Kết quả này nằm trong "Điều tra Ngân sách Hộ gia đình 2022/2023" do Viện Thống kê Quốc gia Bồ Đào Nha (INE) mới công bố. Theo đó, trung bình chi tiêu một năm của hộ gia đình nước này là 24.190 euro, với 9.452 euro dành cho chi phí nhà ở, chiếm 39,1%. Trong khi thực phẩm và vận tải chiếm lần lượt 12,9% và 12,4%.
Chi phí nhà ở bao gồm tiền thuê, hoặc trả góp mua nhà, cộng với điện, nước, khí đốt và nhiên liệu khác. Vào lần điều tra năm 2015/2016, chi phí này chiếm 31,9% cơ cấu chi tiêu của hộ gia đình.
Thành phố Porto, Bồ Đào Nha. Ảnh: Pixabay
Điều này đồng nghĩa chi tiêu cho nhà ở đã tăng gần 3.000 euro mỗi hộ đến nay, tương ứng với mức tăng đến 45,4% theo giá trị thực. Trong đó, chi phí thuê nhà chiếm tỷ trọng lớn nhất, đã tăng nhanh từ 20,1% lên 27,4%.
Với những người thu nhập trung bình thấp, áp lực thuê nhà không nhỏ. Làm việc trong ngành nhân sự, Custódio kiếm được 930 euro sau thuế mỗi tháng nhưng phải chi đến 700 euro tiền thuê nhà. "Ở đây, bạn tiêu gần 90% lương vào tiền thuê nhà mỗi tháng. Bất cứ thứ gì bạn còn lại sẽ được dùng vào gas, nước, điện và thực phẩm", cô nói trên The Guardian.
Sự phục hồi kinh tế Bồ Đào Nha nhờ vào loạt kế hoạch được thiết kế để thu hút đầu tư nước ngoài. Nhưng điều này đã làm biến dạng thị trường nhà ở đến mức không thể nhận ra. Nước này có mức lương tối thiểu hàng tháng là 760 euro và 50% người dân kiếm được ít hơn 1.000 euro một tháng.
Trong khi, INE cho biết giá nhà ở Bồ Đào Nha vẫn đang tăng dù nhu cầu giảm và kinh tế chậm lại. Trong năm tính đến tháng 10, giá nhà ở trung bình đã tăng 8,17% lên 1.536 euro (1.655 USD) mỗi m2. Giá nhà ở liên tục tăng mạnh trong nhiều năm qua, khoảng 10% mỗi năm giai đoạn 2017 - 2022.
Theo loại bất động sản, giá căn hộ tăng 7,6% so với cùng kỳ lên 1.701 euro (1.833 USD) mỗi m2. trong khi giá nhà tăng 5,1% lên 1.200 euro (1.293 USD) mỗi m2. Riêng tại khu vực Lisbon, giá bất động sản tăng 7% (4,8% theo giá trị thực) vào tháng 10 so với cùng kỳ 2022, lên trung bình 2.033 euro (2.190 USD) mỗi m2.
Giá nhà tiếp tục tăng bất chấp nhu cầu bất động sản giảm mạnh. Nửa đầu 2023, tổng số giao dịch nhà ở ở Bồ Đào Nha giảm 21,8%, xuống còn 68.117 căn so với cùng kỳ 2022. Giá trị giao dịch giảm 15,9%, còn 13,76 tỷ euro (14,83 tỷ USD).
Việc tự do hóa thị trường cho thuê, cấp "thị thực vàng" đổi lấy việc người nước ngoài mua bất động sản trị giá 500.000 euro trở lên, kết hợp với chương trình cư trú không thường xuyên đã góp phần đẩy giá nhà tăng lên. Cùng với đó, nhiều căn hộ được chuyển thành dịch vụ cho thuê ngắn hạn. Agustín Cocola-Gant, nhà nghiên cứu tại Viện Địa lý và Quy hoạch Không gian của Đại học Lisbon, tóm tắt cuộc khủng hoảng nhà ở chỉ trong một câu: "Tình hình thật điên rồ".
Sáu năm trước, báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về nhà ở đã cảnh báo "du lịch không kiểm soát" sẽ làm suy yếu quyền có nhà ở của những người dễ bị tổn thương nhất ở Bồ Đào Nha. Họ dự đoán sự suy thoái điều kiện tiếp cận nhà sẽ làm xuất hiện "nhóm nghèo mới".
Rita Silva, một nhà vận động và nghiên cứu nhà ở kỳ cựu, cho biết cuộc khủng hoảng ảnh hưởng đến xã hội theo những cách khác nhau và sẽ có tác động kinh tế trong tương lai. Theo bà, thị trường nhà ở đã không còn hướng tới những người sống và làm việc ở Bồ Đào Nha nữa. "Đó là một thị trường mà thông qua các chính sách của chính phủ nhằm thu hút vốn nước ngoài", bà nhận xét.
Anh Kỳ (theo INE, The Guardian)