Với những nhà sản xuất phim thế giới, tiêu chuẩn đầu tiên để thực hiện một bộ phim thu tiếng trực tiếp là trường quay bảo đảm cách âm gần như tuyệt đối, diện tích đủ rộng, có thể dựng cả nội và ngoại cảnh. "Ở Hàn Quốc, từ sitcom đến phim truyền hình, phim nhựa gần như đều thu tiếng trực tiếp, tiết kiệm được thời gian quay đáng kể, tạo một không khí làm việc rất thoải mái và chuyên nghiệp", đạo diễn Vinh Hương kể về chuyến tham quan, học hỏi kinh nghiệm của chị trước khi bắt tay thực hiện bộ phim Lẵng hoa tình yêu.
 |
|
Kim Xuân và Khánh Trình trong 1735 km, một bộ phim nhựa sử dụng công nghệ thu tiếng trực tiếp. |
Trong khi đó, tại Việt Nam, đủ tiêu chuẩn kỹ thuật cho thu tiếng trực tiếp chỉ có trường quay của Đài truyền hình với hệ thống âm thanh Boom (diễn viên không phải đeo micro trong người). Nhưng những nơi này thường có diện tích quá nhỏ và tần suất khai thác thì lại lớn, chủ yếu sử dụng cho kịch, ca nhạc, cải lương, nên không thể dựng thành một trường quay cho phim truyện.
Để làm Lẵng hoa tình yêu, đạo diễn Vinh Hương và cả đoàn phim đã phải kéo nhau đến một khu đất bỏ trống ở Củ Chi, dựng trường quay và cách âm bằng cách lắp xốp kín tất cả các kẽ hở. "Toàn bộ hệ thống máy lạnh cũng phải được tắt để đảm bảo yên tĩnh tuyệt đối, nên mỗi lần hô bấm máy là diễn viên gần như phải sống trong lò thiêu", chị tâm sự.
Trong phim Vòng xoáy tình yêu có nhiều ngoại cảnh hơn nên diễn viên phải mang micro trong người. "Nhất cử nhất động đều phải cẩn thận, không để micro gây ra những tạp âm không đáng có", NSƯT Kim Xuân nói. Trong những cảnh đòi hỏi sử dụng tay chân nhiều, diễn viên vừa phải tập trung cho vai diễn vừa phải gồng mình điều chỉnh micro sao cho yên ắng nhất.
Với những thiếu hụt trong kỹ thuật nói trên, theo nhiều đạo diễn, việc hòa âm sau khi hoàn thành giai đoạn thu hình cho những phim thu tiếng trực tiếp của Việt Nam vất vả không kém gì so với phim lồng tiếng. Trong Lẵng hoa tình yêu, Vinh Hương và những cộng sự của chị đã phải ngồi lại sau khi hoàn thành phần thu hình để "lọc" từng câu nhằm đảm bảo không lẫn tạp âm và quan trọng là đúng với logic của phim.
Không chọn cách xử lý như vậy, để đảm bảo cho thời gian phát sóng, một số phim Việt Nam có sử dụng phương pháp thu tiếng trực tiếp hiện nay đã dùng nhạc để lấp chỗ khuyết, chỗ "tạp" về âm thanh. Việc này khiến khán giả xem phim rất bực mình vì có nhiều đoạn nhạc không dính dáng gì đến nội dung và ý đồ nghệ thuật của phim.
Ngoài yếu tố kỹ thuật, việc áp dụng công nghệ thu tiếng trực tiếp cũng "gây khó" cho các diễn viên. NSƯT Kim Xuân, một trong những diễn viên được đồng nghiệp đánh giá rất cao về cả diễn xuất lẫn đài từ cho biết: "Khi thu tiếng trực tiếp, diễn viên buộc phải có kinh nghiệm về giữ tiết tấu giọng nói, nói với tông đều thì sẽ giống trả bài, còn la hét quá thì giống kịch, không đúng với chất đời của phim". Chị cho rằng khó nhất là có những chỗ buộc phải thì thào nhưng diễn viên vẫn phải nói sao cho đảm bảo là khán giả có thể nghe..., một điều không phải ai cũng có thể làm được.
Với những "lính mới" của điện ảnh thì thu tiếng trực tiếp còn trở thành vấn đề "nan giải" hơn gấp nhiều lần. Xem Vòng xoáy tình yêu, khán giả tiếc hùi hụi với vai Vũ của người mẫu Đức Tiến. Diễn xuất của anh được đánh giá cao, tuy nhiên giọng nói đã làm nhân vật ăn chơi sa đọa, máu me giang hồ trở nên..."mái". Đức Tiến cũng thừa nhận sự hạn chế đó, anh nói: "Lần đầu tham gia điện ảnh, thú vị vì được diễn nhưng tôi mệt mỏi vì giọng nói của mình trên phim".
Người mẫu Dương Yến Ngọc vừa trải qua 80% cảnh quay thu tiếng trực tiếp trong bộ phim truyện nhựa 1735 km của hãng phim Kỳ Đồng thì nhận xét: "Thu tiếng trực tiếp là con dao 2 lưỡi, có thể góp phần tôn diễn xuất của một diễn viên lên rất nhiều lại có thể làm một vai diễn trở nên thô thiển, kệch cỡm". Chị tâm sự, trong toàn bộ quá trình làm phim hầu như không còn một chút thời gian để nghĩ đến việc gì khác ngoài tập trung diễn xuất và điều chỉnh giọng nói. Còn Thanh Thúy, diễn viên kịch đã tham gia 2 phim áp dụng thu tiếng trực tiếp thì khẳng định: "Lời thoại phải thuộc như cháo, diễn mà chưa thuộc thoại, mất tự tin là bị "đơ" liền".
 |
|
Vai Vũ của Đức Tiến (trái) bị đánh giá thấp về đài từ. |
Đa số đạo diễn phim Việt Nam cũng thừa nhận một diễn viên có được cả 2 tố chất diễn xuất và đài từ là rất hiếm. Người trong nghề ai cũng biết, nhiều diễn viên nghe phim có lồng tiếng thì diễn với tiếng nói "lí nhí" trong miệng, hầu như không chú tâm rèn luyện về đài từ. Chính vì điều này nên khi bước sang làm việc theo công nghệ mới số đông họ phải "chào thua". Ấn phẩm phim truyện đầu tay sử dụng thu tiếng trực tiếp của Việt Nam, Gió qua miền tối sáng của hãng phim truyện Việt Nam với một dàn diễn viên gạo cội vẫn bị đánh giá là "tạp" về âm thanh, tiếng nói 2 miền Nam, Bắc lẫn lộn. "Thậm chí có người nói tiếng Nam còn không ra Nam, Bắc còn không ra Bắc", một khán giả nhận xét.
Lực lượng kỹ sư âm thanh cũng tỏ ra lúng túng khi áp dụng công nghệ thu tiếng trực tiếp. Mỹ, Hàn Quốc đầu tư hẳn một trường chuyên về âm thanh và hậu kỳ phim, còn Việt Nam thì vẫn ung dung dùng người có kinh nghiệm, chưa hề qua một trường lớp. "Xử lý âm thanh và hòa âm cho phim thu tiếng trực tiếp ở Việt Nam hiện nay cũng tốn thời gian không kém gì phim lồng tiếng, do không có một đội ngũ chuyên nghiệp, được đào tạo bài bản về công nghệ này", Vinh Hương nói.
Nữ đạo diễn còn nhận xét thêm: "Hiện nay, trong các nhà làm phim của ta, ai cũng thấy được hiệu quả của thu tiếng trực tiếp và cũng muốn làm. Nhưng nghịch lý là không ai dám đầu tư một cách nghiêm túc để phim làm theo công nghệ này đạt hiệu quả cao". Một khán giả đồng tình: "Nghe âm thanh trong phim Việt Nam mới thấy phim của ta "lận đận" về kỹ thuật thế nào". Đó cũng chính là một trong những nguyên nhân mà khán giả Việt Nam vẫn "đam mê" phim Hàn Quốc, trong khi phim "nhà" đang "lấn sân" về số lượng.
Đỗ Duy