'True Grit' - sự trở lại của phim miền Tây

Sau những bom tấn hành động, bom tấn tình cảm hài suốt các mùa phim vừa qua, trong tháng hai và tháng ba khán giả Việt Nam sẽ được "đổi món" với những bộ phim hàn lâm có tính nghệ thuật cao. True Grit mở màn cho mùa phim này. Được thực hiện bởi anh em đạo diễn Ethan và Joel Coen, đây là một trong những tác phẩm xuất sắc của năm qua và được 10 đề cử Oscar, trong đó có những hạng mục quan trọng như Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc, Nam diễn viên chính xuất sắc, Quay phim đẹp nhất... True Grit cũng đánh dấu sự trở lại của dòng phim miền viễn Tây - vốn nổi bật trong nhiều thập kỷ của thế kỷ trước - nhưng theo một phong cách mới độc đáo hơn, táo bạo hơn qua bàn tay "nhào nặn" của hai anh em đa tài nhà Coen.

Được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Mỹ Charles Portis, True Grit là câu chuyện về cuộc hành trình đi trả thù đầy gian nan, thử thách của một cô gái trẻ miền viễn Tây. Lấy bối cảnh những năm 1870 tại một thị trấn nhỏ, phim bắt đầu qua lời kể của cô bé Mattie Ross. Chứng kiến cha bị sát hại chỉ vì hai đồng tiền vàng, cô bé 14 tuổi tới Fort Smith, bang Arkansas để tìm lại công bằng cho cha mình. Kẻ thù của cô là Tom Chaney, một tên hèn nhát, vô ơn đang lẩn trốn trong khu vực của những người da đỏ. Để truy đuổi Tom và trả thù cho cha, Mattie nhờ tới sự giúp đỡ của Rooster Cogburn - cảnh sát trưởng khét tiếng nhất trong thị trấn.

Ngôi sao gạo cội Jeff Bridges và diễn viên 14 tuổi Hailee Steinfeld trong phim. Ảnh: Paramount.

Có trái tim quả cảm nhưng Rooster lại là một tên gàn dở, nghiện rượu và hiếu chiến. Sau nhiều lần bị Mattie thuyết phục, cuối cùng Rooster cũng đồng ý đi săn lùng Tom Chaney. Cô bé 14 tuổi cũng nhất quyết đòi đi theo cảnh sát trưởng, bất chấp sự can ngăn của ông. Trên đường đi, họ gặp chàng lính biệt kích Texas - La Beouf có chung chí hướng, muốn bắt sống tên sát nhân về để nhận món tiền thưởng hậu hĩnh của liên bang. Cả ba đồng hành trong một chuyến đi. Mỗi người có một tính cách và chuẩn mực đạo đức riêng, họ phải đối mặt với muôn vàn gian khổ, nguy hiểm rình rập, điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt để đi đến mục đích cuối cùng.  

Phim được mở đầu bằng những âm thanh của gió và một câu nói trong Kinh Thánh: "Những kẻ có tội chạy khi chẳng có ai đuổi theo". Một xác chết nằm trơ trọi ngoài hiên nhà trong đêm đông giá buốt - hình ảnh đầu tiên của True Grit gây ấn tượng mạnh mẽ cho người xem. Tiếp đến, giọng nói của Mattie Ross cất lên dẫn dắt người xem bước vào câu chuyện và kế hoạch báo thù của cô bé. Nhịp phim ban đầu có phần chậm nhưng càng về sau càng được đẩy lên cao dần tạo sự kịch tính tới nghẹt thở, lôi cuốn và buộc người xem phải tập trung cao độ theo dõi diễn biến cuộc hành trình của ba nhân vật Mattie, Rooster, La Beouf cũng như những gì họ trải qua.

Ba nhân vật chính của "True Grit". Ảnh: Paramount.

True Grit hội tụ đầy đủ các yếu tố đặc trưng của dòng phim miền Tây. Câu chuyện xảy ra trong một thị trấn nhỏ, một kẻ lạ mặt xuất hiện, giết người rồi bỏ trốn. Một cuộc hành trình báo thù bắt đầu diễn ra với sự góp mặt của những tuyến nhân vật đối kháng, vừa có mặt tốt lại vừa có mặt xấu. Trong chuyến đi, mỗi người trong số họ đều có sự thay đổi và bộc lộ những phẩm chất tiềm tàng ẩn sâu bên trong. Những hình ảnh thường thấy trong phim miền Tây cổ - các vùng đất đai rộng lớn mênh mông, những thị trấn với các quán bar nho nhỏ, những chai rượu whiskey, những tên cao bồi cưỡi ngựa, bắn súng, những con người nhỏ bé nhưng tràn đầy lòng kiêu hãnh - cũng không thể thiếu trong bộ phim này. Tuy nhiên khi thưởng thức, nhiều khán giả vẫn nhận ra "chất" Dark Comedy riêng của anh em nhà Coen trong những hành động, câu thoại hài hước mang đậm tính châm biếm.

Các nhân vật trong phim, dù là những nhân vật phụ, đều để lại cho khán giả những ấn tượng đặc biệt. Cảnh sát trưởng Rooster với ngoại hình "gã béo chột mắt" có vẻ dữ tợn, nguy hiểm nhưng bản chất lại là người dễ bị thuyết phục, trọng lời hứa. Rooster cũng có tật xấu là thích thể hiện, nghiện rượu nặng, bê tha. Nam diễn viên gạo cội Jeff Bridges đã hóa thân vào vai diễn này một cách xuất sắc. Tính tình gàn dở, thích lè nhè nhưng có tâm hồn phóng khoáng, quả cảm của một "anh hùng miền viễn Tây" đã được Jeff thể hiện trên màn ảnh một cách sinh động. Mặc dù có ít đất diễn hơn, Matt Damon cũng ghi được điểm ở người xem qua vai chàng lính biệt kích Texas nóng tính, dễ bị tự ái nhưng là người rất có trách nhiệm với những lời nói.

Tuy nhiên, dấu ấn sâu sắc nhất của True Grit lại là cô bé 14 tuổi Hailee Steinfeld chưa từng đóng phim điện ảnh trước đó. Mattie Ross là hình mẫu một nhân vật nữ gan dạ, kiên cường, bền bỉ điển hình cho người phụ nữ trong văn học cổ điển Mỹ. Đánh bại hàng nghìn cô gái tới thử vai trên khắp cả nước, Hailee giành quyền thể hiện sự mềm mỏng, ngây thơ lẫn sự xấc láo, tinh ranh của Mattie từ những câu văn lên màn ảnh rộng. Diễn xuất của cô bé từ đôi mắt, dáng đi, cử chỉ cho tới lối nói chuyện, cư xử trong phim khiến người xem thực sự bất ngờ, đặc biệt là ở những trường đoạn gai góc nhất. Với tài năng bẩm sinh và những nỗ lực phi thường trong True Grit, nữ diễn viên 14 tuổi đã giành được đề cử Oscar và trở thành một trong những cái tên trẻ nhất trong lịch sử điện ảnh có cơ hội tranh tài tại giải thưởng danh giá này.

Diễn xuất của Hailee Steinfeld gây ấn tượng mạnh mẽ cho người xem. Ảnh: Paramount.

Những trường đoạn đối thoại giữa các nhân vật khá dài, buộc người xem phải căng mình theo dõi kỹ mới nhận ra được nét hài hước tinh tế, hóm hỉnh của anh em nhà Coen. Có những chi tiết nhỏ liên quan nhiều tới văn hóa Mỹ đòi hỏi khán giả phải tìm hiểu trước mới có thể cảm nhận được cái hay. Bên cạnh một kịch bản chuyển thể đặc sắc, True Grit còn đem tới những thước phim đẹp và có hồn. Phim sử dụng rất nhiều góc toàn để diễn tả nét đẹp hoang dã của những vùng đất miền viễn Tây nước Mỹ cũng như sự khắc nghiệt của thiên nhiên nơi đây. Cảnh hai nhân vật chính cưỡi ngựa đi trong đêm dưới bầu trời sao hay cảnh đọ súng giữa các tên tội phạm và cảnh sát trưởng tạo được cảm xúc mạnh mẽ. Cách zoom cận vào gương mặt các nhân vật mỗi khi có sự chuyển biến về tâm lý được nhà quay phim Roger Deakins xử lý rất tinh tế. True Grit nhiều khả năng giành chiến thắng ở hạng mục Quay phim xuất sắc tại Oscar sắp tới.

Âm thanh trong phim bổ trợ rất lớn cho phần hình ảnh. Tiếng vó ngựa, tiếng súng nổ hay tiếng gạch rơi được dàn dựng rất tỉ mỉ, trau chuốt tạo không khí miền Tây hoang dã của quá khứ. Nếu như âm thanh và hình ảnh của True Grit có sự tương quan lẫn nhau thì phần âm nhạc lại tiết chế đi sự gai góc, nặng nề của câu chuyện báo thù. Những giai điệu piano mang phong cách nhạc thánh ca của thế kỷ 19 tạo cảm giác nhẹ nhàng nhưng da diết, miên man khéo léo đưa đẩy khán giả bước vào một vùng đất hoang dã với những thổ dân da đỏ, mùi rượu whiskey thơm lừng, những chú ngựa dũng mãnh và những tay cao bồi gan dạ. Bài thánh ca kinh điển được ra đời từ năm 1888 – Leaning On The Everlasting Arms – được sử dụng cuối phim cũng đem tới cho người xem những xúc cảm trọn vẹn.

True Grit giống như một bài ca đẹp hát về những con người nhỏ bé, nhưng có trái tim quả cảm và tràn đầy lòng kiêu hãnh. Sống tại vùng nông thôn nước Mỹ và phải chống chọi với điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt cùng xã hội phức tạp nhưng họ không bao giờ gục ngã. Cô bé Mattie Ross mới 14 tuổi nhưng lại rất can đảm, bền bỉ và có một lòng quyết tâm khiến nhiều người cảm kinh ngạc. Có những chuyến đi định mệnh làm thay đổi số phận của cả một con người. Sau cuộc hành trình, dường như chuyện báo thù không quan trọng bằng việc Mattie đã trưởng thành, đã chiến thắng trước những chông gai và khắc nghiệt của hoàn cảnh.

Matt Damon đóng vai chàng lính biệt kích Texas, La Beouf. Ảnh: Paramount.

Tuy nhiên, chiến thắng nào cũng phải có sự hy sinh và mất mát. Để đạt được mục đích bao giờ cũng cần sự tàn nhẫn, khốc liệt. Cuộc sống không phải là một câu chuyện cổ tích, nhưng chính bản thân con người tạo nên những điều kỳ diệu. Thông qua câu chuyện báo thù của Mattie Ross, True Grit muốn truyền tải một bài học ngụ ngôn sâu sắc về giá trị của lòng tin. Dù số phận có nghiệt ngã tới đâu, ngoại cảnh có tác động mạnh mẽ tới thế nào đi chăng nữa nhưng nếu kiên trì và biết nhẫn nại, con người sẽ làm được tất cả. “Người ta thường không tin rằng một cô gái trẻ có thể bỏ nhà ra đi khi mùa đông ập xuống để trả nợ máu cho cha mình, nhưng điều đó đã xảy ra” - trích tác phẩm văn học True Grit của tác giả Charles Portis.

True Grit có thể hơi khó xem với đối tượng khán giả thông thường, nhưng với những người yêu mến điện ảnh thực sự thì 110 phút của anh em nhà Coen là một cuộc phiêu lưu rất “đã”. No Country For Old Men - Phim hay nhất của Oscar 2008 - do chính Ethan và Joel Coen đạo diễn, cũng thuộc đề tài miền viễn Tây. Tuy nhiên, “bộ phim đó diễn ra ở Texas, nhưng trong bối cảnh hiện đại. Không ai cưỡi ngựa trừ khi tới những vùng xa xôi hẻo lánh. Thực sự chúng tôi chưa từng coi No Country For Old Men là một tác phẩm về miền viễn Tây”, anh em Coen cho biết. Phim miền Tây trong những năm gần đây không còn được ưa chuộng như thời kỳ hoàng kim ngày trước nữa. Nhưng có thể nói với True Grit, Ethan và Joel Coen đã làm hồi sinh thể loại này. Khi những bom tấn hành động giải trí thông thường trở nên nhàm chán, đã đến lúc khán giả Việt Nam bắt đầu có những trải nghiệm điện ảnh mới, với những tác phẩm có chất lượng nghệ thuật cao.

True Grit (Báo thù) được trình chiếu tại Việt Nam từ ngày 18/2.

Nguyên Minh