Công ty CP Công nghệ Tiên Phong (ITD) vừa báo cáo Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM đề án thu phí ôtô vào trung tâm, sau khi đã hoàn thiện, chỉnh sửa đề án cũ trình UBND thành phố từ năm 2012.
So với trước, đề án lần này có nhiều nghiên cứu bổ sung trong việc áp dụng công nghệ và mở rộng địa bàn thu phí. Đơn vị lập đề án đề xuất phương án lắp trạm thu phí theo hai giai đoạn.
Giai đoạn đầu triển khai năm 2019 - xây dựng 36 cổng thu phí không dừng trên một vành đai khép kín khu vực trung tâm TP HCM. Trung tâm điều hành sẽ kết nối các cổng, xử lý thông tin và quản lý các hoạt động thu phí của hệ thống.
Giai đoạn hai sẽ xây bổ sung 3 cổng trên các tuyến ùn tắc ở khu vực Tân Sơn Nhất như Trường Sơn, Trường Chinh, Cộng Hòa - khi thành phố đã có phương tiện vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn như tuyến metro số 1, xe buýt nhanh...
Theo Công ty ITD, hiện có đến 60-70% ôtô "mượn" đường Trường Sơn chứ không đi vào sân bay Tân Sơn Nhất nên đề án bổ sung trạm thu phí ở đầu đường này, thu tiền trước. Nếu xe nào vào sân bay thì khi ra cổng kiểm soát sẽ được hoàn tiền, góp phần hạn chế tình trạng ùn tắc giao thông khu vực sân bay.
Về thu phí, đơn vị lập đề án xây dựng ba kịch bản để xác định mức phí phù hợp trong thời gian từ 6h đến 17h là 30.000-50.000 đồng tùy loại xe; kiến nghị giảm phí cho taxi và người dân sống trong khu vực trung tâm.
Khu vực thu phí được ITD đề xuất trước đây (bên trong đường màu đỏ).
Thêm điểm mới trong đề án lần này là chủ đầu tư sẽ sử dụng công nghệ nhận diện vô tuyến (RFID) kết hợp tự động nhận dạng biển số (ANPR). Cách này được cho là đảm bảo khả năng thu phí đa làn không dừng với công suất 1.800 ôtô mỗi giờ trên một làn, thay vì sử dụng thiết bị OBU như lần nghiên cứu trước.
Tuy nhiên, tổng mức đầu tư được điều chỉnh lên 1.660 tỷ đồng (giai đoạn đầu nghiên cứu là 1.200 tỷ đồng).
Dù đã đề xuất những phương án khá cụ thể, song vẫn còn nhiều ý kiến của các cơ quan chức năng chưa thực sự đồng thuận và đặt ra nghi vấn: dự án thu phí ôtô vào nội đô có phát sinh phí chồng phí? có chắc chắn giảm được ùn tắc ở trung tâm? tên gọi của loại phí này như thế nào để người dân hiểu và đồng thuận? nhà đầu tư đưa ra mức phí 30.000-50.000 đồng mỗi lượt dựa vào cơ sở nào?...
Trong buổi làm việc về đề án, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM Bùi Xuân Cường nói rằng, đây là đề án "thu phí chống ùn tắc vào nội đô thành phố" chứ không phải thu phí bảo trì đường bộ, mục tiêu dự án không phải để kinh doanh thu tiền người dân mà nhằm giảm ùn tắc giao thông.
Do đó, khi triển khai đề án, người dân "cần chấp nhận luật chơi", cân nhắc trước khi dùng phương tiện nào vào trung tâm.
"Về mặt pháp lý, việc thu phí chống ùn tắc chưa có trong quy định. Tuy nhiên, thành phố đã kiến nghị Trung ương cho phép áp dụng quy chế đặc thù vào việc thu phí này, tiền thu được sẽ do thành phố quản lý", ông Cường cho biết.
Giám đốc Sở GTVT cũng đề nghị nhà đầu tư tiếp nhận góp ý của các sở ngành để làm rõ những vấn đề còn chưa thống nhất. Sau đó, gửi Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP HCM xem xét mới có cơ sở lập dự án khả thi. "Tiến độ lạc quan của đề án có thể đến năm 2020 sẽ triển khai để đồng bộ với tuyến metro số 1", ông Cường cho hay.
Kẹt xe tại Sài Gòn ngày càng nghiêm trọng. Ảnh: Duy Trần.
Hồi năm 2010 UBND TP HCM chấp thuận đề xuất của ITD về dự án tổ chức thu phí ôtô vào khu trung tâm. Hai năm sau đề án chính thức được trình UBND TP HCM nhưng sau đó bị ngưng.
Trong đề án lúc đó, 34 cổng thu phí tự động sẽ được xây xung quanh khu vực hạn chế trên các tuyến đường bao quanh quận 1, 3 và vùng giáp ranh với quận 5, 10; bao gồm: đường 3/2, Lê Hồng Phong, Lý Thái Tổ, Nguyễn Văn Cừ, Võ Văn Kiệt, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Phúc Nguyên (giao với đường CMT8) và tuyến đường Hoàng Sa dọc kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè.
Mức phí được đề xuất là 30.000 đồng một lượt đối với xe du lịch, 50.000 đồng với các loại xe còn lại và sẽ điều chỉnh tùy vào giờ cao điểm hay thấp điểm. Việc thu phí sẽ được thực hiện từ 6h đến 20h hàng ngày, trong hai năm sẽ có thể hoàn vốn đầu tư.
Đến cuối năm 2016, Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thành Phong yêu cầu Sở GTVT phối hợp với đơn vị đề xuất chỉnh sửa, hoàn thiện đề án và xem đây như một trong những giải pháp giảm ùn tắc giao thông ở trung tâm.
Theo đơn vị đề xuất, xe máy là phương tiện đi lại chính của người dân thành phố với hơn 80%, nên các giải pháp hạn chế xe và thu phí xe máy trong thời điểm này là rất khó khả thi. Vì vậy, dự án thu phí ôtô vào trung tâm thành phố theo mô hình của Singapore là hoàn toàn hợp lý.