 |
|
Số lượng sách dịch sẽ giảm nếu giá xuất bản cao. |
"Hiện nay, sách chuyển ngữ vẫn giữ nguyên trong kế hoạch xuất bản của chúng tôi. Nhưng tới đây, chúng tôi sẽ giảm tỷ trọng sách nước ngoài và khai thác mạnh hơn bản quyền trong nước. Vì ngoài lợi ích về văn hóa tinh thần cho bạn đọc, cho đất nước, các nhà xuất bản phải tính toán lợi nhuận với tư cách là đơn vị trực tiếp bỏ tiền kinh doanh", bà Quách Thu Nguyệt, Giám đốc Nhà xuất bản Trẻ, nói.
Bà Nguyệt cho rằng đa số nhà xuất bản và phát hành đều có kế hoạch đến hết năm 2004. Tuy nhiên, triển khai thực hiện công ước Berne thì phải nộp phí tác quyền, giá thành xuất bản phẩm sẽ đội lên. Các đơn vị cũng phải tính toán lại lượng sách dịch, sách in, lượng phát hành cho phù hợp.
Giám đốc Nhà xuất bản Trẻ cũng lo lắng về cơ sở pháp lý trong nước có đảm bảo quyền cho người đứng ra mua tác quyền. Vì trước nay, Nhà xuất bản Trẻ đã đầu tư độc quyền cuốn Harry Porter, Dạy con làm giàu..., nhưng các sách này do các đơn vị khác xuất bản vẫn nhan nhản trên thị trường. "Cơ quan quản lý phải có cơ chế cho đơn vị thực thi nghiêm túc các quy định mà quốc tế cũng như Nhà nước đề ra và hạn chế tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trong thị trường sách dịch", bà Nguyệt đề xuất.
Giám đốc Công ty Phát hành sách Fahasa Phạm Minh Thuận thì cho rằng việc đàm phán mua bản quyền sách với đối tác nước ngoài sẽ không đơn giản, ít nhất mất 1 tháng, nhiều tới 1 năm. Giá cả sách dịch phải thay đổi vì trước đây cơ cấu giá thành chỉ tính vấn đề dịch giả, không tính bản quyền. Khi đối tác nước ngoài đặt vấn đề tài chính về bản quyền thì các nhà xuất bản sẽ phải điều chỉnh khống chế số lượng ấn phẩm.
Ông Thuận cho biết thêm, sách dịch đang chiếm khoảng 40-50% tổng lượng sách phát hành ở TP HCM. Trong đó, sách Khoa học Kỹ thuật, Tin học, Sinh ngữ có tỷ lệ lớn nhất với 70-80%. "Chắc chắn giữa năm 2005 trở đi, thị trường sách sẽ biến động, tuy nhiên tôi chưa hình dung được sự biến động cụ thể thế nào. Giá dịch phẩm cao 10% có thể chấp nhận được còn lên 20-30% thì rất khó cho đơn vị phát hành", ông Thuận nói.
Theo ông Trần Đình Việt, Giám đốc Nhà xuất bản Tổng hợp TP HCM, giao dịch về bản quyền tác phẩm đã được các đơn vị trong ngành thực hiện từ lâu. Nhưng việc thực hiện mới dừng ở mức tự phát. Từ hôm nay, những thao tác này phải chuyên nghiệp hơn. "Chúng tôi hơi lo vì gia nhập Công ước Berne thì các thủ tục giao dịch bản quyền sẽ phải làm theo tuần tự, sẽ thành quy chế. Nó đòi hỏi thời gian để làm quen. Những giao dịch thông thường trước đây sẽ thành những thương vụ chuyên nghiệp", ông Việt tâm sự.
Ông Việt cũng cho biết, hiện có không ít nhà xuất bản của Việt Nam chưa có bộ phận chuyên trách về giao dịch với nước ngoài. Những việc này cần có sự hỗ trợ của cơ quan quản lý Nhà nước như Cục bản quyền, Cục xuất bản. Song ở 2 cục cũng chưa hình thành cơ quan chức năng đảm nhiệm. Việc thực hiện bản quyền ở Việt Nam vốn được chăng hay chớ, người bị vi phạm bản quyền có la lên mới được trả tác quyền, còn không thì thôi.
"Công ước sẽ tạo sân chơi chung, bình đẳng nhưng người chơi phải biết điều, biết luật, phải tự giác trong quá trình thực hiện. Cục bản quyền và Cục xuất bản nên có Trung tâm dịch vụ bản quyền, hỗ trợ các đơn vị thành viên và cung cấp thông tin 2 chiều liên quan. Vì họ có đủ quyền hạn và điều kiện liên hệ trực tiếp với nước ngoài", ông Việt nhận định.
Riêng Giám đốc Công ty Vietbooks Lê Trần Trường An có cái nhìn khả quan về việc gia nhập công ước Berne. Ông An cho rằng công ước sẽ tạo điều kiện cho ngành xuất bản, phát hành sách Việt Nam giao lưu thuận tiện hơn với thế giới. Việt Nam phải tuân thủ những quy định về tác quyền thế giới, ngược lại, các nước cũng phải tôn trọng tác quyền Việt Nam. Những chủ quyền tác phẩm trong nước có quyền, có tư thế hơn khi đi kiện đơn vị xâm phạm trái phép bản quyền tác phẩm của mình. Ngoài ra, thời gian đầu gia nhập công ước, các nhà xuất bản Việt Nam có thể mua được bản quyền văn hóa phẩm thế giới với giá rẻ vì đối tác có nhu cầu quảng bá thương hiệu.
Nhưng ông An cũng cho rằng, về lâu dài, các nhà xuất bản và phát hành sách trong nước phải hạn chế đầu sách dịch theo xu hướng chọn lọc chất lượng. Dịch phẩm sẽ tập trung vào bản quyền có giá trị, có thương hiệu trên thị trường thế giới.
|
Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật, được ký kết tại thành phố Berne, Thụy Sĩ, năm 1886 và hiện có trên 150 nước tham gia. Theo công ước, mọi tác phẩm thuộc lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học được định hình dưới một dạng vật chất nhất định, không phân biệt hình thức và cách thức thể hiện, đều được bảo hộ. Tác giả tác phẩm được độc quyền: dịch thuật; thực hiện phóng tác và chuyển thể; trình diễn công cộng tác phẩm văn học, nhạc kịch và âm nhạc; trần thuật công cộng tác phẩm dịch thuật văn học; phát sóng; làm bản sao bằng bất kỳ cách thức hoặc hình thức nào. Tổ chức, cá nhân nào muốn sử dụng tác phẩm phải được sự chấp thuận của tác giả hoặc tổ chức đại diện quyền tác giả. Thời hạn bảo hộ kéo dài suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả chết. Nhưng có ngoại lệ đối với tác phẩm điện ảnh là 50 năm, tính từ khi tác phẩm được công bố hoặc từ thời điểm sáng tạo, nếu tác phẩm chưa công bố. Với các tác phẩm mỹ thuật ứng dụng và các tác phẩm nhiếp ảnh, thời hạn bảo hộ là 25 năm, kể từ thời điểm sáng tạo. |
Lương Nga