Toàn cảnh vụ Tiên Lãng trước cuộc họp của Thủ tướng

Ngoài các bộ ngành trung ương, cuộc họp của Thủ tướng tại Hà Nội ngày 10/2 còn có đại diện Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam và Thành ủy, UBND Hải Phòng.

Trao đổi với VnExpress ngày 9/2, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Chu Ngọc Hiển cho biết, Bộ đã hoàn tất báo cáo thanh tra gửi Thủ tướng. Từ chối tiết lộ kết quả thanh tra, ông Hiển chỉ nói ngắn gọn: "Chúng tôi sẽ đề xuất xử lý nghiêm những vi phạm quy định đất đai". Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp cũng đã hoàn tất báo cáo thanh tra.

Theo Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam, Thủ tướng đã yêu cầu Thường vụ Thành ủy Hải Phòng báo cáo làm rõ 3 nội dung: Thứ nhất, việc giao đất, thu hồi đất cho ông Vươn đúng, sai ở đâu, trách nhiệm thuộc cơ quan, cá nhân nào? Thứ hai, việc tổ chức cưỡng chế có đúng quy định và trong quy định pháp luật khi nào cần sử dụng tới biện pháp cưỡng chế và nếu không đúng thì sai ở điểm nào, tổ chức nào cấp nào chịu trách nhiệm? Thứ ba, những tài sản như ao cá, nhà - theo cách gọi của báo chí - bị phá hủy thì có chủ trương không, nếu có thì là của ai, cấp nào?

Ngôi nhà của ông Vươn bị phá hủy một ngày sau vụ cưỡng chế. Ảnh: Nguyễn Hưng

Xung quanh quyết định giao, thu hồi đất, hiện có 2 quan điểm trái ngược nhau giữa huyện Tiên Lãng và một số chuyên gia đất đai, tiêu biểu là ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường. Thậm chí, Trưởng ban Tuyên giáo Tiên Lãng Vũ Hồng Chuân còn cho rằng, một số quan chức trung ương về hưu đã nhầm lẫn.

Theo UBND huyện Tiên Lãng, năm 1993, huyện giao 21 ha đất bãi bồi ven biển cho ông Vươn. Sau đó ông Vươn “tự ý đắp bờ bao” lấn ra biển thêm 19,3 ha phía ngoài, rồi đề nghị hợp thức hóa và năm 1997 được huyện ra quyết định giao đất bổ sung. Hết thời hạn giao đất (14 năm), huyện đã ra quyết định thu hồi toàn bộ diện tích 40,3 ha đầm của ông Vươn, trong đó có cả 19,3 ha mới làm thủ tục giao bổ sung.

Giải thích lý do không giao đất theo Nghị định 64 với thời hạn 20 năm, UBND huyện Tiên Lãng khẳng định đất giao cho các hộ sử dụng là diện tích nằm ngoài đê quốc gia, chưa ổn định, chưa sử dụng, đang thực hiện dự án Vinh Quang 2 do UBND huyện quản lý. 

Giải thích về quyết định thu hồi đất của gia đình ông Đoàn Văn Vươn, UBND huyện căn cứ Nghị định 30 ngày 23/3/1989 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 1987 quy định người được giao đất có mặt nước để quai đê lấn biển, nuôi trồng thuỷ sản thì thời gian đưa đất vào sử dụng được kéo dài thêm 6 tháng so với quy định tại khoản 5 Điều 14 Luật Đất đai, huyện đã để thêm đến 18 tháng kể từ khi đến hạn phải giao trả, nhưng ông Đoàn Văn Vươn không bàn giao mà tiếp tục sử dụng 40,3 ha trong gần 4 năm qua không nộp bất cứ khoản nào cho Nhà nước. Đến nay ông Đoàn Văn Vươn không chịu nộp số tiền thuế sử dụng đất nông nghiệp là 10.035.000 đồng.

Tuy nhiên, theo ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường, Luật đất đai năm 1993 quy định thời hạn giao đất là 20 năm, còn Luật đất đai 1987 không quy định thời hạn này. Nếu UBND huyện Tiên Lãng giao đất cho người dân chỉ 10 ngày trước khi Luật đất đai 1993 có hiệu lực thì sau đó cần điều chỉnh thời hạn giao đất lên 20 năm như luật định.

Cũng theo nguyên Thứ trưởng Tài nguyên Môi trường, cái sai nữa của UBND huyện Tiên Lãng là khi hết hạn giao đất nhưng người dân khai thác có hiệu quả và Nhà nước không có dự án cần thu hồi, chưa có nhu cầu sử dụng đất vào mục đích an ninh quốc phòng thì người dân đương nhiên tiếp tục được kéo dài thời gian giao đất.

Sáng 5/1 hơn 100 cảnh sát, bộ đội... ở huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) tham gia cưỡng chế. Ảnh: Báo Hải Phòng

Trong vụ cưỡng chế nhà ông Vươn, hơn 100 cảnh sát, bộ đội huyện Tiên Lãng đã tham gia. Theo UBND huyện Tiên Lãng, để tổ chức bảo vệ, đảm bảo an ninh trật tự và phòng ngừa xảy ra chống người thi hành công vụ, lực lượng tham gia cưỡng chế bố trí một số công an huyện, xã, dân quân, qua trinh sát nắm tình hình thấy cần phải có lực lượng rà phá bom mìn.

"Đoàn cưỡng chế đang tiến hành dò mìn, đang vào vận động thuyết phục lần cuối thì ông Vươn đã cho người thân kích nổ mìn tự tạo, bắn súng đạn hoa cải làm bị thương 6 cán bộ, chiến sĩ công an huyện và quân sự huyện", huyện Tiên Lãng giải thích,

Tuy nhiên, theo Luật sư Lê Đức Tiết, Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban trung ương MTTQ, những người tổ chức việc cưỡng chế đã vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Điều 13 Luật Quốc phòng toàn dân năm 2005 quy định: “Lực lượng vũ trang nhân dân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống lĩnh của Chủ tịch nước, sự thống nhất quản lý của Chính phủ. Khi chưa có lệnh của cấp có thẩm quyền, người chỉ huy đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân không được tự ý điều động, sử dụng người, trang bị, vũ khí của đơn vị mình để tiến hành các hoạt động vũ trang không có trong kế hoạch huấn luyện, diễn tập sẵn sàng chiến đấu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt…”.

Theo ông Tiết, những người tự ý ra lệnh huy động và sử dụng bộ đội biên phòng, lực lượng quân sự địa phương huyện vào vụ cưỡng chế đã vượt quá thẩm quyền dành cho Chủ tịch nước, của Thủ tướng và của Bộ trưởng Quốc phòng.

Một ngày sau vụ nổ súng chống đối, ngôi nhà 2 tầng nằm ngoài diện tích cưỡng chế của ông Đoàn Văn Vươn đã bị phá. Thông tin do người dân cung cấp đang trái ngược với phát ngôn của lãnh đạo các cấp của Hải Phòng. Ngay bản thân các vị lãnh đạo địa phương cũng có những phát ngôn không khớp nhau.

Theo Phó chủ tịch UBND Hải Phòng Đỗ Trung Thoại thì "dân bất bình nên phá nhà ông Vươn". Trong khi Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng Lê Văn Hiền thừa nhận, nhà ông Vươn bị phá hủy vì đây là "nơi kẻ gây án từng ẩn nấp".

Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau Chánh văn phòng UBND huyện Tiên Lãng Ngô Ngọc Khánh lại nói, đoàn cưỡng chế không có lệnh nào và không có ai tham gia phá nhà dân. Còn chủ tịch xã Vinh Quang thì "không biết ai phá nhà" mặc dù lực lượng xã có mặt tại đầm.

Trong khi đó, theo tố cáo của ông Vũ Văn Kết, ông Nguyễn Văn Khanh, Phó chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng, Trưởng ban cưỡng chế; ông Phạm Đăng Hoan, Bí thư xã Vinh Quang và ông Lê Thanh Liêm, Chủ tịch xã Vinh Quang đã nhờ ông gọi hộ máy xúc để cho ban cưỡng chế giải tỏa mặt bằng. Qua giới thiệu, anh Đặng Văn Tài đã đồng ý nhận lời làm việc trên.

Nhiều người dân xã Vinh Quang cũng cho biết, khoảng 7h sáng đã nghe thấy tiếng máy xúc ầm ầm tiến vào đầm nhà ông Vươn. Sau khi phá lều và hàng rào ở phía ngoài, xe xúc hất tung từng mảng tường của căn nhà 2 tầng. Trong khoảng vài tiếng, căn nhà chỉ còn lại đống gạch vụn ngổn ngang. Theo người dân, tại hiện trường, ngoài công an, còn có mặt của ông Lê Thanh Liêm (Chủ tịch xã Vinh Quang) và ông Phạm Đăng Hoan (Bí thư Đảng ủy xã Vinh Quang).

Hiện, Công an Hải Phòng đã khởi tố vụ án hủy hoại tài sản và triệu tập những người liên quan, trong đó Bí thư, Chủ tịch xã Vinh Quang. Ngoài việc xác định những người trực tiếp tham gia, cơ quan điều tra cũng sẽ làm rõ có hay không chủ trương phá nhà?

Trong cuộc họp báo ngày 7/2, Bí thư Thành ủy Hải Phòng Nguyễn Văn Thành đã thừa nhận, dù chính quyền địa phương đúng hay sai thì vụ việc cũng gây dư luận không tốt trong nhân dân. Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng nghiêm túc kiểm điểm, nhận trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư, trước Đảng bộ và nhân dân thành phố.

Hàng loạt cán bộ huyện Tiên Lãng đã bị đình chỉ chức vụ, tuy nhiên, người dân địa phương vẫn chưa thỏa mãn với mức xử lý trên. Họ đang kỳ vọng vào buổi làm việc ngày 10/2 của Thủ tướng.

Xuân Hoa