Friedrich Merz, lãnh đạo Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU), người sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của Đức sau chiến thắng bầu cử, cảnh báo châu Âu cần hành động nhanh chóng để tăng cường năng lực phòng thủ khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tập trung thi hành chính sách "Nước Mỹ trên hết".
"Châu Âu đang đứng trước thời khắc năm phút trước nửa đêm", ông nói trong buổi họp báo ở Berlin ngày 24/2, bình luận về kịch bản xấu nhất của quan hệ xuyên Đại Tây Dương, trong đó Washington và châu Âu không còn chung chí hướng hay giá trị.
Merz nhấn mạnh trọng tâm chính sách của ông là tình hình địa chính trị đầy biến động ở châu Âu, với tâm điểm là cuộc chiến tại Ukraine, đồng thời tuyên bố sẽ tìm cách duy trì quan hệ tốt với Mỹ, nhưng cũng sẵn sàng cho mọi diễn biến xấu. Ông cảnh báo rằng quan hệ xuyên Đại Tây Dương "nếu bị hủy hoại sẽ khiến không chỉ châu Âu đổ sụp, mà Mỹ cũng sẽ vụn vỡ".
"Tất cả những tín hiệu từ Mỹ cho thấy sự quan tâm đến châu Âu đang giảm dần", ông nói. "Nếu Washington thực sự không chỉ theo đuổi tư tưởng 'Nước Mỹ trên hết' mà thậm chí là 'Nước Mỹ đơn độc', chúng ta sẽ đối diện tình thế vô cùng cam go".
Friedrich Merz, lãnh đạo CDU, phát biểu tại cuộc họp báo ở Berlin ngày 24/2. Ảnh: AP
Trước đây, Đức nhiều lần phản đối đề xuất từ Pháp về tăng cường năng lực quốc phòng của châu Âu, tin rằng mình vẫn được bảo vệ dưới chiếc ô hạt nhân của Mỹ. Tuy nhiên, ông Merz cho rằng Đức đang bước vào một giai đoạn mới.
"Sau những tuyên bố gần đây từ Washington, rõ ràng chúng ta, người châu Âu, cần nhanh chóng tăng cường khả năng tự vệ", ông nói.
Ông cũng chỉ trích những động thái mang tính can thiệp của Mỹ vào cuộc tổng tuyển cử tại Đức nhiều tháng qua. Tỷ phú Elon Musk, cố vấn thân cận của ông Trump, còn gửi thông điệp chúc mừng đảng cực hữu Đức AfD sau khi đảng này nhận được 20% phiếu bầu, xếp thứ hai trong cuộc bầu cử, và cho rằng việc AfD lên nắm quyền ở Đức "chỉ là vấn đề thời gian".
AfD giành chiến thắng áp đảo ở miền đông nước Đức, nơi họ chiếm 43 trên 48 ghế quốc hội nhờ chiến dịch chống nhập cư, bài xích Hồi giáo và ủng hộ trục xuất những cộng đồng không hòa nhập tốt vào "văn hóa Đức". Lãnh đạo AfD Alice Weidel gọi đây là kết quả lịch sử, đồng thời lên án Merz từ chối liên minh với AfD là "cản đường dân chủ" và tước đi tiếng nói của hàng triệu cử tri.
Đảng CDU của ông Merz chuẩn bị thành lập chính phủ liên minh cùng đảng Dân chủ Xã hội (SPD) của Thủ tướng đương nhiệm Olaf Scholz. Tuyên bố đầu tiên của ông trên mạng xã hội X sau chiến thắng đã hướng đến Kiev, nhân kỷ niệm ba năm chiến sự Nga - Ukraine nổ ra.
"Châu Âu kiên định hướng về Ukraine. Giờ đây, điều quan trọng nhất là chúng ta giúp Ukraine có được vị thế vững mạnh", ông viết, đồng thời nhấn mạnh "quốc gia bị tấn công phải có mặt trong các cuộc đàm phán hòa bình thì mới đảm bảo được nền hòa bình công bằng".
Trong cuộc họp báo ngày 24/2, Merz kêu gọi châu Âu đoàn kết để đối phó hàng loạt thách thức địa chính trị, không chỉ từ Moskva mà còn từ Washington. Ông nói mình vẫn hy vọng nước Mỹ sẽ nhận ra rằng lợi ích quốc gia gắn liền với châu Âu. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh châu Âu sẽ không bao giờ chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào về Ukraine mà không có sự tham gia của châu Âu và Ukraine.
Thanh Danh (Theo AP, Reuters, Guardian)