Cô đặt vào tay người yêu đôi đũa dài để anh với lên xào rau. Vừa đảo đồ ăn, Hiệp vừa tiếp tục chỉ Vân cách vo gạo, cắm cơm, lấy quần áo từ máy giặt ra phơi. "Người bình thường mất một tiếng để nấu cơm thì chúng tôi phải mất ba tiếng", Vân cười.
Hàng ngày, anh Trần Hiệp (36 tuổi) bị bại não cùng cô bạn gái khiếm thị có người hỗ trợ việc nhà. Nhưng cuối tuần họ nghỉ nên đôi bạn trẻ cùng nhau đi chợ, nấu ăn, tự lo sinh hoạt. Vân làm đôi chân cho người yêu ngồi xe lăn, còn Hiệp là đôi mắt của cô.
Vân sinh ra ở huyện miền núi Hữu Lũng, Lạng Sơn. Năm 13 tuổi, bỗng một ngày cô thấy cảnh vật trước mắt cứ mờ dần. Bố Vân buộc con gái vào lưng, chạy xe máy hơn 100 km xuống Hà Nội chữa bệnh. Mắt sáng, Vân trở lại trường học nhưng chỉ được một thời gian thì ánh sáng quanh cô tắt hẳn.
"Từ một đứa trẻ hiểu chuyện, nhanh nhẹn, con bé trở nên cáu gắt, khó tính. Nhiều lúc chẳng ai nói gì, nước mắt nó cứ tự nhiên chảy xuống. Nhìn con đau lòng, nhưng chẳng làm gì được", bà Ngô Thị Tiến, 47 tuổi, mẹ Vân, kể lại.
Đôi vợ chồng nông dân đưa con đi viện, gọi thầy về nhà cúng... nhưng vô phương cứu chữa. Vân nghỉ học, chán nản và tuyệt vọng nên chỉ nằm một chỗ, đến mức bị vôi hóa cột sống. "Tôi từng nghĩ mình vô dụng, đời chấm hết rồi, chẳng muốn đi đâu, chẳng nói chuyện với ai", Vân nhớ lại.
Nhưng rồi, không muốn là gánh nặng của bố mẹ, Vân ngồi dậy tập làm quen với bóng tối và đi lại trong căn nhà sàn chênh vênh. Cô phụ mẹ rửa bát, quét nhà, nấu cơm. Năm 18 tuổi, thấy bạn bè học xong rời trường lớp, đến những vùng đất mới trải nghiệm, khát khao khám phá bản thân trỗi dậy trong cô.
Nghe tin ở Hà Nội có một trung tâm dạy nghề dành cho người khiếm thị, cô xin mẹ xuống phố. Ở đó, Vân nhận ra mình không phải là người cá biệt. Rất nhiều người khiếm khuyết đôi chân, mất đi đôi tay nhưng vẫn đang nỗ lực sống, làm việc để nuôi mình. Cô bắt đầu tập sử dụng máy tính và được hướng dẫn dùng các phần mềm hỗ trợ người mù sử dụng Internet như Screen Reader hay Double Tap. Từ lúc biết đến Internet, Vân bắt đầu dùng mạng xã hội để mở rộng vòng tròn bạn bè. Covid-19 ập đến, như bao người khác, Vân trở về nương tựa gia đình.
Nguyễn Thị Vân và bạn trai trong dịp về thăm quê cô ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, tháng 8/2022. Ảnh nhân vật cung cấp
Một lần lướt mạng xã hội, Vân quen anh Trần Hiệp, ở Hoàng Mai, Hà Nội. Chàng trai bị bại não sau trận sốt cũng từng nghĩ chẳng còn ai bất hạnh như mình. Năm 2009, nhờ người quen giới thiệu, Hiệp tham gia Hội Người khuyết tật quận Hoàng Mai và Trung tâm Sống độc lập Hà Nội. Đến năm 2017, Hiệp tiếp tục trở thành thành viên của Câu lạc bộ Người trưởng thành sống với chứng bại não (CLB CP) trực thuộc Hội Gia đình trẻ bại não Việt Nam (CPFAV).
Chàng trai ngồi xe lăn với đôi tay thi thoảng khua khoắng trong vô thức nay suy nghĩ tích cực và muốn vực dậy những mảnh đời như mình. Anh trở thành tư vấn viên cho người đồng cảnh ngộ, truyền động lực học tiếng Anh tới mọi người dù chưa từng đến trường. Chữ nghĩa mà Hiệp có đều nhờ ông nội chỉ dạy tại nhà.
Vân ấn tượng với những gì Hiệp viết trên mạng xã hội. Làm bạn với anh, cô cảm nhận chàng trai này trò chuyện có duyên, lại chỉ dạy nhiều điều hay nên có cảm tình. Còn chàng trai Hà Nội biết tuy đôi mắt không nhìn thấy, nhưng Vân luôn muốn tự chủ cuộc đời mình, giống như ước muốn của anh.
Dịp 20/10 năm ngoái, Hiệp hẹn lên nhà Vân chơi. Hiệp và một người bạn bại não khác cùng lên Lạng Sơn. "Bình thường em ngủ tới 7h mới dậy, mà hôm ấy 4h đã tỉnh giấc, thao thức không ngủ được", cô gái lần đầu có bạn trai tới chơi, kể.
Nhưng chặng đường hơn 100 km ngoằn ngoèo, leo dốc với Hiệp không gian nan bằng qua bậc cửa nhà Vân. Nhìn thấy hai người bạn của con, mẹ Vân vừa thương vừa xúc động. "Tôi trêu Hiệp 'cháu mà tự leo được lên nhà thì cô gả Vân cho luôn'. Trêu thế cho chúng nó vui, nào biết hai đứa yêu nhau", người mẹ kể.
Sau hôm đó, chị Ngô Thị Tiến nhận được tin nhắn của Hiệp, xin phép được ở bên Vân. "Chúng tôi nghĩ mẹ Vân sẽ không đồng ý, nhưng không nói không được", Hiệp nhớ lại. Anh hứa với mẹ bạn gái rằng sẽ chứng minh có thể chủ động cuộc sống, là chỗ dựa chứ không phải gánh nặng cho Vân.
Từ một người sống phụ thuộc vào gia đình, anh dọn ra ngoài chủ động cuộc sống, cùng với một người bạn bại não khác, dù bố mẹ phản đối. Mới tập sống riêng vài ngày, Hiệp ngã khi bước xuống xe lăn vì không có ai hỗ trợ.
Bố mẹ giục quay về, nhưng anh nhất quyết muốn độc lập. Hiệp từng được gia đình mai mối cho vài cô gái khỏe mạnh để có thể vừa yêu thương, vừa chăm sóc anh. "Có người từng về nhà tôi chơi rồi. Nhưng tôi không có tình cảm thì không thể sống chung cả đời được", Hiệp nói.
Hiệp và Vân trò chuyện trong căn phòng nhỏ, tổ ấm riêng của họ, ở Đê La Thành, Hà Nội trưa 18/9. Ảnh: Phạm Nga
Xác định về chung một nhà, cả hai phải học cách sống tự lập, anh xin phép mẹ Vân cho cô xuống Hà Nội đi làm. Tháng 5, Hiệp trở lại Hữu Lũng đón người yêu. Cùng với một người bạn, họ ở chung trong một ngôi nhà ở Đống Đa.
Biết Hiệp và Vân nuôi ước muốn xây dựng tổ ấm riêng của mình, chị Đinh Thị Lan Anh, Chủ tịch Hội Gia đình trẻ bại não Việt Nam dành một căn phòng cho hai người sinh sống. Đồng thời, chị hỗ trợ họ lập cửa hàng nhỏ tên "Tổ chim cúc cu" để kinh doanh đặc sản ba miền. "Người khuyết tật tìm được tình yêu không dễ nên được yêu sẽ là một trải nghiệm đẹp trong đời họ. Tôi luôn ủng hộ và khuyến khích các bạn khuyết tật dám yêu và tự chủ", chị Lan Anh nói.
Hàng ngày, đôi trẻ đăng bài giới thiệu sản phẩm trên mạng xã hội. Chàng trai nhận đơn hàng, hướng dẫn bạn gái đóng gói. Thi thoảng, trên chiếc xe sáu bánh, họ cùng nhau đi giao hàng, thay vì thuê shipper. Công việc kinh doanh của đôi trẻ đang ngày một thuận lợi, giúp cả hai tự tin hơn với lựa chọn của mình. Cuối tháng 9, Hiệp đưa Vân về nhà mình chơi. Bố mẹ anh vui vẻ chào đón người yêu của con.
Cô gái không nhìn thấy ánh sáng nhưng vẫn tự làm việc nhà như rửa bát, cắm cơm, trưa 18/9. Ảnh: Phạm Nga
"Khi doanh thu từ cửa hàng ổn định, kinh tế vững hơn, chúng tôi sẽ làm đám cưới", Hiệp nói. Bà Ngô Thị Tiến, mẹ Vân cho biết, vẫn lo lắng cho tương lai của hai con, nhưng không còn hoài nghi. Bốn tháng con xuống Hà Nội sống độc lập, bà ba lần xuống thăm. Nhìn thấy đôi mắt con không còn u sầu, nụ cười luôn rạng rỡ, bà biết quyết định của mình là đúng.
"Là người mẹ, tôi phản đối hay ủng hộ đều chỉ muốn con mình được sống vui vẻ, hạnh phúc. Tôi mừng vì từ nay con đã có thể có cuộc sống và lựa chọn của riêng mình", người mẹ nói.
"Thay vì oán trách, chúng tôi yêu cuộc sống của mình ở hiện tại. Chúng tôi mong những người thân yêu bớt lo lắng, đừng áp lực vì lựa chọn của con mình. Chúng tôi sẽ cố gắng, cùng nhau, chắc chắn sẽ bớt cô độc và gian nan", Vân nói, tay siết chặt tay người yêu.
Phạm Nga