Sau ba tháng nuôi cá trong hồ nước chè hai (nước lợ) ở khu vực Cửa Đại, nơi sông Trà Khúc giao với biển, ông Nguyễn Hữu Còn, nông dân xã Nghĩa Phú đã thu hoạch lứa cá bống cát đầu tiên.
Ông Còn thu hoạch mẻ cá bống đầu tiên từ nguồn giống sinh sản nhân tạo. Ảnh: Phạm Linh
Từ 12.000 cá giống, ông Còn thu hoạch khoảng 9.600 con cá bống, tỷ lệ sống 80%, trọng lượng trung bình một con khoảng 11 gram. Chủ hồ nói cá thích nghi, sinh trưởng tốt, phù hợp với nước lợ có độ mặn trung bình 3-5 ppt (phần nghìn).
Ông Còn là nông dân đầu tiên tham gia đề tài nghiên cứu sinh sản nhân tạo và nuôi thử nghiệm cá bống cát sông Trà Khúc. Đề tài được tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt năm 2019 với kinh phí khoảng 1,6 tỷ đồng. Sở Khoa học Công nghệ chủ trì, giao Trung tâm Quốc gia giống thủy sản nước ngọt miền Trung triển khai.
Ông Lê Văn Diệu, Phó giám đốc Trung tâm Quốc gia giống thủy sản nước ngọt miền Trung, cho biết đơn vị lần đầu tiên tạo nguồn giống cá bống sông Trà bằng phương pháp sinh sản nhân tạo.
Cá bột mới nở qua kính hiển vi và cá giống 45 ngày tuổi. Ảnh: Trung tâm Quốc gia giống thủy sản nước ngọt miền Trung
Cá đực và cá cái tự nhiên đạt độ thành thục sinh dục được tiêm chất kích thích sinh sản và đưa vào bể chứa nước có độ mặn tăng dần, máy sục khí và máy bơm đảo nước tạo dòng chảy mạnh để kích thích cá thành thục và rụng trứng đồng đều.
Cá đẻ bằng phương pháp thụ tinh nhân tạo. Cá cái được lau khô gai sinh dục, vuốt trứng vào tô. Cá đực được mổ lấy tinh dịch cho vào tô trứng khuấy lên để thụ tinh. Dung dịch sau đó được rải lên viên ngói hoặc khung lưới, đưa vào bể ấp trong 2 ngày. Cá bột nở ra khoảng ba ngày bắt đầu bơi lội và được chuyển sang ao ươm cá giống. Cá giống chừng 50-60 ngày đạt kích cỡ 2-3 cm.
Theo ông Diệu, để sản xuất giống cá bống cát thành công, cần phải xây dựng đàn cá bố mẹ có chất lượng tốt, ổn định. Điều này phụ thuộc lớn vào số lượng cá thu về trong tự nhiên để sản xuất giống, tốn nhiều thời gian, công sức. Về lâu dài, khi trung tâm tạo được đàn bố mẹ ổn định, mô hình sẽ được triển khai, nhân rộng.
Cá bống cát nặng trung bình 11 gram. Ảnh: Phạm Linh
"Đây là lần nuôi thử nghiệm đầu tiên. Chúng tôi đang nghiên cứu để hoàn thiện công nghệ, quy trình kỹ thuật sản xuất giống và nuôi thương phẩm loài cá này", lãnh đạo trung tâm giống nói.
Được mệnh danh là "đệ nhất ẩm thực của Quảng Ngãi", song cá bống trên sông Trà suy giảm nghiêm trọng, do môi trường nước thay đổi, bị khai thác quá mức.