Dưới triều Nguyễn, những giám sinh nhác học ngoài việc bị giảm lương bổng còn bị xem xét đuổi học nếu không tiến bộ.
Tuyển chọn các giám sinh vào học Quốc Tử Giám, nhà vua cấp sách vở, tiền bạc, phát lương cho giám sinh đèn sách.
Nhà Nguyễn là vương triều đầu tiên và duy nhất trong lịch sử trung đại thực hiện chính sách giáo dục đối với các dân tộc ít người.
Thông minh, hay chữ, bà Tiệp dư Nguyễn Thị Bích được vua Tự Đức giao dạy học cho các hoàng tử.
Những danh tướng được vua Minh Mạng chọn thờ tự tại Võ Miếu là những người có công liệt rõ ràng, trọn vẹn trước sau, xứng đáng làm gương cho thế hệ sau.
Hoàng tử, công chúa triều Nguyễn được dạy dỗ rất nghiêm khắc bởi những thầy danh tiếng, ai lười biếng sẽ bị giảm bổng lộc, thậm chí phạt bằng roi mây.
Công chúa Như Mai, con gái trưởng vua Hàm Nghi, là phụ nữ đầu tiên của Việt Nam đỗ thạc sĩ Nông lâm và giành danh hiệu thủ khoa, vượt qua rất nhiều người Pháp.
Vào thời vua Duy Tân, triều Nguyễn đã thành lập Bộ Học để lo việc học hành, tổ chức các khoa thi cử.
Vua Minh Mạng từng dụ rằng: "Điều cốt yếu của trị nước là cả văn lẫn võ, không thể riêng bỏ bên nào". Triều đình đặt ra khoa thi Hương võ, Hội võ để tuyển người võ nghệ tinh thông, phục sự đất nước.
Vua triều Nguyễn rất coi trọng việc chiêu hiền đãi sĩ, những người đỗ tiến sĩ được ban nhiều vàng bạc, lụa là, bổ nhiệm làm quan.
Với mục đích xây dựng đất nước giàu mạnh, triều Nguyễn đã cho xây dựng Quốc Tử Giám - trường đại học lớn nhất cả nước - để làm nơi đào tạo nhân tài.
