Sáng 13/8, tại hội thảo về tiền lương, thu nhập, mức sống của người lao động, ông Mai Đức Chính đưa ra bức tranh chung về tình trạng người lao động, đó là cuộc sống "khó khăn, dặt dẹo". Lương tối thiểu 3,1 triệu đồng (vùng 1) không đáp ứng đủ nhu cầu sống tối thiểu của người lao động và gia đình.
Tổng liên đoàn đã khảo sát 1.600 lao động thuộc các ngành dệt may, giày da, giao thông vận tải, cơ khí, điện tử tại 10 tỉnh thành với 60 doanh nghiệp thuộc 4 vùng lương. Kết quả cho thấy, 20% lao động không đủ sống, 31% phải chi tiêu tằn tiện, 41% vừa đủ trang trải và chỉ 8% có tích lũy. Mức chi tiêu trung bình của người lao động phải nuôi con là hơn 4,2 triệu đồng/tháng, tăng 3,6% so với năm 2014.
Đại diện người lao động phân tích, mức thu nhập không đủ sống là một trong những lý do khiến họ phản đối Điều 60 Luật bảo hiểm xã hội 2014. Cuộc sống chưa được đảm bảo thì đừng đòi hỏi đến việc tăng năng suất. Từ đây, Tổng liên đoàn lao động cho rằng việc điều chỉnh tiền lương tối thiểu vùng là hợp lý.
Theo ông Chính, mức thu nhập hiện tại buộc người lao động phải làm thêm giờ. Số tiền làm thêm chiếm khoảng một phần tư thu nhập của họ. Mỗi ngày mỗi người đã làm 8 tiếng rất mệt mỏi, làm thêm chỉ là vạn bất đắc dĩ.
"Ai cũng có nhu cầu riêng, người trẻ thì hẹn hò, người có gia đình thì phải chăm sóc. Dù làm thêm cũng không thể kéo dài mãi. Người sử dụng lao động đòi hỏi tăng giờ làm thêm, nhưng chúng tôi không đồng ý, nếu có tối đa chỉ 200-300 giờ mỗi năm. Thời điểm làm thêm ban đêm là lúc dễ bị tai nạn lao động do con người mệt mỏi, năng suất không cao", ông Chính phân tích.
Tổng liên đoàn đề xuất mức lương tối thiểu vùng năm 2016 từ 350.000 đến 550.000 đồng để đáp ứng 89% mức sống tối thiểu của người lao động. Theo lộ trình, đến 2017 mới đáp ứng được 100%. "Về mức đề xuất tăng lương, đại diện hai bên đưa ra con số khác nhau nhưng mục tiêu chung là tăng lương cho người lao động. Doanh nghiệp đều nói người lao động là tài sản quý giá nhất. Nhưng khi đụng đến tiền lương thì lại cò kè bớt một thêm hai. Tôi cho rằng câu nói đó là hoàn toàn sáo rỗng", ông Chính nói.
Đại diện công đoàn các khu công nghiệp cho biết, công nhân rất hy vọng vào đợt điều chỉnh tiền lương sắp tới. Ông Nguyễn Đình Thắng, Phó chủ tịch công đoàn Khu công nghiệp và chế xuất Hà Nội thông tin, khu vực của ông có khoảng 300 doanh nghiệp với hơn 110.000 lao động. Lương cơ bản dao động 3,4-3,8 triệu/người. Do mức lương tối thiểu vùng thấp, công đoàn cơ sở đã phải đàm phán với người sử dụng lao động điều chỉnh tăng đồng thời hỗ trợ phụ cấp như nhà ở, xăng xe với mức từ 500.000 đồng đến hơn một triệu đồng/người/tháng.
Biểu đồ lương tối thiểu hàng tháng của một số nước Đông Nam Á năm 2014 (tính bằng USD). Trong đó, lương tối thiểu của lao động Việt Nam chỉ cao hơn lao động Lào và Campuchia. Ảnh: ILO.
Trong những khoản chi tiêu hàng tháng, công nhân thường mất 1-2 triệu đồng gửi con đi nhà trẻ tư nhân, hoặc gửi con về quê nhờ ông bà chăm sóc dù không muốn.
"Khi chúng tôi nói chuyện với công nhân, nhiều chị em bật khóc bởi nhớ con. Cuộc sống khó khăn, chi tiêu không đủ, phòng trọ hơn 10 m2 thì sao dám đón mẹ ở quê lên, nên đành gửi con về quê. Giá sữa, bỉm tăng hàng ngày mà sao chủ sử dụng lao động tính chi phí cho mỗi trẻ em bằng nửa người lớn", ông Thắng đặt câu hỏi.
Ông Thắng dẫn chứng, giá thuê một phòng rộng hơn 10 m2 ở Khu công nghiệp Kim Chung (Đông Anh) là hơn 700.000 đồng/tháng. Phòng chật chội, nóng nực, tiền điện công nhân phải chịu mức cao nhất. Thời gian qua, tiền điện tăng lũy tiến đã tác động trực tiếp đến đời sống của họ.
Trước đó ngày 5/8, cuộc họp thương lượng về mức tăng tiền lương tối thiểu vùng năm 2016 của Hội đồng tiền lương quốc gia đã phải tạm dừng bởi các bên không thống nhất được ý kiến và mức đề xuất tăng vênh nhau quá lớn. VCCI đưa ra mức 6% song Tổng liên đoàn muốn giữ mức tăng 16% như đề xuất ban đầu.
Thanh Hòa