Tàu chiến Mỹ hoạt động ở Biển Đông đầu tháng 10/2018. Ảnh: Stars and Stripes.
"Chúng tôi trông đợi hợp tác nhiều hơn với ASEAN trong tương lai, khi Hiệp hội đóng vai trò trung tâm trong việc bảo đảm ổn định khu vực", Tư lệnh Hải quân Mỹ, Đô đốc John Richardson hôm nay cho biết trong cuộc trao đổi với các phóng viên châu Á qua điện thoại. Tư lệnh Mỹ cho biết cuộc diễn tập hải quân chung với ASEAN vào năm 2019 là một phần trong kế hoạch can dự của Washington ở khu vực nhưng chưa thể nói gì về chi tiết của hoạt động này trước khi nó xảy ra.
Theo Đô đốc Richardson, Hải quân Mỹ đã hiện diện ở khu vực suốt 70 năm qua, hợp tác cùng các nước vì một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mở và tự do. Các bên cùng ủng hộ các quy tắc và luật lệ và Mỹ cam kết tôn trọng điều đó.
Tư lệnh Hải quân Mỹ từ 28/10 bắt đầu chuyến thăm khu vực và làm việc ở Philippines, sau đó là Indonesia, Australia. Ông sẽ đến New Zealand, điểm cuối hành trình, vào ngày 2/11.
Hôm 19/10, Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen, nước chủ nhà ASEAN 2018, cho biết Hiệp hội dự kiến diễn tập hàng hải với Mỹ trong năm tới, nhưng thời gian và địa điểm của cuộc diễn tập chưa được bàn cụ thể. Tuyên bố được đưa ra khi hải quân ASEAN và Trung Quốc vừa có cuộc diễn tập chung đầu tiên ngoài khơi thành phố Trạm Giang, Trung Quốc.
Dù không phải là một bên có tranh chấp, Mỹ đề cao tầm quan trọng của tự do hàng hải ở Biển Đông, nơi khoảng 50% lượng hàng hóa, thương mại thế giới đi qua. Washington nhấn mạnh việc phải duy trì tự do trên biển, trên không ở vùng biển quốc tế này và nhiều lần điều tàu và máy bay đến tuần tra theo luật quốc tế.
Cuối tháng 9, khu trục hạm mang tên lửa dẫn đường USS Decatur của Hải quân Mỹ thực hiện tuần tra tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý quanh đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp trái phép trên đá Ga Ven và đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Trung Quốc đã điều tàu chiến áp sát và chạy cắt mặt khu trục hạm Mỹ, buộc USS Decatur phải chuyển hướng để tránh va chạm.
Đây là lần chạm trán thứ hai giữa chiến hạm hai nước trên Biển Đông trong năm nay. Tháng 5/2018, các chiến hạm Trung Quốc phát cảnh báo xua đuổi hai tàu chiến Mỹ đang hoạt động gần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam đang bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép.
Đầu tháng 10, nhóm Tác chiến Đổ bộ do tàu USS Wasp dẫn đầu và đơn vị Viễn chinh Thủy quân lục chiến số 31 của Mỹ diễn tập bắn đạn thật tại Biển Đông, oanh tạc cơ B-52 của nước này cũng vừa thực hiện hai chuyến tuần tra qua vùng biển này chỉ trong vòng ba ngày.
Tư lệnh Mỹ Richardson trong chuyến thăm Indonesia ngày 30/10. Ảnh: US Navy.