Khi đọc bài viết Giá trị nào cho Tết của nhà sử học Lê Văn Lan, tôi ngẫm nghĩ khá lâu và tự đặt câu hỏi: “Làm sao để giữ được ý nghĩa sâu xa nhất của Tết cổ truyền là củng cố gia đình, thắt chặt tình thân, dành thời gian cho nhau sau một năm tất bật?”.
Tôi không thuộc thành phần “quá trẻ” nhưng cũng là đứa con thuộc thế hệ sau. Ở thời của chúng tôi, đúng như nhà sử học Lê Văn Lan nhắc đến, Tết đã mang màu sắc tươi mới, sống động, với ý nghĩa “chơi” nhiều hơn là “ăn Tết” hay “vui Tết”. Có lẽ, cuộc sống càng hiện đại thì cái tôi và những cá tính, sở thích riêng cũng được chú trọng nhiều hơn.
Với người trẻ, sau một năm tất bật công việc, Tết thường mang ý nghĩa một kỳ nghỉ dài ngày, có thể tận hưởng những khoảnh khắc theo sở thích của mình: xem phim, đọc sách, nghe nhạc, đi du lịch, gặp gỡ bạn bè…
Thế nhưng, những đứa con trưởng thành như chúng tôi cũng “bừng tỉnh” khi nhận ra đâu đó ước nguyện gợi nhắc đến cha mẹ của mình khi Tết về. Khi đọc tâm tình của nhà sử học Lê Văn Lan, tôi cũng tự đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: thế hệ (tạm gọi là “trẻ”) của chúng tôi ở đâu trong những ngày Tết? Chúng tôi có còn nâng niu các giá trị truyền thống và có quan tâm đến ước mong của mẹ cha?
Cả gia đình quây quần nấu bánh chưng trong không khí đầm ấm của những ngày Tết đến xuân về qua nét vẽ của họa sĩ. |
Mang theo câu hỏi ấy, tôi đã thử nhìn lại một số trường hợp cụ thể quanh mình.
Tôi nhớ đến một nữ phượt thủ nổi tiếng tuổi đã ngoài 60 - cô Lê Thị Bích Thủy - một trong số những nhân vật thực tế từ bộ ảnh truyền cảm hứng của Ensure mang tên “Ước mơ luôn xanh” do hai nhiếp ảnh gia Maika Elan và Tâm Bùi thực hiện năm 2017.
Cô Bích Thủy là người mẹ thuộc thế hệ như nhà sử học Lê Văn Lan nhắc đến, trọng vui Tết theo cách truyền thống, trọng quây quần bên gia đình nên vẫn đón giao thừa và ba ngày Tết ở nhà. Nhưng sau đó, cô sẽ “xuất hành” đi chinh phục những cung đường mới của đất nước.
Tưởng như vậy Tết thiếu “sum vầy”, thiếu kết nối với con cái nhưng trong câu chuyện của cô luôn có hình bóng những người con. Các con bận hối hả với công việc cuối năm, nhưng vẫn tranh thủ để cùng mẹ đi mua sắm Tết. Con gái cô lên kế hoạch để cả gia đình đi chợ hoa xuân.
Tôi còn đọc được cả niềm tự hào lớn lao khi nữ phượt thủ tuổi đã ngoài 60 khoe: “Các con tặng quà Tết cho cô là những món đồ đi phượt. Con gái không quên cả những hộp sữa để chăm sóc sức khỏe cho mẹ. Con cứ dặn đi dặn lại là mẹ có sức khỏe tốt thì mới có thể có chuyến xuất hành đầu xuân trọn vẹn”.
Câu chuyện của cô dường như mở ra một điều gì đó mới mẻ trong tôi: đấng sinh thành lớn tuổi đã cởi mở hơn nhiều với quan điểm “sum vầy” và những người trẻ cũng có vô vàn cách sáng tạo khác nhau, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh để có thể trải qua khoảng thời gian Tết giá trị nhất bên bố mẹ.
Khoảnh khắc vui xuân ấm áp bên gia đình. |
Tôi có một cậu bạn thuộc dạng hầm hố, chơi mô tô, thích đi phượt, chưa bao giờ chùn bước trước những thử thách khám phá. Ấy thế mà một lần, tôi vô tình thấy cậu ấy ngồi tỉ mẩn tìm xem những điểm du lịch nào thật dễ đi, không mất sức. Đáp lại thắc mắc của tôi, cậu bạn phì cười: “Đang thu xếp Tết đưa bố mẹ đi chơi một chuyến, đúng như ước mơ của ông bà. Ông bà ngoài 60 tuổi cả rồi nên tớ cân nhắc các điểm nào thật phù hợp”.
Tôi thú vị tự hỏi, đây phải chăng là một cách gia đình sum vầy mới, tương thích với Tết hiện đại? Tôi nghĩ sẽ rất hay nếu cả nhà cùng nhau quây quần chúc Tết, ăn một bữa cơm truyền thống tại nhà. Nhưng cũng sẽ thú vị không kém nếu cả nhà cùng nhau đi du lịch khám phá những miền đất, cùng đi dạo ở đường hoa xuân, hoặc cùng dùng bữa tại một nhà hàng ấm cúng…
Xét đến cùng, mong muốn của cha mẹ đâu chỉ là “sum vầy” theo nghĩa xưa. Cao hơn thế, ước mơ của các bậc cha mẹ là cả gia đình có thể dành trọn khoảng thời gian thật chất lượng bên nhau, trong cảm giác yêu thương, quan tâm săn sóc, bất kể là với hoạt động nào.
Mong ước của những đứa con đã trưởng thành cũng là gắn kết, bày tỏ tình yêu thương và sự quan tâm dành cho bố mẹ. Ngày xưa, thức trông nồi bánh chưng với bố mẹ mới là Tết, mới là sum vầy. Nhưng bây giờ, sum vầy thời hiện đại cũng có thể theo những cách mà giới trẻ hiện đang làm, để cái Tết cùng bố mẹ có ý nghĩa hơn, như câu chuyện của cậu bạn mà tôi vừa kể.
Bộ tranh truyền cảm hứng phác họa không khí Tết sum vầy. |
Theo thời gian, dĩ nhiên Tết hiện đại khó lòng giống hoàn toàn Tết cổ truyền. Nhưng tôi đủ lạc quan và sự tự tin để chia sẻ cùng nhà sử học Lê Văn Lan cũng như các bậc cha mẹ tuổi ngoài 50: chúng tôi chưa bao giờ lãng quên giá trị thật sự của Tết - giá trị của sum vầy, của sự quan tâm chăm sóc cho nhau, chỉ là cách thức sẽ có thể khác đi.
Sum vầy của Tết hiện đại có thể chính là những chuyến xuất hành, là những lúc chúng tôi hỏi han xem bố mẹ mơ ước điều gì trong năm mới, là sự chăm sóc sức khỏe cụ thể cho bố mẹ - bằng từng ly sữa, từng bữa ăn - thay vì chỉ khoanh tay chúc Tết sáng mùng Một mà thôi…
Những điều ấy có khác biệt so với truyền thống, nhưng chẳng phải vẫn chính là không khí mùa xuân, là ý nghĩa trọn vẹn nhất của Tết hay sao?