Đăng đàn sáng 6/11, Bộ trưởng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nhận được nhiều chất vấn của đại biểu Quốc hội về "phát triển thương hiệu gạo Việt Nam".
Theo ông Cường, Việt Nam đang tái cơ cấu ngành hàng lúa gạo theo hướng ưu tiên đầu tư một số loại giống để nâng cao giá trị hạt gạo, phù hợp với nhu cầu thị trường. "Lúa gạo sẽ không chỉ là mặt hàng bán bình thường mà trở thành dược phẩm, thực phẩm chức năng", ông Cường nói.
Ông dẫn chứng, hiện nay sản phẩm dầu cám gạo đem lại giá trị cao hơn sản lượng gạo tự nhiên. Nhiều doanh nghiệp cùng nông dân ở đồng bằng sông Cửu Long đã đầu tư vào lĩnh vực này. Ở Quảng Trị vừa qua đã xây dựng mô hình 600 ha lúa gạo hữu cơ, mục đích là phát triển những gì tinh tuý nhất của hạt gạo. "Đây là hướng đi đúng", ông Cường nhận định.
Ngoài ra, Bộ trưởng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn cho rằng, lúa gạo là ngành hàng rủi ro, hiệu quả kinh tế không cao. Trên thế giới có 7 tỷ người thì chỉ 3,5 tỷ người ăn gạo, sản lượng lúa gạo thương mại toàn cầu hàng năm chỉ khoảng 36 triệu tấn, kim ngạch thương mại 32 tỷ USD. Điều kiện khách quan đó dẫn đến sự cạnh tranh rất gay gắt trên thị trường lúa gạo thế giới.
Ở trong nước, Quốc hội đã có nghị quyết về bảo vệ đất lúa và thời gian qua Chính phủ nghiêm túc thực hiện chủ trương này. Tuy nhiên hiện nay Việt Nam có 7,8 triệu ha đất canh tác, trong đó đất lúa chiếm tới 4,1 triệu ha. Tới đây Chính phủ sẽ xin Quốc hội cho giảm dần diện tích đất lúa, khoảng 0,5 triệu ha, tương đương giảm 5 - 6 triệu tấn thóc, 3 - 4 triệu tấn lúa.
"Chúng ta vẫn đảm bảo an ninh lương thực, kể cả trong 20 năm nữa vẫn đảm bảo được. Nhưng thay vào đó sẽ dành đất canh tác cho các cây trồng khác hiệu quả hơn", ông Cường nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường. Ảnh: Ngọc Thắng
Trả lời đại biểu Ngô Thanh Danh về giải pháp để tránh tình trạng "được mùa, mất giá", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho hay sức sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp của Việt Nam hiện rất lớn với 45 triệu tấn lương thực, 5,5 triệu tấn thịt, 8 triệu tấn cá, nhiều loại cây công nghiệp nhất thế giới về sản lượng...
"Sức sản xuất rất lớn nhưng bất cập nhất là chế biến, thương mại, nếu không giải quyết được vấn đề này thì không giải quyết được chuyện được mùa, mất giá", ông Cường nói và cho rằng, trong nền kinh tế thị trường thì "không ai dự báo được ngày mai, ngày kia giá sẽ như thế nào".
Lấy ví dụ về việc thừa hạt tiêu, ông Cường thông tin, Việt Nam có khả năng cung cấp tới 350.000 tấn hạt tiêu, chiếm khoảng 60% sản lượng toàn thế giới. "Sản xuất nhiều thì thừa là tất yếu", ông nói. Vì vậy, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn đã bàn với các địa phương là tới đây tập trung chế biến, tổng rà soát để phát triển sản xuất ở mức độ nhất định.
"Chúng tôi mời một số doanh nghiệp, đưa công nghệ mới vào, trong đó riêng hạt tiêu sẽ có 10 chuỗi sản phẩm, gồm cả dầu hạt tiêu. Thị trường cần cái gì ta làm cái đó, bây giờ bán hàng mới là quan trọng, tổ chức sản xuất không còn là số một", Bộ trưởng Cường nhấn mạnh.
Đại biểu Phạm Thị Thu Trang. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Bà Phạm Thị Thu Trang - Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá sự đóng góp của doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp.
Theo ông Cường, trong 3 năm qua, số doanh nghiệp đầu tư trực tiếp vào nông nghiệp đã tăng 3 lần, từ hơn 3.000 lên 11.800 đơn vị; hầu hết các tập đoàn kinh tế lớn trong nước đều góp mặt và đầu tư trải dài khắp vùng miền, tạo động lực mới trong phát triển nông nghiệp.
"Tuy nhiên, 11.800 đơn vị nói trên cùng với 49.000 doanh nghiệp đầu tư gián tiếp vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, khi chỉ chiếm 8% trong tổng số doanh nghiệp Việt Nam", ông Cường cho hay.
"Vậy giải pháp căn cơ để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư nhiều hơn vào nông nghiệp là gì?", bà Trang tiếp tục chất vấn. Ông Cường nói Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn sẽ tiếp tục tham mưu chính sách với Chính phủ và Quốc hội, trong đó có việc thông qua Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP).
"Khuôn khổ pháp lý tốt sẽ giúp thu hút đầu tư vào nông nghiệp, hiện nay dù khó khăn nhưng lĩnh vực này vẫn còn nhiều dư địa", ông Cường nói.
Trả lời đại biểu Lưu Bình Nhưỡng về chính sách phát triển cây dừa, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói đây là loại có lợi thế trong ứng phó biến đổi khí hậu, thích nghi tốt với xâm nhập mặn, "thực tế ở Bến Tre và các tỉnh phía Nam, Bắc Trung Bộ đã chứng minh điều này". Hiện diện tích dừa thế giới đang giảm, do vậy Việt Nam tập trung trồng là phù hợp.
Ngoài ra, ông Cường cho rằng, "trồng dừa tốt thì đây có thể trở thành cây tỷ phú". Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn đã giao đề tài khoa học cho cơ quan nghiên cứu và địa phương để nhân giống vô tính cây dừa.
"Muốn phát triển cây dừa thành hàng hoá thì không thể trồng theo kiểu hữu tính như hiện nay. Nay mai làm được giống vô tính, chúng ta sẽ nghiên cứu vùng nào trồng, vùng nào chế biến để đem lại hiệu quả", ông Cường nói và thông tin thêm, ngày 16/11 tới Bến Tre tổ chức lễ hội cây dừa, trong đó sẽ có hội thảo về chủ đề nêu trên.
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường tiếp tục trả lời chất vấn của các đại biểu từ 2h chiều nay.
Quốc hội chất vấn trong 3 ngày (6 - 8/11). Thủ tướng và 4 Bộ trưởng: Nông nghiệp Phát triển nông thôn; Công Thương; Nội vụ và Thông tin Truyền thông sẽ trả lời chất vấn.