Vì sao phải thu phí đối với các phương tiện giao thông thì tôi không muốn đưa ra nữa vì nó đã được nhiều người dân, nhiều chuyên gia và nhà chức trách giải thích nhiều rồi. Có người ủng hộ, có người phản đối nhưng dù thế nào đi nữa thì Bộ giao thông cũng đã trình lên UBTV Quốc hội xem xét và sớm hay muộn gì cũng sẽ được quyết định và áp dụng trong thời gian tới.
Bản thân tôi là người dân bình thường như bao người dân khác, tôi không phản đối việc thu loại phí này. Vì tôi nhận thấy mỗi chúng ta không chỉ sống cho riêng bản thân mình mà còn phải có trách nhiệm với những người xung quanh, với nhà nước và xã hội. Tuy nhiên, đa số người dân chúng ta thu nhập còn thấp, còn nhiều khó khăn và việc nộp thêm một khoản phí, một khoản thuế là cả một vấn đề lớn. Ngược lại, việc giảm được một khoản thuế, một khoản phí là điều đáng mừng. Đối với đại đa số người dân, phương tiện đi lại (ôtô, xe máy) là cả một tài sản lớn trong gia đình, không đơn giản thích là mua ngay được mà nhiều khi việc mua cũng phải cân lên đặt xuống mới quyết định mua. Bên cạnh đó, việc mua phương tiện đã khó, việc “nuôi” phương tiện còn khó hơn và việc không có phương tiện đi lại còn “khó và khổ” hơn nữa.
Do đó, điều tôi và nhiều người dân quan tâm hiện nay là mức thu đặt ra như thế nào là hợp lý? Cách thức tổ chức thu như thế nào để đảm bảo thuận tiện, hiệu quả, hạn chế ùn tắc do việc thu phí và hạn chế được việc “lách luật” để tránh nộp phí.
Về hai loại phí mà Bộ giao thông đưa ra, tôi xin có một số ý kiến mong được độc giả trong cả nước cho ý kiến. Đặc biệt mong các nhà chức trách xem xét, cân nhắc để có quyết sách hợp lý.
* Về loại phí lưu hành phương tiện: Theo tôi Bộ giao thông và UBTV QH cần xem xét và cân nhắc đối tượng thu, mức thu đối với các đối tượng như thế nào cho hợp lý.
Về đối tượng, theo tôi tất cả xe máy (gắn máy, môtô) và tất cả ôtô (xe con, xe khách, xe tải…) để phải nộp phí. Bởi tất cả phương tiện đăng ký đều có thời gian lưu thông trên đường dù ít, dù nhiều vẫn phải nộp loại phí này.
Việc thu loại phí này dẫn đến trường hợp sau khi nộp phí người chủ phương tiện chuyển nhượng xe cho người khác thì phải chấp nhận mất số tiền đã đóng phí lưu hành mặc dù chưa đến hạn hoặc có thể yêu cầu người mua phải thanh toán số tiền tương ứng với số phí lưu hành còn lại.
Theo tôi loại phí này nên thu đối với các tất cả xe máy và ôtô lưu hành trên cả nước chứ không riêng gì 5 thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và Cần Thơ. Vì theo tôi, phương tiện lưu thông trên đường phải đóng phí lưu hành, đóng góp vào ngân sách quốc gia để xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho chính người dân cả ở các thành phố lớn cũng như ở các tỉnh thành khác. Ngoài ra, nếu chỉ thu ở 5 thành phố theo đề xuất của Bộ GT thì sẽ dẫn đến tình trạng “lách luật” khi người dân mua xe mới sẽ không đăng ký tại các thành phố này mà bằng cách này hay cách khác người ta sẽ đăng ký ở tỉnh, thành không thu phí lưu hành. Tuy nhiên, cần xem xét để đưa ra mức phí lưu hành ở các tỉnh thành khác sẽ thấp hơn.
Mức thu đối với ôtô như đề xuất của Bộ GTVT là quá cao và chưa hợp lý. Theo đề xuất của Bộ GT thì mỗi năm người sử dụng ôtô sẽ phải đóng thêm từ 20 triệu đến 50 triệu đồng để được lưu thông trên đường. Đây quả là một khoản tiền lớn đối với đại đa số người dân có ôtô vì không phải ai có ôtô cũng đều là người giàu, chi tiêu xa xỉ. Do đó cần xem xét thu ở mức thấp hơn, rồi điều chỉnh tăng dần cũng chưa muộn. Theo ý tôi, có thể thu ở mức: Ôtô có dung tích xi lanh không quá 2.000 cm3 thu 7 triệu đồng/năm; 2.000-3.000 cm3 thu 15 triệu đồng/năm và 30 triệu đồng/năm cho những xe dung tích xi lanh trên 3.000 cm3. Những người có điều kiện kinh tế tốt, mua xe tốt hơn, sử dụng nhiều nhiên liệu và thải ra nhiều khí thải hơn sẽ phải đóng phí cao hơn là hợp lý.
Mức thu đối với xe máy nên ở mức nhỏ hơn. Với mức 500 ngàn đến 1 triệu đồng/năm như đề xuất của Bộ GT là khá hợp lý.
Việc thu loại phí này đối với ôtô có thể thu theo thời hạn kiểm định xe. Với xe máy thì có sự khó khăn hơn, tuy nhiên có thể thu khi đăng ký và nộp trong thời gian 02 năm, đồng thời cấp phiếu nộp phí lưu hành và có quy định khi hết hạn phải nộp phí lưu hành nếu không sẽ xử phạt nặng khi cảnh sát giao thông kiểm tra phát hiện chưa nộp phí lưu hành. (Ví dụ: phạt bằng 20% với mức phí trong 1 năm đối với một lần xử phạt). Khi đó, người dân sẽ cân nhắc và sẽ có ý thức chấp hành nộp phí đúng hạn.
* Về loại phí ôtô trong giờ cao điểm: Đây là loại phí chỉ nên áp dụng đối với ôtô đi vào các thành phố đông đúc như Hà Nội hoặc TP HCM trong giờ cao điểm. Mục đích là để hạn chế lượng phương tiện lưu thông trong giờ cao điểm. Khi có việc thu loại phí này, một số người dân sống ở vùng ngoại thành sẽ cân nhắc việc đi vào thành phố trong lúc cao điểm. Sẽ đi sớm hơn hoặc muộn hơn so với giờ cao điểm để tránh phải nộp thuế, trừ trường hợp có việc cần thiết thì phải chấp nhận để đi (đi cấp cứu, có hẹn với đối tác, bạn bè…).
Đối với người dân sinh sống trong nội thành thì được hưởng lợi khi không phải đóng loại phí này mặc dù có thể họ vẫn lưu thông xe trong thời điểm cao điểm. Có thể mọi người sẽ cho rằng như thế sẽ không công bằng nhưng theo tôi, chúng ta phải nghĩ đến mục đích chính là giảm thiểu phương tiện giao thông vào giờ cao điểm chứ không phải là thu đồng loạt như nhau.
Tuy nhiên, các phương tiện thường xuyên đi lại trong nội thành cũng có thể phải nộp loại phí này nếu như họ đi ra ngoại thành và trở về nội thành trong giờ cao điểm. Khi đó, sẽ có khả năng những phương tiện này sẽ không trở về thành phố vào giờ cao điểm để không phải nộp phí. Trừ trường hợp cần thiết phải quay trở về nội thành trong giờ cao điểm thì sẽ phải nộp phí. Còn nếu không sẽ ở đâu đó ngoại thành để chờ qua giờ cao điểm (có thể ở lại vui chơi, giải trí muộn hơn hoặc ngồi quán nước, cà phê… Như vậy, với loại phí này sẽ giảm được 2 luồng phương tiện lưu thông trong giờ cao điểm tại nội thành:
- Thứ nhất là phương tiện của người dân sinh sống, làm ăn ở ngoại thành vào thành phố trong giờ cao điểm.
- Thứ hai, là phương tiện của người dân sinh sống ở nội thành đi ra ngoại thành và trở về nội thành trong giờ cao điểm.
Giảm được 2 luồng phương tiện này trong giờ cao điểm là một trong những biện pháp có hiệu quả trong việc giảm thiểu ùn tắc giao thông trong giờ cao điểm ở các thành phố lớn.
Với loại phí này, mức thu như đề xuất của Bộ GTVT là 30.000 - 50.000 đồng/lượt là có thể chấp nhận được.
Trên đây là một số ý kiến của cá nhân tôi, có thể do tầm hiểu biết còn hạn chế nên một số điểm nêu trên là chưa đầy đủ. Mong được độc giả cả nước, những người có phương tiện hay sắp có phương tiện lưu hành cho ý kiến. Mong rằng những ý kiến đóng góp đúng đắn, hợp lý sẽ được các nhà chức trách quan tâm, lắng nghe để đưa ra những quyết sách hợp lý hơn, đáp ứng được nguyện vọng của đại đa số người dân.
Phan Khắc Huy