Nhà máy hạt nhân Bushehr của Iran. Ảnh: AFP |
Trong báo cáo ra hôm qua, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết có những dữ liệu máy tính có thể được nước này sử dụng vào mục đích phát triển bom hạt nhân.
Theo BBC, báo cáo được đăng trên website của Viện Khoa học và An ninh quốc tế (ISIS), cho biết các công trình nghiên cứu mà Iran thực hiện trong hai năm 2008-09 là đặc biệt đáng quan ngại.
Báo cáo chỉ ra các vấn đề đáng chú ý và có thể bị cho là bằng chứng cho thấy Iran liên quan đến việc phát triển thiết bị nổ hạt nhân như sau. Iran đã
- Nghiên cứu về ngòi nổ phản ứng nhanh, có thể được áp dụng vào vũ khí hạt nhân và trong một số trường hợp là để dùng cho các hoạt động dân sự và quân sự thông thường.
- Thực hiện các thử nghiệm về ngòi nổi rất giống với việc mô phỏng các vụ nổ hạt nhân.
- Mua các thông tin và tài liệu về phát triển vũ khí hạt nhân từ một mạng lưới cung cấp hạt nhân bí mật.
- Đã phát triển thiết kế cho thiết bị nổ hạt nhân, thử nghiệm các bộ phận cấu thành.
Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng có những thông tin cho thấy đến cuối năm 2003, tất cả các hoạt động nêu trên đều được tiến hành theo một chương trình có sẵn. Sau năm 2003, một số hoạt động liên quan đến phát triển vũ khí hạt nhân tiếp tục được thực hiện và có khả năng sẽ còn tiếp diễn. Tuy nhiên, báo cáo không khẳng định Iran đang phát triển một quả bom hạt nhân.
Phản ứng
Trước báo cáo gây chấn động vừa được công bố, Tehran lập tức lên án đây là việc làm có động cơ chính trị. "Báo cáo này không công bằng, không chuyên nghiệp, được soạn ra với động cơ chính trị và chịu sức ép từ Mỹ", Ali Asghar Soltanieh, đại sứ Iran tại IAEA nói. "Đây chỉ là sự lặp lại các cáo buộc mà trước đó Iran đã chứng minh là vô căn cứ".
Iran khẳng định chương trình hạt nhân của nước này nhằm tạo ra nguồn điện dân dụng, không nhằm mục đích quân sự.
Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad chế nhạo rằng Liên hợp quốc nên điều tra kho vũ khí hạt nhân của Mỹ. "Nếu cơ quan này muốn sự thật, tại sao nó không ra một báo cáo nào về những quả bom hạt nhân mà Mỹ giấu trong hơn 1.000 căn cứ quân sự?", hãng thông tấn Fars dẫn lời Mahmoud. Giới chức Iran cho rằng các bằng chứng mà báo cáo đưa ra là ngụy tạo, một số quan chức còn nói đây chỉ là cách mà phương Tây muốn thực hiện để buộc Tehran ngừng chương trình hạt nhân, và điều này có thể dẫn đến sự trả đũa.
Trong khi đó một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết Washington sẽ xem xét việc gây áp lực hơn nữa đối với Iran nếu nước này không đưa ra giải thích thỏa đáng về những thông tin trong báo cáo. "Mỹ có thể sẽ áp thêm lệnh trừng phạt đối với Iran, cũng có thể phối hợp cùng các quốc gia khác gây áp lực với Iran", quan chức trên nói.
Hội đồng Bảo an cũng vừa thông qua bốn biện pháp trừng pháp đối với Iran vì từ chối dừng chương trình làm giàu uranium. Uranium được làm giàu cao có thể sử dụng để chế tạo vũ khí hạt nhân.
Trung Quốc và Nga vẫn chưa tỏ thái độ rõ ràng đối với các đề xuất trừng phạt chống Iran. Nga cho rằng báo cáo của IAEA làm cho tình hình căng thẳng gia tăng và cần thêm thời gian để khẳng định chắc chắn yếu tố quân sự trong chương trình hạt nhân của đất nước Trung Đông. Các chuyên gia cho hay Iran cần ít nhất một năm, cũng có thể là vài năm, để có thể đủ sức chế tạo bom hạt nhân.
Hâm nóng
Những tiết lộ chi tiết trong báo cáo của IAEA khiến cơ quan này đang có một vai trò trái ngược với những gì từng diễn ra năm 2003, khi Mỹ và Anh tố cáo Iraq đang tìm cách sở hữu vũ khí hạt nhân, theo nhận xét của tờ New York Times. Hồi đó, IAEA cảnh báo với chính quyền của tổng thống Bush rằng cơ sở của lời tố cáo là rất yếu và một số bằng chứng là ngụy tạo. Giờ đây, chính cơ quan nổi tiếng thận trọng của LHQ này đang đi đầu trong việc chỉ ra rằng, qua nhiều năm nghiên cứu, họ đi đến kết luận là Iran đã dính líu vào một chương trình nhằm thiết kế đầu đạn hạt nhân và các công nghệ liên quan khác.
"Mức độ chi tiết của báo cáo thật không thể tin được", một quan chức ngoại giao phương Tây không nêu tên nhưng rất hiểu quá trình xây dựng báo cáo này, nhận xét. "Báo cáo chỉ rõ tất cả ccs bước đi để chế tạo một đầu đạn hạt nhân và những tiến bộ mà Iran đã đạt được trong mỗi bước đi đó. Báo cáo rõ như một chiếc menu".
Tài liệu rất đáng chú ý này được đưa ra trong bối cảnh những lời tuyên bố của các bên quanh chương trình hạt nhân của Iran đang "sốt xình xịch". Những ngày gần đây, các quan chức cấp cao và kể cả Tổng thống Israel đang đề cập đến "giải pháp quân sự" đối với Tehran nhằm ngăn cản chương trình hạt nhân của nước Cộng hòa Hồi giáo. Giới chức Mỹ thì cho biết họ không loại trừ giải pháp nào trong vấn đề Iran.
Những tuyên bố đó khiến Moscow lo ngại. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố rằng dùng giải pháp quân sự với Iran "sẽ là sai lầm vô cùng nghiêm trọng", bởi nó sẽ kéo theo những hậu quả khôn lường, gây đau thương và chết chóc cho con người.
Anh Ngọc