Mô hình "Hệ thống phơi cà phê thông minh" của Nguyễn Anh Hào và Nguyễn Thành Long (lớp 8, THCS Gia Hiệp, huyện Di Linh, Lâm Đồng) đang được chú ý tại cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học phía Nam, tổ chức ở TP Đà Lạt (Lâm Đồng). Người nảy ra ý tưởng cho sản phẩm là Hào - cậu bé khuyết tật phải đi lại bằng nạng gỗ.
Nguyễn Anh Hào (phải) và Nguyễn Thành Long tại gian trưng bày sản phẩm cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học phía Nam. Ảnh: Mạnh Tùng.
Bố mẹ làm giáo viên ở huyện Di Linh, trồng thêm cà phê để tăng nhu nhập và Hào được giao việc trông hạt phơi trước sân, khi cả hai bận đi dạy.
"Một buổi chiều, khi cà phê trước sân đã gần khô thì trời kéo giông, báo hiệu cơn mưa ập đến. Em chống nạng ra sân, cố gắng kéo tấm bạt phủ lại nhưng không kịp. Em bị ngã, còn cà phê ướt sũng", Hào kể. Mang nỗi buồn trong lòng, cậu học trò lớp 8 nảy ý tưởng làm mái che sân phơi có điều khiển, chỉ cần ngồi trong nhà có thể kéo bạt mà không cần dùng sức.
Hào rủ người bạn thân trong lớp là Long cùng làm chiếc mái che. Nhưng với kiến thức phổ thông ở trường, hai cậu bé không biết bắt đầu từ đâu. Tình cờ, ý tưởng này được thầy Phạm Văn Tĩnh (giáo viên Toán trường THCS Gia Hiệp) biết và nhận lời giúp đỡ hai học trò hoàn thiện sản phẩm ở các khâu lập trình, làm phần điện, cơ và làm khung.
Mô hình thiết kế phần cơ khí mái che cà phê thông minh. Ảnh: Báo cáo dự án.
Hào cho biết, hệ thống phơi cà phê thông minh gồm ba bộ phận với ba chức năng: mái che, đảo tự động và làm khô. Khi trời có dấu hiệu mưa hay bắt đầu đổ mưa, cảm biến hoạt động gửi thông tin về bo mạch xử lý làm mô-tơ quay mái che, kéo ra sân phơi. Nếu che chạm công tắc, hành trình sẽ dừng lại đồng thời mái che ở bốn góc sân xung quanh cũng tự động được kéo xuống để mưa không tạt vào sân phơi.
Khi trời nắng, tất cả mái che được thu lại tự động. Việc đóng, mở mái che được thực hiện bằng một phần mềm cài trên điện thoại di động qua Bluetooth.
"Đầu tiên em chỉ nghĩ tới việc che mưa, nhưng sau khi làm sản phẩm em lại nghĩ tới việc thiết kế thêm phần đảo cà phê. Nếu có máy đảo cà phê, em sẽ giúp bố mẹ nhiều hơn", Hào kể. Bộ phận đảo cà phê tự động ra đời từ suy nghĩ đó.
Ngoài ra, Hào còn làm thêm bộ phận làm khô cà phê bởi thời tiết ở Di Linh có nhiều ngày mưa dầm dề. Bộ phận cảm biến độ ẩm sẽ hoạt động nếu độ ẩm cao, bo mạch sẽ xử lý điều khiển bộ phận quạt và đảo cà phê tự động hoạt động để hạt khô nhanh, không bị đen.
Điểm mới của sản phẩm này là hệ thống kết hợp ba trong một, vừa là mái che, vừa là đảo cà phê và vừa làm khô. Hiện, ba cỗ máy này đều có trên thị trường nhưng chỉ ở dạng tách rời. "Khi làm mái che này, em muốn mình sẽ giúp được việc nhà cho bố mẹ an tâm đi làm. Hơn nữa, em cũng mong nếu nó thành hiện thực sẽ giúp được những người bị khuyết tật như em có thể chủ động được công việc", Hào chia sẻ.
Anh Nguyễn Đình Nhạn (bố của Hào) kể, khi mới lọt lòng cậu bé đã mắc bệnh loạn sản sụn. Gia đình phải chạy vạy khắp nơi để đưa Hảo đi chữa bệnh nhưng các bác sĩ kết luận em bị mắc căn bệnh hiếm gặp, khó chữa trị. Hào phải chống nạng đi lại thay đôi chân.
"Bù lại Hào rất thông minh, từ bé đã thích học hỏi, khám phá mọi thứ xung quanh. Lên năm tuổi, cháu đã biết đọc một số câu đơn giản, biết đếm số, đọc nhiều từ tiếng Anh. Từ lớp một đến nay, năm nào cũng mang giấy khen học sinh giỏi về khoe bố mẹ", người cha nói, giọng tự hào.
Hào còn tham gia nhiều giải cờ vua, thi giỏi Toán, tiếng Anh... ở huyện và đạt được giải cao. Năm nay, cậu còn được chọn vào đội tuyển bồi dưỡng học sinh giỏi của trường môn Tin học.
Nguyễn Anh Hào tại sân nhà ở huyện Di Linh. Ảnh: Mạnh Tùng.
Ngày sản phẩm mái che cà phê thông minh của con trai và bạn đạt giải ba cuộc thi khoa học kỹ thuật học sinh trung học cấp tỉnh, vợ chồng anh Nhạn vỡ òa vui sướng. "Niềm vui không phải đến từ giải thưởng, mà hơn cả là sản phẩm đó Hào đã dành cho bố mẹ, nghĩ về bố mẹ", anh Nhạn nói.
Bất ngờ trước thành tích của cậu bé có vóc dáng nhỏ thó bên chiếc nạng gỗ, bà Đàm Thị Kinh (Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lâm Đồng) đã đến thăm gia đình Anh Hào. "Cỗ máy" mái che cà phê thông minh được Hà khởi động và chạy khá tốt.
"Chúng tôi rất cảm phục trước sự vượt khó, hiếu học của Hào. Mong mô hình của em được áp dụng thành công trong thực tế để giúp đỡ được nhiều nông dân trồng cà phê trong tỉnh", bà Kinh cho biết.
Theo bà Kinh, nhiều năm trở lại đây, các trường học ở Lâm Đồng đã đổi mới phương pháp dạy học kết hợp hoạt động trải nghiệm, sáng tạo, nghiên cứu khoa học. Trong 10 năm nay, tỉnh này có gần 700 đề tài khoa học, kỹ thuật của học sinh dự thi cấp tỉnh, trong đó có 35 đề tài đạt giải quốc gia, ba giải quốc tế.