Cứ 19h hàng ngày, một phòng học ở trường tiểu học bán trú Mường Lạn (huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La) lại được thắp sáng bằng những bóng đèn lấy từ nguồn điện năng lượng mặt trời. Trong lớp học ấy, thầy giáo trẻ Vàng Lao Lừ trong bộ quân phục cùng hàng chục học sinh với độ tuổi khác nhau cùng tập đọc, tập viết.
Lớp học này đã được trung úy Vàng Lao Lừ - một chiến sĩ của đồn Biên phòng Mường Lạn - tổ chức vài tháng trước, sau khi lớp xoá mù chữ của anh ở bản Co Muông hoàn tất. Với mục tiêu giúp người dân biết đọc, biết viết và tính toán đơn giản, Lừ dạy học sinh theo giáo trình xoá mù chữ của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
"Cả lớp có 36 học sinh, tuổi từ 15 đến 38, có người đang là công an viên, hội trưởng hội phụ nữ của bản Mường Lạn", trung úy Lừ cho hay. Nhưng để có 36 học sinh này, Lừ đã mất rất nhiều công sức vận động vì người Mông cho rằng cuộc sống của họ chỉ có nương rẫy nên không cần học chữ. Anh phải tiếp cận dần dần bằng việc chỉ cho họ cách trồng cây ăn quả trên đất dốc, cách chăm sóc cây trồng phát triển tốt, không sâu bệnh... Đến khi việc thay đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai cho kết quả, người dân mới tin và nghe theo anh học chữ.
"Tôi chuyển từ đơn vị vào bản sống để tiện thực hiện nhiệm vụ của cán bộ vận động quần chúng và dạy học. Hiện tôi đang ở nhờ nhà kho của trường mầm non Mường Lạn. Ở đây không có điện, không có sóng điện thoại, đồ ăn thì tôi mua dự trữ hàng tuần vì cứ thứ 6 lại về đơn vị để họp giao ban", Lừ kể.
Lớp học xoá mù chữ của thầy giáo Vàng Lao Lừ ở Mường Lạn, Sốp Cộp, Sơn La. Ảnh: NVCC
Cũng nhờ gần gũi và nắm bắt thông tin, điều kiện từng học sinh mà có lần trung úy Vàng Lao Lừ kịp thời phát hiện và giải cứu một nữ sinh bị bọn buôn người lừa, chuẩn bị bán qua biên giới.
Đó là một buổi tối, thầy Lừ không thấy Vàng Thị Sênh (18 tuổi, bản Co Muông, xã Mường Lạn) đến lớp, hỏi em gái Sênh thì được biết cô có khách nên không đi học. Tuy nhiên, ngày hôm sau, anh trai Sênh lại nói là cô "đi học từ tối qua chưa về". Linh cảm thấy việc chẳng lành, Vàng Lao Lừ cùng gia đình tỏa ra đi tìm kiếm Sênh.
Rà soát ở nhà những người thân đều không có, Lừ gọi điện cũng không thấy Sênh bắt máy. Đến khi anh trai cô gọi thì có người lạ nghe và tuyên bố đã "lấy Sênh về làm vợ".
"Xâu chuỗi sự việc, tôi nghi ngờ Sênh đã bị bọn buôn người lừa đưa đi nên gọi điện về đơn vị báo cáo tình hình, đề nghị cơ quan chức năng phong tỏa các cửa ngõ biên giới, ngăn chặn bọn buôn người đưa Sênh đi", Lừ kể và cho biết, qua tìm hiểu, anh biết được hai đối tượng lạ mặt dẫn Sênh đi là người Yên Bái, nhưng khi liên hệ về địa phương thì biết tin đối tượng đã bỏ nhà từ lâu.
Lừ cho rằng các đối tượng có thể không dẫn Sênh đi qua đường Yên Bái vì sợ bị phát hiện nên đề nghị tổ chức truy tìm cả ở các tuyến đường về xuôi. May mắn, cơ quan chức năng đã phát hiện Sênh bị các đối tượng đưa đến bến xe Mỹ Đình (Hà Nội) dự định chuyển lên Lào Cai bán qua biên giới. Cuộc giải cứu Sênh thành công.
Trung uý Lừ dạy học sinh tập viết. Ảnh: NVCC
Sau mỗi khóa học xóa mù chữ, những học trò của trung uý Lừ đã biết áp dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống, biết mua hàng tạp hoá về bán, chuyển đổi cây trồng, từ ngô, lúa thành cây hoa quả lâu năm, khi xã gửi các văn bản thì đã biết tự nghiên cứu được.
Trung tá Đoàn Ngọc Báu, Phó phòng Vận động quần chúng, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng (nguyên Phó Chủ nhiệm Chính trị Bộ đội Biên phòng Sơn La) cho biết, khu vực Mường Lạn, số lượng gia đình người Mông cho con đến trường hạn chế, tình trạng mù chữ còn chiếm tỷ lệ lớn. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân còn đi làm thuê cho tội phạm. Nhiều chiến sĩ biên phòng cũng đã vận động bà con làm ăn, học tập nhưng hiệu quả chưa cao vì bất đồng ngôn ngữ hoặc không hiểu văn hóa. Riêng trung uý Lừ phát huy lợi thế người địa phương, dân tộc Mông, thông hiểu địa bàn... nên vận động đồng bào rất hiệu quả.
Thời gian qua, trung úy Lừ đã liên hệ với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cung cấp miễn phí cho bà con nhân dân hai bản Co Muông và Nong Phụ cây giống, con giống, phân bón trị giá hơn 70 triệu đồng. Lừ cũng phụ trách giúp đỡ 5 trẻ do đơn vị nhận nuôi tại Đồn trong chương trình "Nâng bước em tới trường".
Trung uý Vàng Lao Lừ đã được nhận bằng khen Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo vì đã có thành tích xuất sắc góp phần phát triển giáo dục tại vùng sâu vùng xa, biên giới hải, đảo của Tổ quốc năm 2018. Anh cũng là gương mặt trẻ triển vọng toàn quốc năm 2018, chủ nhân của hàng chục giấy khen, bằng khen khác của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Trung ương Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam, Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La...