Tàu chiến của hải quân Autralia neo đậu tại cảng Darwin. Ảnh: AP |
Một quan chức quốc phòng cấp cao của Australia hôm 15/12 thừa nhận thiếu sót khi không thông báo với chính phủ Mỹ về việc họ sắp cho một công ty Trung Quốc thuê một phần cảng chiến lược vốn là nơi thủy quân lục chiến Mỹ sử dụng ở miền bắc nước này, theo Wall Street Journal.
Hồi tháng 10, Tập đoàn Cầu đường Sơn Đông của Trung Quốc đã giành được bản hợp đồng thuê dài hạn một cảng thương mại ở cảng nước sâu Darwin, địa điểm huấn luyện của hàng nghìn lính Mỹ và Australia, cũng là tuyến đường ngắn nhất giúp tàu Mỹ tiến vào Biển Đông.
Các quan chức Mỹ đã không được tham vấn về hợp đồng cho thuê trị giá 366,5 triệu USD và chỉ nghe nói về thương vụ này khi nó được công khai chính thức sau khi họ trên đường trở về từ một cuộc họp ngoại giao quốc phòng hàng năm Autralia –Mỹ ở thành phố Boston.
Các khu vực ở cảng nước sâu Darwin là nơi thủy quân lục chiến Mỹ và quân đội Australia sử dụng để huấn luyện quân sự chung trong 6 tháng đầu năm nay.
Tổng thống Mỹ Barack Obama đã trách móc Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull trong một cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á Thái Bình Dương ở Manila tháng trước và nói rõ là lẽ ra ông phải được thông báo sớm hơn về thỏa thuận này.
Trong phiên điều trần trước Quốc hội tại thủ đô Canbera hôm 15/12, Thư ký Quốc phòng Australia Dennis Richardson đã nhận trách nhiệm cá nhân vì "thiếu sót" khi không tham vấn trước đồng minh Mỹ về bản hợp đồng cho nhà thầu Trung Quốc thuê cảng.
Theo giới quan sát, mối lo ngại về thỏa thuận này cho thấy những thách thức mà Australia phải đối mặt trong cân bằng các mối quan hệ giữa Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của họ và Mỹ, đồng minh chính trị và quân sự gần gũi nhất.
Canberra đang tìm cách củng cố liên minh với Washington bao gồm cả khả năng tiến hành các cuộc tuần tra hải quân chung trên Biển Đông từ cảng Darwin, nhằm đối phó với yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh trên vùng biển chiến lược này.
Theo quy định, cảng Darwin nằm ở vùng Lãnh thổ Phía bắc, nên việc cho thuê cảng này không thuộc quyền giám sát của Ủy ban đánh giá đầu tư nước ngoài thuộc chính phủ Australia. Thư ký Quốc phòng Richardson cho rằng đây là "một lỗ hổng chính sách mang tính hệ thống" liên quan đến việc cho nước ngoài thuê đất đai.
Hợp đồng cho thuê cảng trị giá 366,5 triệu USD này là nguồn tài chính quan trọng để Australia thực hiện các dự án mở rộng cơ sở hạ tầng. Thủ hiến Vùng lãnh thổ phía bắc Adam Giles cũng đã trấn an đối tác phía Trung Quốc rằng chính phủ Australia vẫn ủng hộ thỏa thuận này.
Hợp đồng trên được ký kết giữa lúc các nhà đầu tư nước ngoài ngày càng quan tâm tới xây dựng cơ sở hạ tầng ở Australia. Năm ngoái, tập đoàn Trung Quốc China Merchants Group đã mua lại hợp đồng trị giá 1,25 tỷ USD thuê cảng xuất khẩu than đá Newcastle ở bang New South Wales.
Việc cho nước ngoài thuê đất đai là một vấn đề nhạy cảm ở Australia, nơi các chính trị gia theo đường lối dân tộc chủ nghĩa phản đối mạnh mẽ các thỏa thuận bị coi là đe dọa an ninh quốc gia nước này. Việc để các vị trí chiến lược rơi vào tay các công ty Trung Quốc bằng những hợp đồng thuê đất giá trị lớn càng khiến dư luận Australia lo ngại. Đặc biệt, nhiều công ty có mối liên hệ mật thiết với chính phủ Trung Quốc.
Ông Michael Hughes, giám đốc bộ phận cơ sở hạ tầng ở Australia của công ty Cầu đường Sơn Đông cho biết công ty sửng sốt và thất vọng về những tranh cãi xung quanh thỏa thuận này và phủ nhận một bản tin trên báo chí địa phương rằng công ty đã thành lập một lực lượng vệ sĩ vũ trang, sẵn sàng hỗ trợ quân đội Trung Quốc từ bên trong nếu chiến tranh nổ ra.
Duy Sơn