Trả lời báo chí về hiện tượng cá chết hàng loạt ở miền Trung hôm nay, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc cho biết, Bộ và cộng đồng các nhà khoa học Việt Nam ý thức được trách nhiệm trước nhân dân và xã hội về việc nhanh chóng xác định nguyên nhân gây ra hiện tượng này để sớm báo cáo Chính phủ, công bố trước nhân dân.
Với tính chất phức tạp, liên quan đến nhiều ngành như hải dương học, địa chấn thủy văn, động lực học dòng chảy, hóa học, sinh học, bệnh học, sinh thái… Thứ trưởng Tạc cho rằng, việc xác định nguyên nhân cá chết là một vấn đề lớn, đặt ra yêu cầu tiếp cận, xử lý bài bản, khoa học, khách quan, chặt chẽ và đúng pháp luật.
"Đến nay đã xác định đó là sự cố môi trường trên diện rộng mà việc giải quyết về mặt khoa học vừa đỏi hỏi huy động liên ngành, vừa yêu cầu tính chuyên sâu cao. Đó là chưa nói đến yêu cầu phân tích hồi tố về điều kiện thực địa ban đầu", ông Tạc nói.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc. Ảnh: Bộ KH&CN.
"Các kết quả phân tích riêng lẻ không đủ cơ sở để có câu trả lời đầy đủ, vững chắc. Khi làm việc với các nhà khoa học, ở thời điểm ban đầu đôi lúc cảm nhận là thực sự khó khăn để có được kết luận tổng hợp, toàn diện và thuyết phục", ông nói.
Đến 26/4, giới khoa học đã đủ căn cứ để loại trừ hầu hết các nhóm nguyên nhân tự nhiên từ địa chấn, sốc nhiệt, dịch bệnh và khu trú. Từ đó tập trung vào hai nhóm nguyên nhân chính là độc tố và tảo học. Các đối tượng được lấy mẫu gồm: cá, nước tầng mặt và tầng đáy, trầm tích, san hô, sinh vật phù du, hệ sinh thái, động vật đáy, các dữ liệu ảnh viễn thám.
Các nhà khoa học nước ngoài như Nhật Bản, Đức, Pháp, Mỹ, Israel đã cùng tham gia để bổ sung dữ liệu đánh giá, tăng cường độ tin cậy, tính chính xác và tính khách quan. Họ khẳng định việc tiếp cận và đi đúng hướng của các nhà khoa học trong nước để từng bước xác định nguyên nhân. Các kết quả phân tích mẫu, đối chứng đã cơ bản thể hiện sự hội tụ và phù hợp với những quy luật, diễn biến thực địa.
"Kịch bản nguồn phát sinh tác động lan truyền ra sao, ảnh hưởng đến cá và sinh vật biển, kể cả san hô như thế nào dần được sáng tỏ", ông Tạc cho biết.
"Có thể nói đã đủ cơ sở khẳng định sẽ có câu trả lời với căn cứ khoa học thuyết phục, được quốc tế thừa nhận. Bộ đang nỗ lực cùng Hội đồng chuyên gia khoa học công nghệ và các bộ, ngành liên quan để đưa ra kết luận cuối cùng sớm nhất báo cáo Thủ tướng và nhân dân", ông Tạc nói.
Nguyên nhân cá chết vẫn chưa được công bố. Ảnh: Đ.H.
Thời gian qua Bộ Khoa học đã phối hợp với Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ tổ chức đoàn công tác liên ngành khảo sát thực địa vùng biển 4 tỉnh miền Trung, phân tích mẫu để đánh giá hiện tượng và tìm hiểu nguyên nhân cá biển và cá nuôi chết hàng loạt.
Bộ cũng chỉ đạo các Sở Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế phối hợp chặt chẽ với các Sở Nông nghiệp, Tài nguyên Môi trường theo dõi diễn biến hiện trường.
Ba tổ chuyên gia được thành lập, tập trung nghiên cứu ba nhóm tác nhân là hóa học, sinh học, khí tượng thủy văn và động lực học.
Hiện tượng cá chết bất thường hàng loạt bắt đầu từ ngày 6/4 tại khu vực cảng Vũng Áng và các xã Kỳ Lợi, Kỳ Hà (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh), sau đó lan ra Quảng Bình ngày 10/4, Thừa Thiên Huế (15/4), Quảng Trị (16/4) và kéo dài đến 4/5.
Kết quả điều tra do Bộ Tài nguyên công bố tối 27/4 cho biết, độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người và hiện tượng tảo nở hoa là nguyên nhân gây thảm họa.
Phạm Hương