- Với việc lần đầu tiên thí điểm đại hội đảng bộ bầu trực tiếp bí thư tỉnh ủy, thành ủy, Bộ Chính trị đã nhận thấy những hạn chế gì của mô hình bầu cử hiện nay?
- Điều lệ Đảng hiện nay quy định đại hội đảng bộ từ cơ sở trở lên bầu ra ban chấp hành. Sau đó ban chấp hành bầu ban thường vụ và bầu bí thư, phó bí thư trong số ủy viên ban thường vụ. Đây là cách bầu cử thông qua hình thức dân chủ đại diện, chưa phát huy được tinh thần trách nhiệm, quyền dân chủ trực tiếp của đại biểu đại hội.
Với phạm vi hẹp là ban chấp hành thì bí thư có thể được bầu với tỷ lệ phiếu rất cao, có thể đạt tới 90-100%. Do đó, có thể vị bí thư dễ dẫn đến chủ quan, tự mãn, không thấy những hạn chế để tiếp tục phấn đấu hoàn thiện mình. Một hạn chế nữa là với số người được bầu ít, chỉ trong ban chấp hành, nếu nội bộ có hiện tượng bè phái, mất đoàn kết thì kết quả bầu cử sẽ phản ánh không đúng thực chất.
Ông Trần Lưu Hải: "Đây là vấn đề mới, chưa có trong Điều lệ Đảng". Ảnh: Tiến Dũng. |
- Vậy thí điểm đại hội trực tiếp bầu bí thư cấp ủy sẽ khắc phục được những hạn chế trên như thế nào?
- Bầu trực tiếp bí thư cấp ủy tại đại hội là vấn đề mới, tiếp tục mở rộng dân chủ trong Đảng, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu. Vị bí thư sẽ thấy vinh dự vì được cả một tập thể lớn bầu, thấy trách nhiệm của mình lớn hơn. Với số đại biểu gấp 8-9 lần so với số ủy viên ban chấp hành, việc bầu cử sẽ khách quan hơn.
Ngoài ra, nếu đại biểu bầu thì rất khó được 100% phiếu, bầu được 70-80% phiếu đã là tốt. Như vậy người bí thư thấy rằng vẫn còn 20-30% chưa ủng hộ, tức là mình còn khiếm khuyết, cho nên phải xem lại, nâng cao năng lực, tư cách đạo đức, tự hoàn thiện để xứng đáng với sự tin tưởng.
Trước đây, đại biểu đến dự đại hội chỉ bầu ban chấp hành thì nay được trực tiếp bỏ lá phiếu bầu bí thư. Trách nhiệm của họ lớn hơn, từ đó gắn bó hơn với Đảng bộ của mình, chống biểu hiện dân chủ hình thức.
- Với rất nhiều ưu điểm như ông nói, tại sao lần này chúng ta mới tổ chức thí điểm?
- Nhận thức là một quá trình, trong quá trình phát triển Đảng dần dần bổ sung những nhận thức mới cho phù hợp với từng giai đoạn. Vừa rồi chúng ta định thí điểm bầu trực tiếp chủ tịch xã, nhưng Bộ Chính trị chỉ đạo trước hết làm trong Đảng. Đất nước phát triển, dân trí phát triển, đòi hỏi Đảng phải đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao chất lượng đảng viên. Cán bộ phải giỏi, được dân tín nhiệm để đáp ứng với tình hình mới.
Tuy nhiên, như tôi đã nói ở trên đây là vấn đề mới, chưa có trong điều lệ Đảng nên Trung ương quyết định thí điểm 15-20% tỉnh thành và 15-20% quận, huyện. Nếu kết quả thí điểm tốt, Trung ương sẽ nghiên cứu để báo cáo Đại hội XI của Đảng (đầu năm 2011) xem xét sửa đổi điều lệ để áp dụng ở tất cả tỉnh, thành.
- Trong trường hợp ứng viên do đại hội Đảng bộ đề cử nhưng không trùng với quy hoạch cán bộ trước đó hoặc không được sự đồng thuận của ban chấp hành mới thì xử lý thế nào?
- Trường hợp đa số đại biểu dự đại hội (trên 50%) đề cử nhân sự khác với phương án đã được cấp trên đồng ý, nhưng lại không có trong quy hoạch chức danh bí thư khóa mới thì ban chấp hành khóa mới họp, cân nhắc kỹ và biểu quyết bằng phiếu kín.
Nếu Ban chấp hành khóa mới (trên 50% phiếu) nhất trí với phương án nhân sự được đa số đại biểu đại hội giới thiệu, thì đại hội bầu cử ngay. Nếu Ban chấp hành khóa mới không nhất trí với phương án nhân sự được đa số đại biểu đại hội giới thiệu, thì phải báo cáo xin ý kiến chỉ đạo cấp ủy cấp trên. Ở cấp tỉnh là xin ý kiến của Bộ Chính trị.
Hướng dẫn 34 của Ban Tổ chức trung ương có đề cập danh sách bầu bí thư cấp ủy có số dư hoặc không có số dư.
Ông Hải từng là Bí thư Tỉnh ủy Hòa Bình. Ảnh: Tiến Dũng. |
- Có ý kiến cho rằng tại đại hội Đảng bộ nên có thời gian cho các ứng viên tự giới thiệu hoặc đưa ra cương lĩnh tranh cử. Ý kiến trên được Ban Tổ chức trung ương xem xét thế nào?
- Hiện chúng ta chưa đặt ra vấn đề tranh cử, mà chỉ giới thiệu, cung cấp hồ sơ, lý lịch, quá trình công tác phấn đấu của ứng viên cho đại hội. Thực tế ứng viên đều trong cấp ủy được rà soát, bổ sung, quy hoạch hằng năm. Họ đều là những đảng viên ưu tú, được đảng bộ địa phương xem xét, bỏ phiếu và được cấp ủy cấp trên xác nhận.
- Những tỉnh thành nào sẽ được lựa chọn thí điểm bầu bí thư, thưa ông?
- Việc lựa chọn tỉnh thành làm thí điểm sẽ do Bộ Chính trị quyết định, trên cơ sở đại diện cho các vùng miền trong cả nước. Vừa qua, Hà Nội xung phong bầu trực tiếp bí thư là rất tốt, có thể được xem như một tiêu chí, nhưng có được lựa chọn hay không còn tùy thuộc vào Bộ Chính trị.
Việt Anh - Hồng Khánh thực hiện