Mô hình cho thuê căn hộ ngắn hạn ở Việt Nam nở rộ nhanh chóng, phát sinh bất cập với những cư dân thường trú tại khu căn hộ. Nguyên nhân phổ biến là gây quá tải cho các khu tiện ích, dịch vụ tại các tòa nhà, an ninh khó kiểm soát.
Luật Nhà ở 2024 có hiệu lực từ ngày 1/8 cấm sử dụng căn hộ chung cư vào mục đích không phải để ở. Hiện, nhiều chung cư tại TP HCM ra quy định cấm các chủ nhà cho thuê căn hộ ngắn hạn theo ngày, giờ dưới hình thức Airbnb.
Tòa nhà Landmark 4, thuộc khu căn hộ Vinhomes Central Park Tân Cảng treo biển "nghiêm cấm các hành vi sử dụng căn hộ chung cư vào mục đích cho thuê ngắn ngày như hình thức Airbnb". Chung cư The Tresor, quận 4 cũng treo banner ngay lối ra vào thang máy với nội dung "sử dụng căn hộ chung cư để ở cho mục đích kinh doanh dịch vụ lưu trú theo giờ, ngắn ngày (Airbnb) là hành vi pháp luật nghiêm cấm". Các nội dung cấm cũng được áp dụng tương tự ở các chung cư trung tâm TP HCM như Masteri Millennium, quận 4; Vinhomes Golden River, quận 1.
Tuy nhiên, du khách vẫn có nhu cầu tìm kiếm, lưu trú tại các căn hộ khi đi du lịch. Chủ nhà và người kinh doanh căn hộ dịch vụ vẫn tiếp tục giao dịch trên nhiều nền tảng như mạng xã hội hay thông qua kênh Airbnb.
Vũ Mạnh Dũng, 29 tuổi sống tại TP HCM, cho biết hình thức thuê căn hộ ngắn hạn được anh ưu tiên mỗi khi đi du lịch vì "giá thành hợp lý, không gian riêng tư và linh hoạt check in, check out hơn các dịch vụ lưu trú truyền thống".
Giá cả phải chăng là một trong những yếu tố thu hút du khách lựa chọn lưu trú căn hộ ngắn ngày qua Airbnb thay vì đặt phòng khách sạn. Chị Lê Vương Anh, 32 tuổi sống tại Hà Nội, cho rằng giá thuê rẻ hơn khách sạn 4-5 sao trong khi cùng vị trí trung tâm lại có nhiều tiện ích như hồ bơi, phòng gym nên thuê căn hộ ngắn ngày được chị lựa chọn mỗi khi có nhu cầu du lịch hay công tác TP HCM.
Các du khách chọn lưu trú căn hộ ngắn hạn thường tìm kiếm thông qua nhiều kênh, phổ biến có Airbnb. Mô hình này phát triển tại nhiều quốc gia và được đón nhận rầm rộ tại nhiều điểm du lịch ở Việt Nam vài năm gần đây. Du khách có thể tìm thấy 31 dạng nhà ở trên Airbnb, gắn với đặc trưng từng vùng như nhà nông trại, lâu đài, hay lều yurt. Dạng nhà ở phổ biến ở hầu hết quốc gia là căn hộ.
Sau khi hoàn tất đặt chỗ lưu trú, mọi thông tin về nơi ở, hướng dẫn check in, quy định trong thời gian lưu trú được gửi qua mail. Du khách không phải làm việc qua lễ tân như ở khách sạn. Mọi thông tin của chủ nhà (host) cũng được gửi trong thư, du khách có thể liên hệ bất cứ lúc nào. Mỗi căn hộ áp dụng quy định riêng theo nguyên tắc của chủ nhà và cộng đồng cư dân khu căn hộ, khách lưu trú cần tuân thủ.
Các căn hộ ở TP HCM vẫn rao cho thuê ngắn hạn trên Airbnb. Ảnh chụp màn hình
Khảo sát tìm kiếm chỗ ở tại TP HCM trên Airbnb các ngày 23-25/7, kết quả ra hơn 1.000 căn hộ đăng cho thuê với nhiều mức giá, trong đó có cả những căn nằm trong khu chung cư đang áp dụng quy định cấm.
Chị Lê Thị Hà, 45 tuổi, chủ căn hộ lưu trú tại Masteri Millennium TP HCM, cho hay nhu cầu của khách thuê lúc nào cũng cao. "Khách chấp nhận những trải nghiệm không mong muốn trong quá trình lưu trú miễn hợp túi tiền", chị Hà nói.
Chị Nguyễn Lan, kinh doanh căn hộ dịch vụ tại quận 4, cho biết hiện không phải căn hộ nào cũng có giấy phép kinh doanh, hầu hết là cho thuê "chui", chủ nhà tìm kiếm khách qua môi giới. Khách hàng thuê các căn hộ do chị Lan quản lý đa phần là người nước ngoài, giá thuê dao động 1,5-2 triệu đồng một đêm.
"Việc đăng ký kinh doanh cho thuê tùy thuộc vào quy định của khu vực, chẳng hạn một số Airbnb quận 4 không đăng ký vì bị nghiêm cấm, chủ nhà vẫn lén kinh doanh", chị Lan nói và cho biết thêm từ khi nhiều khu chung cư siết chặt quy định cấm cho thuê căn hộ ngắn hạn, lượng khách giảm đáng kể. Cơ quan chức năng liên tục đi kiểm tra, ban quản lý chung cư khắt khe hơn trong việc giám sát người ra vào.
"Du khách vẫn liên tục hỏi đặt thuê, từng có trường hợp chủ nhà bất chấp cho thuê đến khi chính quyền kiểm tra đột xuất phát hiện chưa đăng ký giấy phép kinh doanh liền bị phạt tiền, sau đó vẫn tiếp tục nhận lượt khách mới", chị Lan chia sẻ.
Trên các hội nhóm chung cư xảy ra nhiều tranh cãi giữa chủ nhà kinh doanh cho thuê căn hộ và cư dân về việc cấm vĩnh viễn hoạt động thuê ngắn ngày. Cư dân sống tại một chung cư cao cấp ở quận Bình Thạnh cho rằng không nên cấm triệt để mà cần quản lý hoạt động này hiệu quả. Có thể nghiên cứu chia sảnh làm hai khu vực, sảnh lễ tân cư dân và sảnh dành cho khách lưu trú ngắn hạn. Về vấn đề an toàn, chủ hộ và người kinh doanh dịch vụ có trách nhiệm sàng lọc và quản lý khách.
Việc kiểm soát các căn hộ cho thuê ngắn hạn cũng là thách thức với nhiều quốc gia trên thế giới, khi khách du lịch luôn có nhu cầu trải nghiệm cuộc sống giống người bản địa. Nhiều điểm du lịch trên thế giới đã đặt ra các quy định nhằm cân bằng lợi ích của du khách và dân bản địa.
Theo SCMP, đảo Penang, Malaysia là nơi đầu tiên ở Đông Nam Á ban hành lệnh cấm vào tháng 5/2023 đối với loại hình cho thuê nơi lưu trú ngắn ngày như Airbnb. Lệnh cấm đã được thảo luận trong hơn một năm. Theo đó, chỉ những bất động sản thương mại như căn hộ dịch vụ hay một số loại hình văn phòng được phép cung cấp dịch vụ lưu trú ngắn hạn với điều kiện phải đăng ký, nộp phí hằng năm và được 75% cư dân trong tòa nhà chấp thuận. Du khách chỉ có thể lưu trú tại các đơn vị đã được phê duyệt tối đa ba ngày cho mỗi lần đặt phòng và mỗi đơn vị chỉ được khai thác phòng trong không quá 180 ngày mỗi năm. Mỗi năm, đảo Penang đón hơn 7 triệu khách du lịch, với một nửa trong số đó là khách du lịch nước ngoài.
Trong một tuyên bố vào năm 2023, Airbnb đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cho thuê chỗ ở ngắn hạn đối với sự phát triển của ngành du lịch địa phương và quốc gia. Nền tảng đưa ra số liệu từ một nghiên cứu cho thấy 74% cư dân Penang được hỏi tin rằng thuê nhà thông qua Airbnb có tác động tích cực đến cộng đồng của họ.
6 tháng trước, thành phố New York, Mỹ ban hành luật cấm hoàn toàn các dịch vụ cho thuê căn hộ ngắn hạn như dịch vụ được cung cấp qua Airbnb. Theo Inside Airbnb - nhóm vận động nhà ở chuyên thu thập dữ liệu trên trang web của Airbnb, khoảng 15.000 căn hộ cho thuê ngắn hạn ở New York đã bị "xóa sổ" khỏi ứng dụng này sau lệnh cấm, chuyển đổi sang hình thức kinh doanh cho thuê dài hạn từ một tháng trở lên.
*Nhân vật trong bài đã được đổi tên
Bích Phương - Tuấn Anh