Sáng 19/6, tổ đại biểu Quốc hội TP HCM gồm bà Nguyễn Thị Quyết Tâm (nguyên Chủ tịch HĐND thành phố), ông Phan Nguyễn Như Khuê (Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố) và bà Trịnh Ngọc Thúy (Phó chánh án TAND TP HCM) tiếp xúc cử tri quận 2.
Như những lần làm việc trước, rất đông người dân có mặt từ rất sớm tại Nhà thiếu nhi quận 2 - nơi diễn ra buổi tiếp xúc. Vấn đề khiếu nại, sai phạm tại dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm luôn là nội dung chính của các kỳ tiếp xúc cử tri ở đây. An ninh xung quanh khu vực được thắt chặt hơn các đơn vị tiếp xúc cử tri khác. Hội trường rộng hàng trăm m2 không còn chỗ trống.
Cử tri nói về các sai phạm tại dự án Khu đô thị Thủ Thiêm. Ảnh: Hữu Khoa.
Đặt vấn đề với tổ đại biểu, chỉ một, hai người bày tỏ bức xúc về việc tăng giá điện, tham nhũng; tất cả cử tri còn lại đều chất vấn trách nhiệm của Chính phủ, UBND thành phố và đoàn Đại biểu Quốc hội TP HCM về các sai phạm liên quan dự án Khu đô thị Thủ Thiêm khiến họ bị mất nhà đất, sống khổ sở "một phần ba cuộc đời". Một số người yêu cầu TP HCM phải dành 163 ha đất tái định cư cho người dân như quy hoạch đã được Thủ tướng phê duyệt ban đầu.
"Chỉ cần trưng quy hoạch của Thủ tướng ra, một phút thôi, sẽ giải quyết được vấn đề của chúng tôi. Vậy tại sao 20 năm nay không giải quyết được, có thế lực nào đứng đằng sao bảo kê, bao che?", ông Nguyễn Tấn Cứu (phường Bình Khánh) giọng bức xúc, chất vấn trách nhiệm của bà Nguyễn Thị Quyết Tâm và các đại biểu quốc hội.
"Chúng tôi không thể sống mãi trong cảnh vô gia cư được. Đề nghị UBND TP HCM tuân thủ pháp luật, phải chứng minh được nhà đất chúng tôi nằm trong ranh quy hoạch Thủ Thiêm, nếu không phải để chúng tôi trở về nhà", ông Cứu nói trong tiếng vỗ tay của nhiều người.
Người phụ nữ gào khóc, bị đưa ra ngoài. Ảnh: Hữu Khoa.
Các cử tri khác đề cập việc giải tỏa, bồi thường trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm, lãnh đạo thành phố hứa làm nhưng người dân chờ mãi chưa thấy. Hướng mắt về tổ đại biểu, ông Lê Xuân Bình nói: "Các vị vẫn vô cảm với người dân Thủ Thiêm trong khi đại biểu của các tỉnh khác còn sốt sắng, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh phụ trách ngoại giao cũng quan tâm".
Ông Phạm Văn Thoi (phường Cát Lái), giọng chậm rãi: "Hơn chục năm trước, bao lời hứa hẹn tương lai tốt đẹp về Khu đô thị Thủ Thiêm. Thành quả thì chưa thấy nhưng hậu quả thì rõ ràng và người dân phải hứng chịu. Chúng tôi cũng nhớ rằng, trước khi ra ứng cử, đại biểu HĐND và Quốc hội cũng có chương trình hành động. Bây giờ còn non nửa nhiệm kỳ nữa, tôi đề nghị các vị đại biểu, bằng lương tâm, hãy làm tốt công việc của mình".
"Giấy không thể gói lửa được nữa", ông Nguyễn Đình Đệ nói khi được mời phát biểu. Ông cho rằng sai phạm của chính quyền thời kỳ trước đã quá rõ, không thể bao che. "Không hiểu lý do gì mà đại biểu không dám mang ra Quốc hội nói? Nếu các vị không đại diện được cho người dân thì từ chức đi".
Dưới hội trường một phụ nữ luống tuổi đứng bật dậy, chỉ tay lên tổ đại biểu quốc hội, lớn tiếng "bà ấy hứa mà có làm đâu" rồi liên tục đề cập đến các bức xúc. Ông Phan Nguyễn Như Khuê nhắc nhở, mời ra ngoài nhưng bà tiếp tục la hét, khóc. Khi bà này được bộ phận an ninh đưa ra ngoài, cả hội trường náo loạn, phản đối.
Ông Phan Nguyễn Như Khuê nói chuyện với người dân sau buổi tiếp xúc cử tri. Ảnh: Hữu Khoa.
Sau gần 3 giờ lắng nghe, danh sách cử tri phát biểu đã hết, song ông Khuê vẫn mời thêm gần 10 người giơ tay muốn tiếp tục trình bày. Những nội dung bức xúc của họ xoay quanh khiếu kiện, tái định cư.
"Không phải chúng tôi vô cảm, vô trách nhiệm với cử tri Thủ Thiêm. Chúng tôi không bao giờ quên những giọt nước mắt, những gương mặt mệt lả, những lời nói khan giọng của bà con. Cử tri giận hờn tổ đại biểu, chúng tôi hiểu, bởi thời gian vụ Thủ Thiêm kéo dài quá sức chịu đựng của mọi người", ông Khuê nói.
Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM nhìn nhận, việc giải quyết đơn thư khiếu nại chưa đi vào trọng tâm, thậm chí còn hiện tượng các cơ quan đùn đẩy nhau. "Giải quyết chậm ngày nào là có tội với dân ngày đó, chúng tôi nhận rõ trách nhiệm của mình. Tổ đại biểu đã trao đổi liên tục với Tổng Thanh tra Chính phủ. Tôi tin là cuối tháng 6 sẽ công bố kết luận thanh tra về Thủ Thiêm", ông Khuê nói.
Tiếp lời ông Khuê, bà Nguyễn Thị Quyết Tâm cho biết, bản thân và Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố không vô cảm với người dân Thủ Thiêm. Tại kỳ họp Quốc hội vừa qua, các thành viên của đoàn, trong đó có Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân luôn "tranh thủ từng giờ giải lao để gặp các Phó thủ tướng, Tổng Thanh tra Chính phủ đốc thúc giải quyết sớm cho bà con".
Hay trong các cuộc họp tổ, vấn đề Thủ Thiêm cũng được nêu ra với các nội dung chính: làm rõ ranh giới quy hoạch, tính chính xác trong việc lập hồ sơ, xem xét giải quyết hơn 160 ha trong dự án, thành lập đoàn thanh tra liên ngành...
"Việc đấu tranh của các đại biểu phải mềm dẻo, hài hòa để không phạm lợi ích hợp pháp của các bên. Không phải việc làm nào, đại biểu cũng có thể báo cáo cho nhân dân biết. Nếu không có tâm trong công việc này, không vì bà con thì chúng tôi không ngồi nghe như vậy được. Còn một ngày làm đại biểu Quốc hội, tôi còn theo đuổi đến cùng", bà Tâm nhắc lại lời hứa trong lần tiếp xúc cử tri năm ngoái.
Bà Nguyễn Thị Quyết Tâm chia sẻ với cử tri về các hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội liên quan vụ Thủ Thiêm. Ảnh: Hữu Khoa.
Các vụ khiếu kiện ở dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm kéo dài suốt nhiều năm qua. Nhiều người dân bị ảnh hưởng bởi dự án đã ra tận Hà Nội kêu cứu các lãnh đạo trung ương. Đến tháng 5/2018, Thanh tra Chính phủ vào cuộc theo chỉ đạo của Thủ tướng.
Sau Thông báo 1483 ngày 4/9/2018 của TTCP, UBND TP HCM thừa nhận đã có sai phạm trong quá trình triển khai dự án; đồng thời tổ chức nhiều đợt tiếp xúc các hộ dân để trao đổi về hướng giải quyết các sai phạm từ thời kỳ trước - khi thực hiện dự án này.
Tuy nhiên, khá đông người dân không đồng ý với quan điểm của TTCP xác định "chỉ 4,3 ha ở khu phố 1, phường Bình An" nằm ngoài ranh quy hoạch. Họ cho rằng phần đất tại 5 khu phố thuộc phường An Khánh, Bình An và Bình Khánh cũng nằm ngoài ranh. Do vậy, người dân thường xuyên đến nhà riêng của các lãnh đạo Đảng, Nhà nước và trụ sở các cơ quan Trung ương tại Hà Nội căng biểu ngữ, phát loa khiếu kiện.
Hôm 25/1, Phó tổng TTCP Nguyễn Văn Thanh và Phó chủ tịch UBND TP HCM Trần Vĩnh Tuyến đã tiếp những người này. Có 31 công dân khiếu nại, tố cáo, kiến nghị liên quan đến việc thu hồi đất của các hộ dân tại quận 2 để thực hiện dự án.
Các công dân đã được TTCP và UBND TP HCM vận động, hỗ trợ tiền và trở về địa phương ngày 31/1. Tuy nhiên, TTCP thấy các công dân sẽ không chấp thuận việc chính quyền địa phương lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các hộ dân trong khi những nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của họ chưa được xem xét, giải quyết...
Mới đây TTCP báo cáo và đề xuất Thủ tướng giao TTCP lập đoàn thanh tra để xem xét, giải quyết những nội dung công dân đề nghị liên quan đến 5 khu phố người dân cho là nằm ngoài ranh quy hoạch. TP HCM cũng được yêu cầu đối thoại với người dân, giải quyết đúng quy định và không để khiếu nại kéo dài. Kết quả báo cáo Thủ tướng trước ngày 1/6.
Khu đô thị mới Thủ Thiêm do Thủ tướng phê duyệt quy hoạch năm 1996, được kỳ vọng đẹp nhất Đông Nam Á, nằm bên bờ Đông sông Sài Gòn, đối diện quận 1 và chỉ cách 300 m đường chim bay.
Dự án đã giải phóng hơn 99% mặt bằng nhưng hàng trăm hộ dân vẫn khiếu kiện suốt hàng chục năm qua, cho rằng đất của mình nằm ngoài ranh quy hoạch nhưng vẫn bị giải tỏa; thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư sai quy định.
Sau 4 tháng vào cuộc theo chỉ đạo của Thủ tướng, tháng 9/2018 TTCP công bố kết luận: TP HCM, Bộ Xây dựng và Văn phòng Chính phủ có nhiều sai phạm trong quá trình quy hoạch dự án, phá vỡ quy hoạch Thủ tướng phê duyệt; thể hiện sự buông lỏng quản lý, sử dụng đất. UBND TP HCM được yêu cầu làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân.
Chủ tịch UBND Nguyễn Thành Phong - Tổ trưởng giải quyết vấn đề Thủ Thiêm, đã nhiều lần gặp gỡ người dân trao đổi về các chính sách bổ sung mà thành phố dự kiến áp dụng
Mạnh Tùng - Hữu Khoa