Từ cột cờ Lũng Cú nhìn xuống, thôn Lô Lô Chải hiện lên nổi bật giữa cao nguyên đá, với những nếp nhà trình tường còn nguyên vẹn, phủ mái âm dương.
Bất cứ đâu trong thôn Lô Lô Chải - cách cột cờ Lũng Cú 1,4 km, du khách cũng có thể nhìn thấy lá cờ Tổ quốc cắm trên đỉnh núi Long Sơn. Đây là nơi sinh sống của gần 100 hộ, phần lớn là đồng bào dân tộc Lô Lô.
Con đường chính dẫn vào trung tâm thôn. Ba năm gần đây, được sự hỗ trợ từ nhiều nguồn, Lô Lô Chải trở thành thôn văn hóa du lịch cộng đồng với những homestay đậm chất cao nguyên đá Đồng Văn.
Các homestay được thiết kế, sang sửa lại từ chính nền tảng sẵn có của những ngôi nhà cổ của người Lô Lô: từ vách, tường theo kiến trúc trình tường đắp đất, đến mái âm dương xưa cũ, tường rào đá.
Ngoài phục vụ ngủ nghỉ, trải nghiệm văn hóa, du khách còn được thưởng thức các món ăn truyền thống địa phương. Các buổi tối cuối tuần, nhiều hoạt động biểu diễn văn hóa văn nghệ của cộng đồng người Lô Lô diễn ra tại nhà văn hóa đầu thôn.
Quán cà phê Cực Bắc là điểm đến nổi tiếng nhất thôn, được đông đảo du khách check-in khi đến Lũng Cú. Người gây dựng cơ sở này là ông Yasushi Ogura, người Nhật. Đến Việt Nam từ lâu và phải lòng vùng cực Bắc Lũng Cú, ông tâm niệm muốn làm một mô hình cà phê ở đây, thay đổi nhận thức hướng đến du lịch cộng đồng, nâng cao đời sống cho đồng bào bản địa.
Ông Yasushi Ogura đã đầu tư để mua sắm đồ đạc, bàn ghế, mời người lên dạy chị Lục Thị Vấn (chủ ngôi nhà cổ này) tiếng Anh giao tiếp cơ bản, cách pha chế cà phê, đồ uống. Toàn bộ hoạt động kinh doanh sau đó được giao lại cho vợ chồng chị Vấn quản lý.
Cổng dẫn vào ngôi nhà, quán cà phê của chị Vấn. Bao quanh bởi tường rào đá, quán mang không gian kiến trúc theo phong cách truyền thống của người Lô Lô, nhà trình tường đắp đất, mái phủ ngói âm dương.
Trước cổng là cây đào cổ. Mùa xuân, cây cho hoa đỏ thắm, mùa hè lại xanh um và ra trái lúc lỉu.
Nhiều du khách bất ngờ khi đến một nơi heo hút vẫn có thể thưởng thức những ly cà phê pha phin ngon, dịch vụ wifi đầy đủ như ở thị trấn hay thành phố. "Còn gì tuyệt vời hơn cảm giác thưởng thức cà phê ở vùng biên cương, ngắm nhìn sự bình yên của thôn Lô Lô Chải... điều mà thị trấn Đồng Văn đang dần mất đi bởi nhịp sống ồn ào, tốc độ du lịch hóa quá nhanh", một du khách nói.
Nguyễn Chí Nam