Chế độ lương, bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công hiện nay được xây dựng, điều chỉnh trên cơ sở chế độ tiền lương ban hành năm 1993. Hệ thống này đang có nhiều bất cập, đặc biệt là vấn đề lương tối thiểu. Từ đó đến nay lương tối thiểu đã được điều chỉnh 4 lần, gần đây nhất đạt mức 290.000 đồng/tháng, tuy nhiên vẫn mang tính cào bằng. Mục đích điều chỉnh mỗi lần đều chủ yếu nhằm vào đối tượng cán bộ công chức, hưu trí, lực lượng vũ trang (hưởng lương ngân sách) song ảnh hưởng cả đến khu vực doanh nghiệp - lẽ ra nên do cơ chế thị trường giá cả lao động tự quyết định. Việc tăng lương tối thiểu là theo chủ quan của Nhà nước trong khi việc điều chỉnh lương ở doanh nghiệp phải dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh, năng suất lao động. Theo bà Nguyễn Thị Hoài Thu, Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, đề án cải cách tiền lương phải xử lý được bất cập này, phân biệt được tiền lương tối thiểu của doanh nghiệp với tiền lương áp dụng với cán bộ, công chức.
Ngoài ra chế độ lương áp dụng với khu vực doanh nghiệp nhà nước cũng cần điều chỉnh lại để hạn chế sự bất bình đẳng giữa mức lương cao vời vợi ở những đơn vị hoạt động trong lĩnh vực gần như độc quyền nhà nước (như điện lực, hàng không, bưu điện...) với khu vực dân doanh. Hạn chế này một phần do cơ chế hiện hành cho phép doanh nghiệp nhà nước hoạt động “có hiệu quả” được áp dụng hệ số điều chỉnh tăng thêm tiền lương tối thiểu lên tới 3 lần. Ở nhiều đơn vị, cơ chế này đã dẫn tới việc trả lương không còn là thước đo hiệu quả và giá trị lao động.
Trong diễn đàn trao đổi về cải cách tiền lương do Phòng Thương mại công nghiệp Việt Nam tổ chức ở Hà Nội hôm qua, nhiều doanh nghiệp cho rằng cần phân biệt lương tối thiểu theo vùng. Đại diện cơ quan làm luật ghi nhận ý kiến này. Hiệu quả xã hội của điều chỉnh lương thời gian qua ở các đô thị lớn không rõ bằng vùng sâu, vùng xa - nơi cán bộ, công chức chỉ biết sống bằng đồng lương từ ngân sách. Điều đó cho thấy chính sách lương không theo kịp sự phân hóa thị trường lao động: giá lao động ở các khu công nghiệp, đô thị lớn luôn cao hơn vùng kinh tế khó khăn, cơ sở hạ tầng yếu kém.
Nghĩa Nhân