Người nghèo chẳng bao giờ mua được nhà nếu cứ làm như thế này, giá cao và với mức lương như hiện nay. Lương như Bộ trưởng chúng tôi tính còn 40 năm mới mua được nhà. Về phía Nhà nước làm sao phải kéo được giá nhà thu nhập thấp xuống, trong đó có giá đất, giá vật liệu, rồi quy trình thủ tục, thời gian và mô hình quy mô cũng như cấp độ hoàn thiện nhà, cần vừa phải thôi để cho người dân tiếp cận được.
Nhưng cũng tính tới bài toán xuôi là phải làm sao nâng cao thu nhập của người dân lên, trong đó có cả cán bộ công chức. Với mức lương 2 triệu đồng đặt bài toán cho ngành xây dựng là phải làm nhà để người có mức lương hai triệu mua được nhà tôi đầu hàng luôn, vì không thể làm được. Báo chí đừng nói với mức lương thế này thì giá nhà cao thế làm sao mua được? Không bao giờ mua được. Tôi đã nói rất nhiều lần rồi, nếu chỉ trông vào đồng lương đừng nghĩ đến chuyện mua nhà.
Nói nhà cho người thu nhập thấp có nghĩa người đó phải có thu nhập. Hôm qua, tôi có nghe bà bác sỹ trưởng khoa bệnh viện nói, lương của bà nuôi cá nhân còn không đủ, làm sao nói đến nuôi gia đình. Ăn không đủ, làm sao nói đến mặc đến ở, ôtô cũng không mua được chứ đừng nói đến nhà.
Nhà thu nhập thấp được nhà nước hỗ trợ nhưng doanh nghiệp vẫn phải làm theo cơ chế thương mại. Nhà nước hỗ trợ để kéo giá nhà xuống, giúp cho người dân dễ tiếp cận hơn, nhưng không có nghĩa người dân với đồng lương của mình có thể mua được.
Nhà nước hỗ trợ 4 thứ, trong đó, có 2 thứ trực tiếp Nhà nước nắm trong tay thì thực hiện được. Hỗ trợ đầu tiên là không thu tiền sử dụng đất nhưng doanh nghiệp vẫn phải bỏ tiền ra để đền bù giải phóng đất đai. Người dân đòi hỏi doanh nghiệp trả tiền theo giá sát thị trường, mỗi m2 đất trả 500.000 đồng là không được, họ đòi trả 5-10 triệu đồng. Dân bán đất cho doanh nghiệp là phải theo cơ chế thị trường nhưng mua nhà lại đòi cơ chế ưu đãi.
Ưu đãi thứ hai là cho vay vốn lãi suất thấp từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam. Ưu đãi này thực hiện được rất ít, nói khách quan là huy động rất khó. Huy động vốn từ ngân hàng là phải phát hàng trái phiếu, mỗi đợt phát bao nhiêu do Nhà nước quy định. Hiện ngân hàng mới chỉ cho nhà thu nhập thấp vay 5-7 dự án. Trên thực tế, doanh nghiệp làm nhà thu nhập thấp phải đi vay thương mại, hôm qua tôi vừa dự lễ ký của Vinaconex vay của Vietinbank, để xây nhà thu nhập thấp thì lãi suất này phải tính vào giá thành. Ưu đãi này không thực hiện được và còn khó khăn cũng một phần do Ngân hàng Phát triển nhận thức chưa đúng vấn đề này.
Ưu đãi thứ 3 là về thuế, Nhà nước giao cho Bộ Tài chính trình Quốc hội để miễn thuế cho nhà thu nhập thấp, nhưng chỉ miễn thuế được một năm là năm 2009, thời điểm vừa mới ra chính sách, chưa có nhà nào cả nên việc đó không có nghĩa lý gì nhiều lắm. Trình ra Quốc hội, quốc hội chưa nghe, miễn thuế thu nhập và thuế VAT trên thực tế hiện nay là không có.
Ưu đãi thứ tư là Nhà nước cho phép tăng mật độ xây dựng và mật độ sử dụng đất cho nhà thu nhập thấp. Nghĩa là nhà thu nhập thấp được xây cao hơn, sử dụng nhiều đất, vườn hoa, bãi trống ít đi.
Trong 4 ưu đãi, có hai không thực hiện được dẫn đến giá bị đẩy cao. Thành phố Hà Nội đã phê duyệt giá nhà ở Sài Đồng 13,2 triệu đồng, Đặng Xá dưới 11 triệu đồng. Càng ra xa giá càng rẻ, nếu muốn ở gần, muốn ở đẹp, nhà xây lại cao cấp thì giá phải đắt. Nếu người dân thích mua 6,7 triệu đồng mỗi m2 thì phải ra xa hơn nữa, Thanh Hóa bán 6,9 triệu đồng mỗi m2. Những đơn vị ở gần, tiền đền bù đắt, hạ tầng đắt, mức độ hoàn thiện sẽ đắt thì giá sẽ đắt hơn
Doanh nghiệp chỉ được lãi tối đa 10%, trước khi công bố giá này ra, người ta đã phải trình UBND thành phố. Mà khi UBND thành phố và Sở ban ngành đã kiểm tra có nghĩa là "ra tấm ra món" chứ không phải đơn giản.
Tôi khuyến nghị doanh nghiệp chỉ nên làm nhà diện tích nhỏ. Quy định cho phép làm nhà từ 30 đến 70 m2, thì doanh nghiệp toàn làm 58-70 m2, một mức tối đa. Sao doanh nghiệp không làm nhà 30 m2? Nếu 30 m2 mà nhân với 10 triệu đồng mỗi m2 thì chỉ mất 300 triệu đồng cho mỗi căn nhà thôi. Mức độ điều chỉnh nên vừa phải thôi, người nghèo đang ở 16-20 m2 có nhà 30m2 đã là hạnh phúc rồi. Ở Hà Nội, có đại biểu Quốc hội ở có 6 m2, nay ra căn hộ 20-30 m2 là quá ổn, sạch sẽ, khép kín lại có cầu thang máy.
Nhà thu nhập thấp ở Singapore chỉ đỗ ở tầng 5-10-15, lên tầng 12 thì phải đến tầng 10 rồi cuốc bộ 2 tầng để tiết kiệm. Nhà thu nhập thấp của mình làm quá xịn.
Về vấn đề bán nhà thu nhập thấp, tôi khẳng định, cả thế giới không có nơi nào cho phép bán nhà ở xã hội cả. Riêng Hong Kong phát triển lâu rồi, thì họ cho bán nhưng thu lại chênh lệch. Ví dụ như trước họ mua 6 triệu đồng nay bán được 26 triệu, tức là lãi 20 triệu đồng thì chia đôi, nhà nước được một nửa, người bán được một nửa.
Nhà thu nhập thấp của chúng ta, sau 10 năm mới được bán trên thị trường tự do và lúc đó sẽ tính là Nhà nước có thu lại phần chênh lệch không. Trong vòng 10 năm, nếu có nhu cầu, khách hàng vẫn được bán nhưng bán cho nhà nước và cho chủ đầu tư.
Hoàng Lan ghi