Formosa cam kết bồi thường 500 triệu USD sau sự cố cá chết hàng loạt

"Chúng tôi cam kết thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết với Chính phủ liên quan đến vụ cá chết, không tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước của Việt Nam", Chủ tịch Hội đồng quản Trị Formosa Hà Tĩnh nói.

Mới nhất Cũ nhất

17h, cuộc họp báo bắt đầu. Khác với những buổi họp báo thường kỳ, hôm nay có sự góp mặt của báo chí quốc tế. Từ trước đó 45 phút, hàng chục máy quay và hàng trăm phóng viên đã ngồi kín phòng, sẵn sàng tác nghiệp. Hai bên bàn chủ tọa đã chuẩn bị sẵn hai màn hình máy chiếu lớn.
Chủ trì cuộc họp báo là Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng. Tham dự còn có lãnh đạo các bộ Thông tin và Truyền thông, Tài nguyên Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Kế hoạch và Đầu tư, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngoại giao, Y tế, tùy viên các đại sứ quán.

Cuộc họp thu hút đông đảo sự quan tâm của báo giới. Ảnh: Bá Đô.
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng thông báo, hôm nay Chính phủ tổ chức họp báo chuyên đề 2 nội dung. Một là thông báo ban hành nhiều nghị định quy định chi tiết các Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp có hiệu lực từ 1/7. Nội dung thứ hai là cam kết của Chính phủ trong tháng 6 sẽ công bố nguyên nhân cá chết bất thường tại 4 tỉnh miền Trung.
Sau khi thông tin ngắn gọn về nội dung văn bản nghị định, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng chuyển sang nội dung quan trọng nhất - thông báo về nguyên nhân sự cố môi trường khiến hải sản chết bất thường tại 4 tỉnh miền Trung.

Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng. Ảnh: Bá Đô.

Theo Bộ trưởng Dũng, tháng 4 tại 4 tỉnh ven biển miền Trung gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa thiên - Huế xảy ra sự cố hải sản chết bất thường, ảnh hưởng tới an ninh, môi trường, xã hội. Ngay sau sự cố, Thủ tướng, các Phó thủ tướng đã chỉ đạo bước đầu đánh giá thiệt hại về môi trường, đời sống người dân, điều tra làm rõ nguyên nhân sự cố, có hướng xử lý.
Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam huy động trên 100 nhà khoa học đầu ngành của 30 cơ quan trong và ngoài nước, tổ chức thu thập dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế, và đã xác định có nguồn thải xuất phát từ khu vực Vũng Áng (Hà Tĩnh).
Đây là nguồn thải lớn nhất ở khu vực Vũng Áng, chứa độc tố tạo thành một dạng phức hợp, di chuyển vào Nam làm hải sản ở tầng đáy biển chết. Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành về bảo vệ môi trường, tài nguyên nước với sự tham gia của các chuyên gia. Đoàn phát hiện Công ty TNHH Hưng Nguyên Formosa Hà Tĩnh (Formosa Hà Tĩnh) vi phạm, xả thải độc tố ra biển, chất hydroxit, vượt quá mức cho phép.
Kết luận: Những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của Formosa Hà Tĩnh là nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng, làm hải sản tại 4 tỉnh miền Trung chết bất thường.
Một nhà máy của Formosa. Ảnh: Đức Hùng.

Với chứng cứ khoa học khách quan, chính xác, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cùng các bộ, ngành và 4 địa phương nhiều lần làm việc với Tập đoàn Formosa Đài Loan, công ty mẹ của Formosa Hà Tĩnh.
Ngày 28/6, Formosa Hà Tĩnh đã nhận trách nhiệm gây ra sự cố môi trường trên, đồng thời cam kết 5 điểm:
1. Công khai xin lỗi Chính phủ, nhân dân Việt Nam vì để xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng.
2. Thực hiện bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân, bồi thường xử lý môi trường biển, số tiền 11.500 tỷ đồng, tương đương 500 triệu USD.
3. Khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, đảm bảo xử lý triệt để chất thải độc trước khi xả ra môi trường, không để tái diễn sự cố môi trường như vừa qua.
4. Phối hợp với các bộ ngành Việt Nam và các tỉnh miền Trung xây dựng giải pháp đồng bộ, không để xảy ra sự cố môi trường tương tự, tạo niềm tin với người dân Việt Nam, bạn bè quốc tế.
5. Thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết nói trên, nếu vi phạm sẽ chịu chế tài theo quy định pháp luật Việt Nam.
Toàn cảnh họp báo. Ảnh: Bá Đô.

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, sự cố môi trường vừa qua đã ảnh hưởng tới sản xuất, kinh doanh của người dân 4 tỉnh miền Trung, Thủ tướng yêu cầu thực hiện ngay công tác bồi thường thiệt hại, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho người dân, trên tinh thần công khai, minh bạch, sát thực tế với sự tham gia của người dân, Mặt trận Tổ quốc. Formosa Hà Tĩnh phải thực hiện đầy đủ, trách nhiệm 5 cam kết, triển khai lắp đặt hệ thống xử lý nước thải tại miền Trung.
Chính phủ đánh giá cao và cảm ơn sự ủng hộ của nhân dân cả nước, nhân dân 4 tỉnh miền Trung; sự lãnh đạo của Bộ Chính trị, sự vào cuộc kịp thời của các tổ chức chính trị xã hội, bộ, ngành địa phương và cơ quan báo chí trong ngoài nước. Chính phủ hoan nghênh thái độ và dư luận Đài Loan tỏ rõ quan điểm ủng hộ Chính phủ Việt Nam, xử lý nghiêm sai phạm vừa qua, yêu cầu Formosa hợp tác giải quyết vụ việc. Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành địa phương tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát thực thi pháp luật.
"Đây là bài học cho các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư phải tuân thủ nghiêm túc quy định pháp luật, trong đó có pháp luật về môi trường", Bộ trưởng Dũng kết thúc phần trình bày.
Ngay sau đó Chính phủ chiếu video lời xin lỗi của Formosa.
"Tôi là Trần Nguyên Thành, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh. Tôi cùng ban lãnh đạo công ty thay mặt cho hơn 6.300 cán bộ và nhân viên xin phát biểu về sự cố môi trường tại 4 tỉnh miền Trung như sau", đại diện Formosa Hà Tĩnh nói.
"Công ty chúng tôi đến Việt Nam với mong muốn đầu tư và phát triển bền vững, lâu dài để đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế Hà Tĩnh nói riêng và Việt Nam nói chung. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành thử của công ty và qua kết quả kiểm tra nghiên cứu, đánh giá của Đoàn kiểm tra liên ngành do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì cho thấy sự cố đã xảy ra trong nhà máy là nguyên nhân gây ra sự cố môi trường làm hải sản chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung Việt Nam là Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế (giai đoạn vận hành thử do các nhà thầu phụ được công ty chúng tôi tuyển chọn và ký hợp đồng thực hiện). Công ty xin nhận trách nhiệm và thành thật xin lỗi nhân Việt Nam, đặc biệt là nhân dân 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, quảng Trị, Thừa Thiên - Huế.
Công ty xin lỗi Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Việt Nam vì đã gây ra sự cố môi trường thời gian qua, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sản xuất, việc làm của người dân và môi trường 4 tỉnh miền Trung. Chúng tôi xin cam kết thực hiện bồi thường thiệt hại về kinh tế cho người dân, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường xử lý ô nhiễm, phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung".
"Chúng tôi cam kết khắc phục triệt để tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, hoàn thiện công nghệ của nhà máy theo yêu cầu của các bộ, ngành Việt Nam và UBND Hà Tĩnh.
Chúng tôi sẽ phối hợp với các bộ ngành Việt Nam và các tỉnh miền Trung xây dựng giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường biển miền Trung, đảm bảo phòng, chống các sự cố môi trường tương tự đã xảy ra và tạo niềm tin với người dân Việt Nam, cũng như bạn bè quốc tế.

Chủ tịch Formosa Hà Tĩnh cúi đầu xin lỗi nhân dân Việt Nam

Chúng tôi xin cam kết thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết với Chính phủ liên quan đến vụ việc này và cam kết không tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước của Việt Nam.
Chúng tôi mong rằng bằng sự chân thành từ trái tim, sự nỗ lực tối đa trong giải quyết sự cố này, chúng tôi sẽ nhận được sự cảm thông của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam.
Chúng tôi vô cùng biết ơn Chính phủ đã có chỉ đạo tìm ra nguyên nhân sự cố môi trường tại 4 tỉnh miền Trung vừa qua. Chúng tôi tha thiết mong người dân rộng lượng và tha thứ cho chúng tôi", ông Thành kết thúc lời xin lỗi.
Kết thúc video, ban lãnh đạo Formosa Hà Tĩnh cúi đầu nhận lỗi với nhân dân Việt Nam.
Người dân Hà Tĩnh mong Formosa trả lại biển sạch

Tại Hà Tĩnh, theo dõi công bố nguyên nhân cá chết, nhiều người dân cho hay kết quả này đã dự đoán được từ trước và "không hề bất ngờ". Chị Trần Thị Thoa, chủ tiệm buôn bán hải sản ở xã Kỳ Ninh, huyện Kỳ Anh, mong muốn nhà nước hỗ trợ trong thời gian hàng hóa ế ẩm, đồng thời muốn trả lại môi trường biển như trước kia.
Một linh mục ở xã Kỳ Hà (huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh) cho rằng kết quả công bố hôm nay sẽ giải tỏa, làm cho những người đi biển yên lòng. Tuy nhiên, mức đền bù và biện pháp khắc phục thì phải chờ xem thế nào. “Người dân muốn ra khơi, bám biển, nhưng sau khi Formosa gây ra sự cố thì họ lại băn khoăn”, linh mục nói.

Anh Đàn mong muốn môi trường biển trở lại trong sạch để có thể thể tiếp tục ra khơi. Ảnh: Nguyễn Hải.

Tại bến Âu Thuyền, anh Nguyễn Chu Đàn (41 tuổi, xã Kỳ Lợi, Kỳ Anh) đánh giá cao việc Chính phủ và các Bộ ngành đã công bố nguyên nhân cá chết, làm cho người dân tin tưởng. Mong muốn của ngư dân tiếp theo là ngư trường đươc trong sạch trở lại để có thể ra khơi.
Sau phần thông báo của Bộ trưởng Dũng và phát video xin lỗi của đại diện Formosa là đến phần hỏi đáp. Một nhà báo đặt câu hỏi: Xin hãy cho biết quá trình xác định nguyên nhân cá chết, sự tham gia của các nhà khoa học trong và ngoài nước ra sao?

Bộ trưởng Trần hồng Hà. Ảnh: Bá Đô.

Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà: Qua video vừa rồi chúng ta cũng biết việc xác định nguyên nhân cần chứng cứ khoa học chặt chẽ, bài bản. Thủ tướng chỉ đạo sự cố xảy ra diện rộng, phức tạp nên phải làm khoa học, khách quan. Chúng tôi tiến hành ba việc. Thứ nhất xác định nguyên nhân, cái gì đang diễn ra ở vùng biển miền Trung, cơ chế gì gây ra hải sản chết hàng loạt. Thứ hai là xác định nguồn gây ô nhiễm từ đâu.
Nhóm thứ nhất tập trung hơn 100 nhà khoa học trong và ngoài nước ở các lĩnh vực hải dương học, vũ trụ học... tiến hành nhiều công việc từ lấy mẫu cá, mẫu nước, sinh vật..., đồng thời thực hiện nhiều hoạt động từ việc xác định sự việc từ vệ tinh. Nhiều nhà khoa học đã phải xuống biển lần theo dấu hiệu vệ tinh chỉ ra.
Kết quả phân tích của hàng nghìn thí nghiệm, có thí nghiệm xác định độc tố kim loại nặng phải hàng tuần mới có kết quả. Nhiều thông số cần kiểm chứng để đảm bảo tính pháp lý. Khi có kết quả, chúng tôi tổ chức hội đồng khoa học của nhà nước để đánh giá, lấy ý kiến phản biện độc lập của các nhà khoa học quốc tế, từ đó mới công bố kết quả.
Qua nghiên cứu khẳng định, hợp chất theo dòng hải lưu từ Hà Tĩnh di chuyển đến Thừa Thiên - Huế. Đây là một ổ độc hấp thu kim loại trực tiếp, bản thân nó có nhu cầu ôxy, đi đến đâu lấy ôxy và gây độc tố làm cá chết.
Nhóm việc thứ hai, chúng tôi rà soát hàng trăm cơ sở có nguồn thải ra biển miền Trung, trong đó có: Formosa Hà Tĩnh, nhà máy điện Hà Tĩnh và khu công nghiệp Hà Tĩnh. Quá trình kiểm tra đã phát hiện vấn đề sai sót, lỗi. Trong 5 ngày khi kiểm toán năng lượng thì điện tụt 15%. Từ đó chúng tôi xác định chỉ có lò luyện cốc là thải ra phenol và xyanua.
Đến nay chúng tôi có đủ bằng chứng thuyết phục, xác định nguồn thải từ Formosa và lò luyện cốc. (Lò luyện cốc thực chất là quá trình luyện than, biến than thành than cốc. Than cốc được sử dụng rộng rãi trong quá tình luyện kim, có tác dụng nung chảy gang thép trong lò cao hoặc chất khử trong các quá trình luyện kim).
Một nhà báo đặt câu hỏi: Đến nay đã có đánh giá tác động môi trường biển miền Trung, Chính phủ có giải pháp thế nào?
Bộ trưởng Trần Hồng Hà: Nhiều người băn khoăn đây là chất thải vô cơ hay sinh học. Qua nhiều nghiên cứu mới xác định cái gì xảy ra và cái gì là nguyên nhân chính. Có thể nói chúng ta đã làm đẩy đủ đảm bảo tính khoa học và pháp lý. Formosa Hà Tĩnh đã thừa nhận.