Aleph được xuất bản năm 1949 tại Argentina, tiếp nối thành công của Truyện hư cấu (1941) - sách ghi dấu ấn Jorge Luis Borges trên văn đàn thế giới. Tháng 6, Phanbook phát hành tập truyện tại Việt Nam, do Nguyễn An Lý dịch và chú giải.
Bìa sách "Aleph" phát hành tháng 6, gồm 272 trang. Ảnh: Phanbook
Tác phẩm gồm các truyện ngắn đã được đăng báo, thuộc thể loại giả tưởng, đề cập bản sắc và sự bất tử. Các phần dường như nối tiếp, soi chiếu lẫn nhau, tạo nên một quyển sách trọn vẹn.
Aleph có nghĩa là điểm trong không gian chứa tất cả điểm khác. Ai nhìn vào có thể thấy vũ trụ từ mọi góc độ cùng lúc, không bị biến dạng, chồng chéo. Với hàm ý đó, sách khái quát ý niệm về thời gian vô tận. Nhà văn trăn trở: "Làm sao để truyền đạt cho người khác cái điểm Aleph vô tận, mà ký ức run rẩy của tôi chẳng tài nào bao trọn?".
Dịch giả Nguyễn An Lý nhận định với Aleph, nhà văn viết cô đọng, chắt lọc tình tiết. Độc giả Rodolfo Dacleson II viết trên trang Medium: "Aleph là góc nhìn về bí ẩn vũ trụ mà con người không dễ dàng hiểu hay phân tích được khi dùng lý thuyết khoa học".
Còn độc giả Adina trên Goodreads nhận xét: "Tác giả đưa vào sách nhiều địa điểm, trích dẫn văn học, lịch sử khác nhau như Iliad, Hamlet". Tuy nhiên, việc này có thể khiến tác phẩm khó đọc và đôi khi những cái tên làm gián đoạn mạch truyện.
Nhằm hỗ trợ người đọc nắm bắt những hình tượng triết học, dịch giả kèm nhiều chú giải được trích dẫn từ Từ điển về Borges và các tài liệu khác.
Nhà văn Jorge Luis Borges tại căn hộ của ông ở Buenos Aires vào ngày 20/11/1981. Ảnh: Eduardo Di Baia
Jorge Luis Borges (1899-1986) là nhà văn, nhà thơ, dịch giả Argentina và được xem là "cha đẻ" của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo (realismo mágico) Mỹ Latin. Ông viết nhiều thể loại từ truyện ngắn, thơ đến phê bình văn học.
Theo Newyorker, Borges chưa bao giờ viết một tác phẩm hư cấu dài hơn mười bốn trang. Ông viết vào năm 1941: "Đó là sự bần cùng và điên rồ tốn công sức. Những ý tưởng có thể truyền đạt hoàn hảo trong năm phút không cần diễn giải trên 500 trang giấy".
Borges mắc bệnh đục thủy tinh thể năm 29 tuổi. Trải qua tám cuộc phẫu thuật, ông mù hoàn toàn vào năm 55 tuổi. Điều này không ảnh hưởng đến sở thích đi bộ và bút lực của ông. The Punch Magazine nhận định mù lòa đưa ông vào sâu thế giới của những mộng tưởng.
Một số tác phẩm tiêu biểu của ông là Fiction (phát hành tại Việt Nam hồi tháng 3), A History of Eternity, The Garden of Forking Paths, The Library of Babel. Ông nhận giải Prix International năm 1961, Jerusalem năm 1971, Balzan Prize năm 1980.
Quỳnh Quyên