Luật Đất đai 2024 quy định các trường hợp bị thu hồi đất là: người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ tài chính; được Nhà nước giao để làm dự án mà không sử dụng trong 12 tháng hoặc tiến độ sử dụng chậm so với cam kết; sử dụng đất không đúng mục đích giao, cho thuê và đã bị xử phạt hành chính nhưng vẫn tiếp tục vi phạm.
Tuy nhiên, theo Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố, thời gian qua, nhiều trường hợp để đất trống, không sử dụng đúng mục đích được giao, cho thuê gây lãng phí tài nguyên, nhưng họ vẫn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính. Một số trường hợp khác khi đăng ký sử dụng đất ban đầu chỉ đề nghị công nhận quyền sử dụng đất hoặc gia hạn sử dụng đất, không phải đề nghị thực hiện dự án đầu tư. Do đó, cơ quan chức năng không có cơ sở để tiến hành thu hồi đất.
Sở cũng cho biết Nghị định 123 chỉ quy định các hành vi sử dụng đất phi nông nghiệp sai mục đích cho phép, bỏ trống đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản trong thời hạn 12 tháng liên tục... là vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, chưa có quy định với hành vi để đất trống, không sử dụng.
Bất động sản khu Đông TP HCM tháng 2/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Để chống lãng phí tài nguyên, sử dụng đất có trách nhiệm và áp dụng Luật một cách thống nhất khi giải quyết hồ sơ đất đai, Sở Tài nguyên và Môi Trường xin ý kiến Bộ Tài nguyên, hướng dẫn làm rõ hành vi người sử dụng đất để trống, không sử dụng; bỏ đất hoang, không khai thác hết diện tích được giao có coi là hành vi vi phạm đất đai hay không. Đây có là căn cứ để thu hồi đất không và nếu có thì xử lý theo điều khoản nào của pháp luật.
Trong trường hợp pháp luật hiện hành chưa có quy định, Sở kiến nghị sớm bổ sung hành vi gây lãng phí trong quản lý, khai thác, sử dụng đất vào quy định xử lý vi phạm hành chính lĩnh vực đất đai. Cùng với đó bổ sung vào Điều 81 Luật Đất đai các trường hợp người sử dụng đất được Nhà nước giao quản lý (đất không thuộc dự án) để trống, không sử dụng liên tục trong 12 tháng, đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà tiếp tục vi phạm, sẽ bị thu hồi.
Báo cáo từ Sở Tài nguyên và Môi trường TP HCM, trong nửa đầu năm 2024, thành phố đã ban hành 72 quyết định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai với tổng số tiền là trên 2,2 tỷ đồng. Trên địa bàn TP HCM còn hơn 1.000 nhà đất công đang bỏ trống, sử dụng kém hiệu quả, trong đó có cả nhà đất của cơ quan Trung ương.
Phương Uyên