Định vị những vết hàn. |
Gọi là Tổng kho dự trữ của Chi cục Dự trữ quốc gia Hà Sơn Bình nhưng thực tế đây chỉ là hai dãy nhà đơn sơ màu vàng nằm trong một khuôn viên vắng vẻ tại tỉnh Hà Tây. Nhìn bề ngoài khó ai có thể đoán được đó lại là nơi giữ hàng nghìn tấn gạo dự trữ của quốc gia. Chủ nhiệm tổng kho Đỗ Tiến Quân cho biết, kho có sức chứa khoảng 4.000 tấn gạo thóc, hàng nghìn thiết bị cứu hộ, cứu nạn. Trong khi đó, kho chỉ có 24 nhân viên, gồm 6 người làm công tác hành chính, còn lại là nhân viên kho. Song dù nắng mưa hay lúc thời tiết ẩm mốc, hàng hoá ở đây vẫn luôn được bảo vệ chưa bao giờ hư hỏng. Đáng ngạc nhiên hơn nữa là những con người bé nhỏ ấy lại bảo quản hàng hoá chỉ bằng phương pháp thủ công và dụng cụ thô sơ.
Kiểm tra áp suất qua áp kế sau khi hút chân không. |
Theo chân kỹ thuật viên Nguyễn Xuân Trường vào kho gạo, tôi thật sự bất ngờ trước hai lô gạo cao đến 3 m được bó chặt trong chiếc túi nhựa trong khổng lồ. Anh Trường giải thích, "túi nhựa" này là những tấm màng PVC ghép lại, và được dán kín bằng keo axeton. Lúc đó tôi mới hiểu cái mùi hăng hắc nồng nặc trong gian kho luôn đóng cửa kín mít là từ keo dán nhựa. Nói chuyện chưa đầy 5 phút tôi đã phải chạy ra sân để hít thở không khí vì không chịu nổi mùi hoá chất. Anh Trường cười thông cảm: "Những ngày đầu tôi cũng vậy, cứ vào kho là buồn nôn. Bây giờ, dù đã 16 năm trong nghề cũng đã quen với mùi axeton của keo dán, ấy vậy mà lúc nào mệt mỏi vào kho là tôi vẫn còn thấy buồn nôn, váng vất".
Trong khi đó, các nữ nhân viên giữ kho vẫn cặm cụi ngồi hàn dán những miếng vải nhựa bọc kín lô gạo. Một chị tâm sự, nghề này vất vả và độc hại lắm nhưng làm lâu năm rồi cũng quen và... yêu nghề.
Những ngày chuẩn bị nhập hàng là thời điểm vất vả của nhân viên thủ kho. Mỗi một đợt hàng về họ phải chuẩn bị mất 10 ngày để phun hóa chất làm vệ sinh nhà kho, trải tấm lót sàn, kê bục gỗ và dán túi bọc. Hàng về thì cả kỹ thuật viên lẫn nhân viên kho phải ra kiểm tra chất lượng và trọng lượng. Sau đó đội bốc vác gồm 6 người sẽ chuyển gạo từ ôtô vào xếp trong kho. Không thang, không máy nâng đẩy, việc xếp được những lô hàng cao đến 3-4 m là cả một nghệ thuật. Chủ nhiệm Quân cho hay, nhiều năm trong nghề nên các nhân viên bốc vác cũng có cách làm riêng, họ xếp những bao gạo theo chiều từ trong ra ngoài và xếp so le, tạo thành những bậc thang để có thể dễ dàng xếp hàng lên cao. Cái khó là xếp sao cho các bao gạo nằm chắc chắn, vuông hàng thẳng lối, có thế lúc phủ "màn" mới kín. "Hàng về hôm nào phải bốc hết hôm đó vì nếu để ngoài trời sẽ dễ nhiễm ẩm và vi khuẩn có thể xâm nhập gây hư hại. Mỗi lần nhập kho là vài trăm tấn gạo, chúng tôi phải huy động tối đa nhân lực" anh Quân nói
Sau khi hàng được bốc dỡ xong, nhân viên thủ kho lại tiếp tục công việc của mình là "mắc màn" cho lô gạo hơn 100 tấn (phủ tấm túi bọc nhựa lên toàn khối gạo) và dán kín các mép nối. Việc này cũng ngốn mất cả ngày trời, cứ người quét nhựa, người miết vải dù gian kho ngày một nồng nặc mùi axeton.
Tìm những vết rách ở trên cao. |
Căng thẳng nhất đối với người trông giữ kho lại là lúc tưởng như mọi việc đã xong. Sau khi hút chân không (bằng máy hút bụi), các chị phải thường xuyên dạo quanh lô hàng, thậm chí phải bắc thang trèo lên đỉnh đống gạo để kiểm tra xem có vết rách, lỗ rò. Và lúc này, yêu cầu nghề nghiệp của thủ kho phải cực kỳ nhạy cảm và thính tai tinh mắt. Bởi để phát hiện sự cố họ chỉ biết dựa vào những tiếng xì hơi rất nhẹ, nếu không tinh không thể nhận thấy. Chị Hiên, nhân viên thủ kho vừa chỉ một lỗ rò vừa cưới nói: "Ăn lương nhà nước để tìm vết rách mà không phát hiện được thì chết à. Nghe kỹ sẽ thấy có tiếng xì xì như quả bóng xì hơi ấy. Nhiều hôm kiểm tra chúng tôi còn phải nằm áp xuống đất để xem có tiếng động lạ gì không". Phát hiện thấy lỗ thủng, các nhân viên lại vội vàng đi hàn vá. Với những vết rách ở chỗ phẳng, thì việc vá lại còn đơn giản. Nhưng ngại nhất là lúc phải hàn lại những vết rách ở mép nối gồ ghề hay lơ lửng trên cao, không chỗ vịn. Chị Hiên cho biết, nhiều lúc không tìm được cách định vị các chị phải trèo thang giữ bằng tay đến nửa tiếng đồng hồ.
Ngoài những rủi ro như bão tố làm tốc mái, mưa dột, khí ẩm lên cao bất thường thì "kẻ thù" nguy hại nhất của nhân viên giữ kho là chuột. Mặc dù lỗ thoát hơi, cửa ra vào đều được đóng cửa lưới nhưng đôi khi do sơ suất, chuột vẫn theo chân người lẻn vào trong kho. Và lúc đó thật là đại họa, chỉ cần một con chuột nhỏ thôi là có thể bị thất thoát, hư hỏng cả kho hàng. Anh Quân nói: "Chị biết đấy, chuột sa chĩnh gạo mà, rất khó có thể đuổi được chúng vì nó sẽ len lỏi giữa những bao hàng hoặc trốn dưới bục gỗ. Chỉ còn cách "nịnh" và dụ dỗ nó thôi, cách này các chị kho là làm tốt nhất". Một chị thủ kho kể, một lần nhân viên kho phát hiện có chuột mà chẳng biết làm sao. Cho mèo vào dọa và dùng mọi thứ để gõ, đập xua đuổi mà không ăn thua, một chị đã có sáng kiến nướng thịt thật thơm để gần cửa, con chuột thấy thơm bò ra liền bị các chị dùng bẫy giật nhốt được con chuột tinh quái ấy. Vậy là cứ có chuột trong kho thì các món nướng được "trưng dụng" làm mồi nhử. Theo anh Quân, biện pháp "câu" chuột và những cách định vị miếng dán độc đáo của nhân viên kho đều là những "sáng kiến" quý mà chỉ có người trong cuộc mới hiểu được.
Đối với những nhân viên kỹ thuật thì quan trọng nhất là lúc kiểm định hàng trước khi nhập kho. Mặc dù với kinh nghiệm, chỉ cần nhìn và sờ qua mẫu lô gạo là họ có thể nhận biết được gạo có bao nhiêu tạp chất, bao nhiêu phần trăm tấm và có đủ độ ẩm hay không nhưng các anh vẫn phải tỉ mỉ đếm những hạt thóc trong mẫu, kiểm tra độ sáng của hạt gạo, đo độ ẩm. Theo tiêu chuẩn lưu trữ thì gạo phải có độ ẩm dưới 14%, 10% là tấm, thóc lẫn chỉ được phép 20 hạt trong một cân, đặc biệt không được có hạt vàng, không sâu mọt.
Cầm một thiết bị màu trắng nhỏ như cuốn sách, anh Trường cho biết: "Đây là máy đo độ ẩm của hạt gạo, trông nhỏ thế này nhưng giá là vài chục triệu đấy và phải nhập từ Nhật hoặc Đức về. Anh em phải bảo quản kỹ lắm". Vừa nhanh tay đo độ ẩm của lô gạo mẫu, anh Trường vừa giảng giải: "Gạo lần này là nhập của Tiền Giang đây, vì hạt nhỏ dài và đều nhau. Thông thường thì gạo trồng ở miền Bắc có màu trắng đục, độ dài ngắn khác nhau. Còn gạo miền Nam hạt dài thon, độ trắng trong cao, tỷ lệ bạc bụng (hạt trắng đục) rất nhỏ. Khi nhập hàng thì kỵ nhất là hạt vàng hạt mốc. Nếu phát hiện lô hàng nào có hiện tượng này là phải từ chối nhập ngay vì không thể bảo quản lâu ngày được. Gạo hạt vàng là có độc tố, còn gạo mốc thì không đạt tiêu chuẩn". Theo anh Trường, sở dĩ phải kiểm tra gắt gao như vậy vì gạo có nhiều tạp chất chỉ giữ được một tháng là bị mốc. Còn gạo chất lượng cao nhưng không bảo quản tốt thì cũng chỉ để được 3 tháng là có dấu hiệu mối mọt, khuẩn mốc.
Chủ nhiệm Đỗ Tiến Quân cho biết, nhân viên ở đây phần lớn bị viêm phổi và viêm họng do làm việc ở môi trường có nhiều hóa chất và bụi bặm. Thu nhập của họ chỉ khoảng 700.000-800.000 đồng mỗi tháng và được bồi dưỡng độc hại bằng những hộp sữa, cân đường, hay những "bữa tiệc" trái cây.
Trịnh Vũ