Sáu thập kỷ trước, thất bại 1-2 dưới tay Bắc Ireland ở Belfast khiến Italy phải ở nhà theo dõi vòng chung kết World Cup qua radio. Đó là lý do không người Italy nào muốn gặp đội quân của Martin O’Neill tại vòng play-off. Nhưng rút cuộc, lá thăm lại mang về nỗi ám ảnh khác. Thụy Điển chính là chủ nhà World Cup 1958, lần duy nhất Italy lỡ hẹn.
"Chúng tôi không hề bàn đến nguy cơ vắng mặt tại World Cup", HLV Giampiero Ventura nói. Nhà cầm quân 69 tuổi có lẽ vẫn nhớ thất bại của Italy tại Belfast, và không muốn đi vào vết xe đổ của Alfredo Foni – HLV duy nhất không thể đưa Italy tới một giải lớn. Bằng không, ông sẽ không thể gột sạch vết nhơ. Nhưng Italy rơi vào tình cảnh hiện tại không hoàn toàn do lỗi của Ventura.
Tại EURO 2016, người hâm mộ Azzurri chưa từng thấy danh sách tuyển thủ thiếu chất lượng đến vậy kể từ năm 1950. Ngôi sao của họ khi đó không phải cầu thủ, mà là HLV Antonio Conte. Ông lắp ráp những mảnh ghép thô sơ thành cỗ máy hoàn chỉnh, truyền thêm động lực bằng niềm tin đội sẽ đoạt chức vô địch.
Italy loại Bỉ với Eden Hazard và Kevin de Bruyne, hạ đo ván Tây Ban Nha và chỉ dừng bước trên loạt sút luân lưu gặp người Đức. Nếu thắng trên chấm 11m định mệnh, đoàn quân của Conte có khả năng nâng Cup hơn cả, theo nhận định của giới chuyên môn khi đó.
Làm tốt hơn Conte với tập thể hiện tại là bài toán không đơn giản. Ventura từng kế vị Conte ở Bari và có chung triết lý với nhà cầm quân 48 tuổi. Nhưng đã gần tuổi "xưa nay hiếm", Ventura không còn thể hiện được khát khao dẫn dắt một tập thể như hậu bối. Ông cố gắng đặt dấu ấn khi sử dụng sơ đồ chiến thuật không hợp với khả năng cầu thủ, nhất là Marco Verratti và Lorenzo Insigne.
Đội hình 4-2-4 Ventura áp dụng tại Bernabeu trước Tây Ban Nha tháng 9/2017 chẳng khác nào tự sát. Thất bại còn tệ hơn bởi trước đó hơn một năm, đội xứ bò tót đã đầu hàng dưới tay Italy của Conte. Ở vòng loại World Cup 2018, Italy chỉ được coi là hạt giống số hai của bảng. Sức mạnh đồng đều của Tây Ban Nha khiến người Italy đã lường trước khả năng phải đấu play-off, nhưng không ai nghĩ tới thất bại 0-3.
Bầu không khí trên tuyển Italy trở nên u ám, khiến Gianluigi Buffon và đồng đội chỉ thắng Israel tối thiểu 1-0 và hòa Macedonia 1-1 trên sân nhà. Không thắng nổi “chú lùn” Macedonia, các cựu binh trên tuyển họp nhau, tìm cách tháo gỡ khủng hoảng. Niềm tin dành cho Ventura chạm đáy. Dù nhà cầm quân lão luyện khuyến khích, những cuộc gặp như vậy chưa từng xuất hiện dưới thời Conte. Sự tự tin Conte vun đắp đã tan biến, chỉ còn tinh thần thi đấu.
Italy đứng trước thêm một sắp đặt của số phận. Đã 20 năm kể từ lần gần nhất họ phải dự play-off World Cup. Đối thủ khi đó của Azzurri chính là chủ nhà World Cup 2018: Nga. Lượt đi diễn ra trên tuyết với nhiệt độ âm, thời tiết đáng nhớ cho màn ra mắt tuyển Italy của thủ môn Buffon, khi đó mới 19 tuổi. Anh vào sân ở phút 32 do gác đền chính Gianluca Pagliuca chấn thương sau va chạm với Andrei Kanchelskis, cựu cầu thủ chạy cánh của Man Utd.
Đã khoác áo Italy 173 trận cho đến nay, thủ thành 39 tuổi lên kế hoạch giải nghệ vào hè 2018. Anh sẽ không muốn bắt trận cuối cho Azzurri ngay vòng play-off. Buffon có thể vô địch thế giới thêm lần nữa sau năm 2006, sánh ngang huyền thoại Dino Zoff khi gặt hái thành tích này ở tuổi 40. Thủ môn của Juventus cũng đứng trước cơ hội dự World Cup thứ sáu, kỷ lục mọi thời đại. “Điều quan trọng mà tôi quan tâm là lặp lại kết quả năm 1997”, Buffon nói.
Pierluigi Casiraghi là khác biệt trong trận play-off World Cup gần nhất của Italy. Ngày 15/11/1997, cựu tiền đạo của Chelsea ghi bàn duy nhất tại lượt về play-off, trong tiếng gầm thét của khán giả có mặt trên sân San Paolo, xứ Naples. Chấn thương đầu gối trong trận gặp West Ham sau đó vài tuần khiến ông mất cơ hội dự World Cup 1998. Với 10 ca phẫu thuật sau đó, Casiraghi sớm từ giã sự nghiệp.
Trên đất Thụy Điển ở trận lượt đi play-off hôm nay, hàng công "Azzurri" sẽ trông chờ cặp tiền đạo Simone Zaza và Ciro Immobile. Cả hai trung phong đều nhả đạn đều đặn ở Valencia và Lazio, nhưng áp lực cho Zaza đáng ngại hơn. Chân sút 26 tuổi từng gây sốt với màn chạy đà và sút hỏng phạt đền, khiến Italy gục ngã dưới tay Đức ở EURO 2016.
Zaza tiết lộ anh phải chơi bóng dưới mây mù ở West Ham, nhưng khi chuyển đến Valencia, trời lại bừng sáng. Anh chỉ đứng sau Messi trong nhóm săn bàn ở La Liga, với tám bàn qua bảy trận gần đây. Sáu trận liên tiếp nổ súng, Zaza chiếm kỷ lục trong lịch sử “Bầy Dơi”. Trong bối cảnh tiền đạo Andrea Belotti chưa hồi phục 100% thể lực, người Italy lại đặt niềm tin vào Zaza. “Tôi không muốn dừng lại ở đây”, anh nói.
Hai đội mới chạm trán ở EURO 2016 với chiến thắng cho Azzurri nhờ sơ đồ 3-5-2 ưa thích của Conte. Muộn còn hơn không, Ventura cũng quyết định gạt bỏ triết lý, quay về sử dụng chiến thuật từng giúp Italy thành công ở Pháp năm ngoái. Nhưng không phải ai cũng toại nguyện. 3-5-2 không có chỗ cho Insigne, cầu thủ vừa ghi bàn và sút trúng xà ngang Man City giữa tuần trước.
Ventura sẽ chỉ đạo học trò lùi sâu và chờ cơ hội phản công ở Thụy Điển. Để hiệu quả, đội hình giàu kinh nghiệm là lựa chọn hàng đầu. Italy chưa thua Thụy Điển kể từ 1998, nhưng họ đã không thắng ở Stockholm trong 105 năm qua. “Tưởng tượng World Cup không có Italy còn khó hình dung hơn một chiếc tàu vũ trụ hạ cánh xuống quảng trường St Peter từ Sao Thổ”, cây viết Fabio Licari của tờ La Gazzetta dello Sport ví von.
Xuân Bình (theo BBC)
