Cách đây tròn một năm, tháng 10/2017, Trung ương kỷ luật cách chức Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh, cho thôi Uỷ viên Trung ương Đảng.
Lúc đó, người đứng đầu Đà Nẵng được xác định có các vi phạm nghiêm trọng liên quan đến nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng, những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương của lãnh đạo chủ chốt...
Bên cạnh việc Bí thư Thành ủy phải rời ghế, Ban thường vụ Thành ủy Đà Nẵng nhiệm kỳ 2015-2020 và Chủ tịch UBND thành phố Huỳnh Đức Thơ cũng bị kỷ luật cảnh cáo.
"Đó là những ngày tháng cả thành phố xôn xao, rúng động, đi đâu cũng râm ran bàn chuyện lãnh đạo bị kỷ luật", ông Nguyễn Trí Tổng (cán bộ hưu trí, hội viên Câu lạc bộ Thái Phiên) nói.
Ông Nguyễn Xuân Anh - cựu Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng. Ảnh: Nguyễn Đông.
Hai tháng sau khi Bí thư Nguyễn Xuân Anh bị cách chức, Bộ Công an phát lệnh truy nã Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ "Nhôm", 43 tuổi), đại gia bất động sản đình đám ở Đà Nẵng; bắt ông này ở Singapore và di lý về Việt Nam.
Vũ "Nhôm" chính là người đứng tên doanh nghiệp tặng xe và nhà cho ông Nguyễn Xuân Anh sử dụng.
Mở rộng điều tra vụ án liên quan đến Phan Văn Anh Vũ, 13 cán bộ về hưu hoặc đương nhiệm ở Đà Nẵng tiếp tục bị khởi tố, trong đó có hai cựu Chủ tịch thành phố là ông Văn Hữu Chiến và ông Trần Văn Minh.
Thay đổi hàng loạt vị trí lãnh đạo
Việc nhiều lãnh đạo, nguyên lãnh đạo thành phố bị kỷ luật, khởi tố khiến không ít cán bộ, công chức hoang mang, "sao lãng, phân tâm trong công việc, thậm chí không dám tham mưu cho lãnh đạo" - ông Huỳnh Đức Thơ (Chủ tịch UBND đương nhiệm của thành phố) nói. Đặc biệt thời điểm cuối năm 2017, khi đó Đà Nẵng dồn dập công việc chuẩn bị cho Tuần lễ cấp cao APEC.
Chuyển động đáng chú ý nhất ở Đà Nẵng lúc đó là việc Trung ương điều động Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trương Quang Nghĩa về thay ông Nguyễn Xuân Anh.
Từng có thời kỳ làm Phó bí thư Thành uỷ Đà Nẵng và kinh qua nhiều vị trí công tác khác nhau như Bí thư Tỉnh uỷ Sơn La, Phó trưởng ban kinh tế Trung ương, thành viên Chính phủ..., ông Nghĩa có nhiều thuận lợi và được kỳ vọng không chỉ giúp Đà Nẵng "sửa sai" mà còn đưa địa phương miền Trung này đi lên tương xứng với khẩu hiệu "thành phố đáng sống".
Ông Trương Quang Nghĩa - Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng. Ảnh: Nguyễn Đông.
Gần một năm Đà Nẵng dưới thời ông Trương Quang Nghĩa, một số chức danh mà thành phố từng điều động "có biểu hiện áp đặt" đã được bổ nhiệm quay lại vị trí cũ.
Cụ thể, ông Đặng Việt Dũng từ Trưởng ban Tuyên giáo Thành uỷ trở lại làm Phó chủ tịch UBND thành phố.
Tháng 6/2015, ông Dũng được bầu giữ chức Phó chủ tịch UBND Đà Nẵng, sau khi trải qua nhiều vị trí như Giám đốc Sở Giao thông, Bí thư Quận ủy Hải Châu. Một năm sau, trên cương vị Phó chủ tịch thường trực phụ trách mảng văn hóa - xã hội, ông Dũng đã có nhiều chỉ đạo và hành động quyết liệt ở lĩnh vực mình phụ trách...
Tháng 2/2017, ông Nguyễn Xuân Anh khi đương chức Bí thư Thành ủy Đà Nẵng đã điều động ông Dũng sang làm Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy. Tháng 7/2017, kỳ họp thứ 4 HĐND Đà Nẵng khóa IX đã miễn nhiệm chức danh Phó chủ tịch UBND thành phố với ông Đặng Việt Dũng với tỷ lệ 100%.
Một năm sau, tháng 7/2018 cũng tại HĐND Đà Nẵng, 44/48 đại biểu có mặt đồng ý bầu ông Dũng trở lại làm Phó chủ tịch UBND thành phố (tỷ lệ 96,7%).
Ngoài ra, ông Nguyễn Thanh Quang, Uỷ viên Ban thường vụ Thành uỷ từng bị điều động từ Trưởng ban Tuyên giáo Thành uỷ về làm Bí thư Quận uỷ Thanh Khê, đã được bổ nhiệm về làm Bí thư quận Hải Châu - ở trung tâm thành phố theo đúng quy định.
Ông Nguyễn Nho Trung được bầu làm Chủ tịch HĐND thành phố (thay vị trí của ông Nguyễn Xuân Anh ở cơ quan dân cử).
Đà Nẵng cũng luân chuyển hàng loạt cán bộ, như thay Giám đốc Sở Kế hoạch Đầu tư, bổ nhiệm mới Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy, Trưởng ban Tổ chức Thành uỷ, Chánh văn phòng Thành ủy...
Tái thiết không gian công cộng
Dải bãi biển từ bán đảo Sơn Trà vào giáp Điện Bàn (Quảng Nam) vốn chỉ là vùng cát trắng, dân cư thưa thớt.
Khi tuyến đường Sơn Trà - Điện Ngọc hoàn thành, lãnh đạo Đà Nẵng trước đây đã "quy hoạch" bãi biển này thành hai khu vực. Đoạn trước công viên Đức Mẹ Sao Biển về bán đảo Sơn Trà làm bãi tắm công cộng. Nửa còn lại trở vào phố cổ Hội An dài 12 km cho xây dựng các khu resort. Đất đã được cấp cho các nhà đầu tư và các dự án nằm san sát nhau.
Người dân Nam Ô từng phản ứng dữ dội trước việc dự án resort chặn lối xuống biển. Ảnh: Nguyễn Đông.
Nhờ quy hoạch trên và nhiều nhà đầu tư nhìn thấy tiềm năng phát triển du lịch, Đà Nẵng sớm hình thành chuỗi resort với những khu nghỉ dưỡng đẳng cấp quốc tế. Đây được cho là một trong những lý do để Đà Nẵng đăng cai thành công APEC 2017.
Nhưng vấn đề chính quyền thành phố phải đối mặt, là chuỗi các dự án nêu trên đã bít hết lối xuống biển của người dân.
Chuyện đòi lối xuống biển cho dân ở Đà Nẵng không phải mới. Tại kỳ họp HĐND thành phố đầu tháng 12/2016, nhiều đại biểu chất vấn và ngành xây dựng cho biết thành phố đã phê duyệt quy hoạch 5 lối xuống biển chủ yếu nằm giữa ranh giới các dự án.
Tuy nhiên trong gần hai năm qua, ngoài việc lấy thêm đất để mở rộng và hoàn thiện hai bãi tắm Sơn Thuỷ, Tân Trà, (quận Ngũ Hành Sơn), việc đòi lối xuống biển ở Đà Nẵng chững lại. Trong khi đó, người dân Nam Ô (quận Liên Chiểu) ở phía Nam thành phố hồi tháng 3 đã phản ứng dữ dội khi dự án nghỉ dưỡng của Công ty cổ phần Trung Thuỷ bít lối xuống biển của cư dân.
"Không gian ven biển phải dành cho công cộng. Không thể mặc định đất của dự án là đi thẳng xuống mặt biển. Cộng đồng phải có quyền tiếp cận biển bất cứ lúc nào", Bí thư Thành uỷ Trương Quang Nghĩa khẳng định khi trực tiếp đi thị sát dự án ở Nam Ô.
Ông Nghĩa sau đó yêu cầu chính quyền phải làm việc với chủ đầu tư để điều chỉnh lại quy hoạch, mở thêm các lối xuống biển, tạo đường cho dân đạp xe, đi bộ.
Chính quyền thành phố đã nhiều lần thương thảo để doanh nghiệp nhượng lại một phần diện tích dự án nhằm mở lối xuống biển; đồng thời tính đến việc thu hồi 11 khu vực của các dự án ven biển để có đất tạo cảnh quan, làm công viên.
Ông Vũ Quang Hùng - Giám đốc Sở Xây dựng Đà Nẵng cho biết, lối xuống biển ở khu vực giữa khu nghỉ dưỡng Furama và quần thể du lịch quốc tế Ariyana sẽ được khởi công trong tháng 10/2018 với tổng mức đầu tư hơn 2 tỷ đồng, hoàn thành vào cuối năm. Còn lối xuống biển cuối đường Hồ Xuân Hương đã được phê duyệt quy hoạch, họp các hộ dân, cắm mốc triển khai và bố trí vốn 1,5 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành trong tháng 1/2019.
Không chỉ mở lại lối xuống biển, Đà Nẵng cũng khởi động việc thu hồi nhiều dự án treo ở đất vàng trước Nhà hát Trưng Vương (quận Hải Châu) để làm quảng trường, đàm phán đổi đất với doanh nghiệp để mở rộng công viên APEC...
Mua lại "chảo lửa" Chi Lăng
Sân vận động Chi Lăng vốn là công trình gắn liền với đời sống tinh thần của nhiều thế hệ người dân Đà Nẵng. Một thời, đây là "chảo lửa" tạo khí thế cho đội bóng sông Hàn giành thứ hạng cao trong làng bóng đá nước nhà.
Tuy nhiên năm 2010, UBND TP Đà Nẵng dưới thời cựu Chủ tịch Trần Văn Minh đã giao sân vận động Chi Lăng cho Tập đoàn Thiên Thanh để làm dự án khu phức hợp thương mại - dịch vụ. Chính quyền hoàn tất thủ tục chuyển nhượng gần 6 ha đất một năm sau đó, thu về ngân sách khoảng 1.400 tỷ đồng. Giá đất được tính là 24,3 triệu đồng/m2.
Thành phố Đà Nẵng cũng chi tiền giải tỏa đền bù vệt dân cư trên đường Lê Duẩn, Hùng Vương và Ngô Gia Tự tiếp giáp với sân vận động để giao đất cho dự án.
Đà Nẵng đang muốn bỏ tiền chuộc lại sân vận động Chi Lăng. Ảnh: Nguyễn Đông.
Tuy nhiên, chủ đầu tư đã "xẻ thịt" sân vận động thành 14 dự án để thế chấp ngân hàng. Tháng 7/2014, ông Phạm Công Danh bị bắt vì nhiều tội danh. Sân vận động Chi Lăng trở thành tài sản liên quan vụ đại án.
Tháng 8 vừa qua, Chủ tịch Huỳnh Đức Thơ có văn bản giao các sở Tư pháp, Tài nguyên Môi trường, Xây dựng tìm phương án thu hồi sân vận động Chi Lăng, phục vụ mục đích chung của thành phố.
Đà Nẵng đã tính đến việc sẽ chuyển trả toàn bộ số tiền sử dụng đất mà Tập đoàn Thiên Thanh của ông Phạm Công Danh đã nộp vào ngân sách thành phố, kèm lãi suất. Tuy nhiên, theo bà Võ Thị Như Hoa, Giám đốc sở Tư pháp Đà Nẵng, qua hai cấp xét xử, bản án (gồm cả nội dung liên quan đến sân vận động Chi Lăng) đã có hiệu lực pháp luật nên phải tôn trọng, thực hiện đúng quy định. "Thành phố đã giao đơn vị chức năng tham mưu phương án phù hợp", bà Hoa thông tin.
Cũng trong một năm qua, chính quyền thành phố rà soát và phát hiện ra nhiều dự án "ma". Tại kỳ họp HĐND thành phố tháng 7 vừa qua, Đà Nẵng đề xuất số tiền 5.000 tỷ đồng từ ngân sách để thu hồi 7 dự án lớn trên địa bàn. Tuy nhiên ba dự án liên quan Vũ "Nhôm" được loại khỏi danh sách vì vấn đề pháp lý.
Liên quan đến kết luận thanh tra đất đai ở Đà Nẵng năm 2013, ông Huỳnh Đức Thơ nói địa phương này đã nỗ lực khắc phục các sai phạm. Đến cuối năm 2017, thành phố đã truy thu được hơn 402 tỷ đồng (trong tổng số hơn 2.353 tỷ đồng) mà Thanh tra Chính phủ kết luận phải thu về ngân sách; cấp đổi sổ từ đất lâu dài sang có thời hạn cho khoảng 60 trường hợp.
Theo ông Thơ, dù còn nhiều vướng mắc cần lấy ý kiến lãnh đạo cấp cao hơn, Đà Nẵng tiếp tục triển khai công việc liên quan đến kết luận này.
Còn ông Nguyễn Trí Tổng đánh giá, sự thành công của APEC 2017, trong đó có phần đóng góp từ nỗ lực của chính quyền và người dân thành phố đã "tiếp thêm tự tin" cho địa phương này.
"Cùng với Trung ương xử lý tốt các tồn tại trước đây, trong đó có việc thanh tra đất đai, giảm mật độ xây dựng trên bán đảo Sơn Trà, tôi nghĩ Đà Nẵng vẫn giữ được thương hiệu của mình", ông lạc quan.