thống chuyên khoa ở các nước đang phát triển đa số không có đủ y bác sĩ để khám và điều trị đáp ứng nhu cầu bệnh nhân. Bên cạnh đó, hiểu biết của người dân về trầm cảm còn nhiều hạn chế, các kỳ thị liên quan đến rối loạn sức khỏe tâm thần còn rất nặng nề.
Rối loạn trầm cảm là một trong những rối loạn sức khỏe tâm thần phổ biến trên thế giới và tại Việt Nam, ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe tinh thần của người bệnh mà còn ảnh hưởng đến các mối quan hệ gia đình và xã hội. Trầm cảm có thể khởi phát ở bất kỳ độ tuổi nào, không phân biệt giới tính và có thể chuyển thành mạn tính nếu không được phát hiện và điều trị sớm. WHO ước tính có khoảng 3,8% dân số bị rối loạn trầm cảm (khoảng 280 triệu người). Đặc biệt, tỷ lệ trầm cảm tăng lên sau đại dịch Covid-19.
Các biểu hiện đặc trưng của rối loạn trầm cảm là trầm buồn kéo dài, thiếu hứng thú hoặc niềm vui trong cuộc sống, mất động cơ làm việc và năng lượng sống ở mức thấp, kèm theo các triệu chứng cơ thể khác như mệt mỏi, đau nhức, hồi hộp, đánh trống ngực, có vấn đề về ăn uống và rối loạn giấc ngủ.
Đợt khám sức khỏe miễn phí của TP HCM trên hơn 13.700 người từ 60 tuổi trở lên trong tháng 8 vừa qua, ghi nhận 420 người (3,05%) có dấu hiệu trầm cảm từ nhẹ đến nặng và có 295 người có dấu hiệu lo âu từ nhẹ đến nặng.
Lê Phương