Năm 2008, Tây Ban Nha trình làng chiến thuật tiki-taka với đặc trưng là những đường đan bóng đầy kiên nhẫn ở giữa sân trước khi tung ra những “nhát dao chết người” vào vòng cấm đối thủ. Cựu HLV người Pháp Gerard Houllier khẳng định tiki-taka thực sự được sinh ra dành cho tuyển Tây Ban Nha. Tuy nhiên, ông cũng tin rằng chiến thuật này sẽ gặp vấn đề nếu không có những tiền đạo xuất sắc.
Cách đây sáu năm Tây Ban Nha có cho mình một trung phong thượng thừa là Fernando Torres. Năm 2010, để giúp đội nhà lên ngôi, David Villa đã ghi những bàn thắng quan trọng. Trong khi đó Euro 2012 là giải đấu mà HLV Vicente Del Bosque không có một tiền đạo xuất sắc nhưng lại thành công khi đẩy tiền vệ Cesc Fabregas lên cao và chơi như một “số 9 ảo”. Năm nay, Tây Ban Nha có thể sẽ lại áp dụng chiến thuật này khi Diego Costa chưa hoàn toàn bình phục chấn thương còn Fernando Torres thì đánh mất phong độ. Tuyển Đức cũng có thể sẽ chơi chiến thuật này nên họ chỉ mang theo một trung phong duy nhất là Miroslav Klose đã 35 tuổi.
Tây Ban Nha là đội tuyển mạnh nhất thế giới nhiều năm qua, với lối chơi đề cao khả năng kiểm soát bóng. Ảnh: AP.
Khác với phong cách trên, Brazil của HLV Luiz Felipe Scolari sẽ chọn cách tiếp cận trận đấu trực diện. Đó là thứ bóng đá họ chơi tại Confederation Cup 2013 với bộ ba tiền đạo Fred, Hulk và Neymar cùng với sự hỗ trợ từ hai hậu vệ cánh tấn công tốt là Dani Alves và Marcelo. Brazil nhờ đó có sức tấn công khủng khiếp và thần tốc.
Đây chính là chiến thuật mà đội vô địch Champions League mùa giải vừa qua Real Madrid đã vận hành. Từ bỏ kiểm soát bóng, lối chơi này đòi hỏi các tiền đạo phải luôn gây sức ép cao độ lên hàng thủ đối phương trước khi bóng được đưa lên khu giữa sân. Ngoài ra, đội dùng chiến thuật này cũng phải có khả năng chơi phản công tốt.
Báo cáo kỹ thuật của FIFA tại Confederation Cup 2013 đã chú ý đến cách tiếp cận trận đấu trực diện này, với việc các tiền đạo cánh bó sâu vào trung lộ để hỗ trợ trung phong, cùng với đó là sự dâng cao của các hậu vệ biên. Những yếu tố này có thể dẫn đến sơ đồ đội hình 2-5-3 siêu tấn công. Với việc lối chơi đang dần trở thành mốt này, người hâm mộ có quyền kỳ vọng World Cup 2014 sẽ chứng kiến nhiều bàn thắng hơn năm 2010, khi mà các đội đa số thi đấu thận trọng.
Số liệu của FIFA chỉ ra rằng đội bóng có cách tiếp cận trận đấu đa dạng hơn và có khả năng thích ứng cao hơn sẽ có nhiều cơ hội giành chiến thắng. Tại World Cup năm nay, bên cạnh lối chơi đan bóng kinh điển thống trị thế giới trong nhiều năm qua, người ta chờ đợi một lối chơi linh hoạt hơn, trực tiếp hơn, mà chiến thắng của Brazil tại Confederation Cup năm ngoái là cơ sở cho đối trọng mới này.
Tây Ban Nha (áo đỏ) và Brazil là đại diện đứng đầu cho hai trường phái tấn công khác nhau lúc này. Ảnh: AFP.
Trên thực tế những đội bóng có lối chơi giống Tây Ban Nha, đội bóng có độ tuổi trung bình là 29 tại World Cup sắp tới, đều tỏ ra thiếu hiệu quả khi quá chú trọng vào việc kiểm soát bóng gần đây.
Hai CLB chơi bóng trên nền tảng của tiki-taka là Barcelona và Bayern Munich đã nhận nhiều chỉ trích về việc chuyền bóng quá nhiều và thiếu sự năng động nơi hàng tiền đạo mùa vừa qua. Cựu hậu vệ tuyển Anh Gary Neville thậm chí gọi đó là lối chơi “kiểm soát bóng vô chủ đích”.
Đội bóng xứ Catalan bị Atletico Madrid đánh bại ở tứ kết Champions League dù nắm tới 71% tỉ lệ cầm bóng. Bayern cũng sở hữu thông số tương tự và bị Real Madrid, với những cầu thủ tấn công mạnh mẽ như Cristiano Ronaldo, Angel Di Maria hay Gareth Bale, đè bẹp 0-5 sau hai lượt trận bán kết.
Tuy nhiên, trước khi tính đến các loại chiến thuật, thích nghi với điều kiện thời tiết nóng ẩm tại Brazil cũng là một bài toán cần đặt ra.
Trong khi những thành phố miền Nam như Rio, Sao Paulo hay Curitiba có nhiệt độ từ 20-250C, nhiệt độ ở các thành phố phía Bắc như Fortaleza, Salvador hay Manaus dao động từ 25-300C kèm theo đó là độ ẩm cao.
Cựu tiền vệ tuyển Đức Dietmar Hamann vì vậy tỏ ra quan ngại: “Đức có rất ít tiền đạo. Chúng tôi có thể để Muller đá cao và chơi không tiền đạo như những gì Tây Ban Nha từng làm cách đây vài năm. Chúng tôi có thể chơi tốt theo cách đó vì Đức có nhiều tiền vệ tấn công xuất sắc. Thế nhưng, họ sẽ khó mà sáng tạo được trong thời tiết nóng thế này”.
Năm ngoái, trận chung kết Confederation Cup tại Brazil đã chứng kiến sự sụp đổ của Tây Ban Nha vì họ nghỉ ít hơn đội chủ nhà một ngày sau trận bán kết với Italy. Cựu HLV Gerard Houllier cho rằng: “Trước khi nghĩ đến chiến thuật, sự sung mãn là điều cần thiết nhất ở nhiệt độ cao thế này. Càng cầm được bóng và tiến lên phía trước, bạn càng có cơ hội tiến sâu vào giải đấu. Các lợi bóng Nam Mỹ sẽ có lợi thế lớn vì họ có kỹ thuật, họ có thể giữ bóng trong chân và chuyền nó đi lòng vòng. Bởi vì họ biết, nếu đối thủ mất bóng, họ sẽ mệt hết hơi để lấy lại nó”.
Quang Huy