Trước khi bắt đầu sự nghiệp chính trị, ông Nguyễn Xuân Anh từng công tác tại báo Thanh Niên. 39 tuổi, ông giữ chức Bí thư Thành ủy kiêm Chủ tịch HĐND Đà Nẵng, là một trong hai Bí thư tỉnh thành trẻ nhất nước. Thời gian này, ông Xuân Anh là Ủy viên Trung ương Đảng.
Những chỉ đạo dang dở
Trong bài phát biểu dài 13 phút sau khi nhậm chức ngày 16/10/2015, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh nguyện đem hết trí tuệ và tâm sức phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân.
"Lãng phí là xúc phạm đến lòng tin của dân, tham nhũng là có tội với nhân dân", tân Bí thư nói và khẳng định không khoan nhượng với nạn "chạy chức, chạy quyền", cán bộ lợi dụng chức quyền để vun vén cá nhân, kiên quyết chống "thị trường ngầm và thương mại hóa công tác tổ chức cán bộ".
Ông Nguyễn Xuân Anh, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng. Ảnh: Nguyễn Đông.
Hai ngày sau đó, ông Xuân Anh công khai số điện thoại và email cá nhân để tiếp nhận phản ánh của người dân. Tân Bí thư dành chuyến đi thực tế đầu tiên tới bãi rác Khánh Sơn, nơi người dân phản ứng gay gắt vì ô nhiễm, và hứa xử lý. "Xây dựng thương hiệu TP Đà Nẵng đáng sống, yên bình rất khó nhưng mất thì rất dễ dàng", ông nói.
Tuyên chiến với tội phạm, ông Xuân Anh khẳng định "thành phố phải là nơi đáng sợ với tội phạm", "tôi làm bí thư hay làm chủ tịch mà làm không được thì để người khác làm".
Bí thư Đà Nẵng cũng thị sát cống xả thải gây ô nhiễm bãi biển đẹp nhất Đà Nẵng và chỉ đạo khắc phục. Tuy nhiên, 6 tháng qua, các cống xả thải tiếp tục đầu độc bãi biển, chuyện xử lý ô nhiễm ở bãi rác Khánh Sơn vẫn bế tắc...
Kỳ họp thứ 4, HĐND TP Đà Nẵng khóa IX tháng 7 vừa qua, nhiều vấn đề nóng về vi phạm trật tự đô thị, kẹt xe, quá tải bệnh viện, tội phạm có xu hướng tăng, nhiều dự án treo, hơn 11 nghìn lô đất tái định cư chưa sử dụng, hơn 150 ha đất nông nghiệp không sản xuất... đã được đưa ra chất vấn.
Công trình sẽ tạo dấu ấn của ông Nguyễn Xuân Anh là quyết định xây dựng hầm chui vượt sông Hàn, mức đầu tư dự kiến 4.100 tỷ đồng. Nhiều chuyên gia cho rằng việc xây cầu chưa thực sự cần thiết. Còn ông Xuân Anh nói sẽ chịu trách nhiệm với quyết định của mình.
Thủ tướng sau đó yêu cầu tạm dừng để Đà Nẵng "nghiên cứu lại". Đến nay, việc có triển khai công trình hầm chui vượt sông hay không vẫn bỏ ngỏ, nhưng nhiều người đã nếm trái đắng vì đầu cơ đất khu vực này với giá đắt đỏ.
"Sẽ từ chức nếu có bất kỳ lô đất nào"
Cuối năm 2015, Đà Nẵng rộ tin nhiều người nước ngoài nhờ người Việt đứng tên mua đất ven biển, nguy cơ hình thành "phố Trung Quốc". Lúc này, ông Lý Phước Cang từng lái xe cho gia đình Bí thư Nguyễn Xuân Anh bị cho là đứng tên mua hộ gia đình Bí thư 12 lô đất ven biển giá hàng chục tỷ đồng.
Họp báo thời điểm đó, ông Xuân Anh khẳng định "tôi và gia đình không có nhu cầu đất ven biển. Cá nhân tôi hoàn toàn không có bất cứ lô đất nào. Nếu ai phát hiện hoặc tìm hiểu ra tôi có một lô đất nào khác ngoài căn nhà 43 Nguyễn Thái Học (Đà Nẵng), tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm, thậm chí từ chức Bí thư".
Căn nhà số 43 Nguyễn Thái Học của ông Nguyễn Xuân Anh.
Vậy nhưng ngày 18/9, Ủy ban Kiểm tra Trung ương kết luận Bí thư Thành ủy Đà Nẵng "sử dụng hai nhà ở của doanh nghiệp". Hai căn nhà này được cho là nằm ở phường Hải Châu 1 (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng).
"Đi xe doanh nghiệp tặng"
Tháng 2 vừa qua, dư luận Đà Nẵng đặc biệt quan tâm thông tin Bí thư Thành ủy đi xe biển số giả 43A-29999. Chiếc xe hiệu Toyota Avalon Limited 5 chỗ có giá thị trường khoảng 2,5 tỷ đồng. Văn phòng Thành ủy Đà Nẵng sau đó trưng ra nhiều hồ sơ, khẳng định xe không mang biển số giả.
Chứng từ thể hiện chiếc xe giá 1,3 tỷ đồng là hàng biếu tặng của Công ty TNHH Minh Hưng Phát. Báo Lao động đưa tin Công ty TNHH Minh Hưng Phát đã nhiều lần đổi tên, trụ sở, chỉ xuất 3 hóa đơn trong 5 năm và nghề đăng ký kinh doanh là "mua bán nhà và dịch vụ chuyển quyền sử dụng đất".
Lên tiếng về vụ việc, ông Xuân Anh nói từ khi làm Bí thư đến nay, ngân sách thành phố chưa tốn một đồng mua xe phục vụ việc đi lại của ông, dù tiêu chuẩn cho phép. Chiếc Toyota Avalon Limited là một trong 8 xe doanh nghiệp tặng, vì muốn hỗ trợ thành phố phục vụ công việc chung.
Xe biển xanh ông Nguyễn Xuân Anh sử dụng là xe doanh nghiệp tặng. Ảnh: Nguyễn Đông.
Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ ngày 1/3, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo: "Từ nay, các địa phương không được nhận ôtô do doanh nghiệp tặng". Ba ngày sau, Thành ủy làm thủ tục chuyển trả xe Toyota Avalon Limited cho doanh nghiệp.
Kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho rằng, ông Xuân Anh đã "thiếu gương mẫu trong việc nhận, sử dụng ôtô do doanh nghiệp biếu, tặng".
Trong một buổi đối thoại với doanh nghiệp hồi tháng 6/2016, ông Xuân Anh cấm cán bộ vòi vĩnh doanh nghiệp, đồng thời khẳng định "chưa bao giờ có chuyện doanh nghiệp làm việc với tôi mà có phong bì đặt trên bàn".
Quyết định nhân sự gây "điều tiếng"
Tháng 2/2017, Ban thường vụ Thành ủy Đà Nẵng điều động ông Nguyễn Thanh Quang, Ủy viên Ban thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố về làm Bí thư Quận ủy Thanh Khê.
Một tháng sau, Thành ủy Đà Nẵng điều động ông Đặng Việt Dũng, Ủy viên Ban thường vụ Thành ủy, Phó chủ tịch thường trực UBND về giữ chức trưởng ban Tuyên giáo thay ông Quang. Ông Dũng từng là Giám đốc Sở Giao thông, trình độ chuyên môn tiến sĩ kỹ thuật, kỹ sư chuyên ngành cầu đường.
Dư luận cho rằng ông Đặng Việt Dũng bị trù dập và nội bộ lãnh đạo thành phố đang bất hòa. Phát biểu tại buổi gặp mặt Bí thư 56 xã phường, ông Xuân Anh khẳng định nội bộ thành phố không có đấu đá, "Ban thường vụ Thành ủy cơ bản giữ được đoàn kết, dù có một vài quan điểm cá nhân có thể khác nhau".
Giải thích thêm, Phó bí thư thường trực Thành ủy Võ Công Trí nói do đã luân chuyển ông Nguyễn Thanh Quang, nên Thành ủy cần người thay thế.
Bí thư Nguyễn Xuân Anh khẳng định, việc luân chuyển được tuân thủ theo quy trình và "không ai có thể đứng trên tập thể". "Tôi là Bí thư nhưng cũng không chi phối hết tập thể được. Chúng tôi làm theo quy định, còn vui hay không vui là ý cá nhân".
Thành ủy Đà Nẵng giới thiệu ông Lê Trung Chinh, Bí thư Quận ủy Ngũ Hành Sơn để HĐND thành phố bầu giữ chức Phó chủ tịch thay ông Đặng Việt Dũng. Đề xuất này sau đó không được Thủ tướng và Bộ Nội vụ thông qua, do ông Chinh thuộc diện cán bộ luân chuyển chưa đủ 36 tháng.
Kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho rằng, ông Nguyễn Xuân Anh - chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Thành ủy nhiệm kỳ 2015-2020.
Ông Nguyễn Xuân Anh được cho đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; chủ trì xem xét, quyết định một số nhân sự có biểu hiện áp đặt; trực tiếp chỉ đạo nhiều công việc cụ thể của chính quyền.
"Những việc làm của ông Xuân Anh đã gây phân tâm, ảnh hưởng đến sự đoàn kết, thống nhất trong Ban Thường vụ Thành ủy", Ủy ban Kiểm tra Trung ương thông báo.
Ủy ban Kiểm tra cũng kết luận ông Xuân Anh kê khai, sử dụng bằng cấp không đúng quy định; thiếu trung thực, vi phạm tiêu chuẩn cấp ủy viên và quy định những điều đảng viên không được làm.
Cùng chịu trách nhiệm về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng nhiệm kỳ 2015-2020 còn có ông Huỳnh Đức Thơ, Chủ tịch UBND thành phố, Phó bí thư Thành ủy Đà Nẵng.
Những vi phạm của hai lãnh đạo Đà Nẵng bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho là nghiêm trọng, làm ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức Đảng và cá nhân, gây bức xúc trong cán bộ, đảng viên và nhân dân "đến mức phải thi hành kỷ luật".
>>Đường thăng tiến và phát ngôn đáng chú ý của ông Nguyễn Xuân Anh